Browarnictwo w Zawierciu
Browarnictwo w Zawierciu swoją historią sięga XIX wieku. Obecnie (stan na 2020) na terenie Zawiercia funkcjonują dwa browary: Browar na Jurze i Browar Jana.
Nieistniejące browary[edytuj | edytuj kod]
Browar na Mermerowiźnie[edytuj | edytuj kod]
Browar na Mermerowiźnie był zakładem znajdującym się na terenie obecnego Kromołowa. Wzmianka o nim pochodzi z końca XVIII wieku. Browar był częścią kompleksu budynków, który mieścił również m.in. gorzelnię[1].
Browar Herzberga[edytuj | edytuj kod]
Browar założył Mosze Herzberg w 1886 roku w dzielnicy Stary Rynek, jednak zrobił to niezgodnie z prawem. Sprawa dotyczyła sprzedaży piwa w Porębie, do której prawa miał Jan Mecner. Początkowo Mecner domagał się zamknięcia browaru Herzberga przez Izbę Skarbową i Zarząd Akcyzy, a w 1889 roku wystąpił na drogę sądową. W 1901 roku sąd zasądził odszkodowanie w wysokości 32000 rubli, z czego połowę miał wypłacić Herzberg, a połowę administracja[2].
W początkowym okresie (1886–1889) średnia produkcja piwa wynosiła 3650 beczek. Po 1887 roku dobudowano lodownię i rozpoczęto produkcję piwa bawarskiego. Na początku XX wieku współwłaścicielem browaru został J.Windman[3]. Do 1905 roku browar był jedynym zakładem piwowarskim na terenie Zawiercia, jednak konkurencja w postaci browarów Salomona Habermana spowodowała spadek dochodów[4]. W 1912 roku Herzberg i Windman sprzedali browar F.Kobuszewskiemu i dołączyli do spółki Habermana. W tym okresie browar produkował około tysiąc hektolitrów piwa rocznie. W 1914 roku browar Kobuszewskiego zakończył działalność[3].
Browar nad Wartą[edytuj | edytuj kod]
Salomon Haberman, prowadzący od 1898 roku w Kromołowie sprzedaż trunków, w 1905 roku założył browar w tej miejscowości. O lokalizacji zadecydowała prawdopodobnie wysoka jakość wody pochodzącej ze źródeł Warty. Do 1907 roku zakład zatrudniał czterech robotników i produkował dwa tysiące hektolitrów piwa. W 1908 roku następuje rozbudowa browaru: do ośmiu pracowników zwiększone zostaje zatrudnienie, a produkcja jest większa o trzy tysiące hektolitrów, a także doprowadzone zostaje łącze telefoniczne. Browar produkował wówczas piwo pilzneńskie i bawarskie[1]. W 1911 roku nowym dzierżawcą browaru w miejsce dotychczasowego Mosze Herzberga został Mosze Brewda. W latach 1912–1913 nastąpiło zmniejszenie produkcji. W 1920 roku zakład zatrudniał szesnastu pracowników i produkował pięć tysięcy hektolitrów piwa. W następnych latach dwukrotnie zredukowano zatrudnienie oraz produkcję. W latach 30. przedsiębiorstwo produkowało m.in. piwo „Zdrój Warciański” w butelkach oraz beczkach o pojemności 12,5, 25, 50 i 100 litrów[5]. W 1939 roku na skutek II wojny światowej zakład zaprzestał produkcji, której później już nie wznowił. Po wojnie zabudowania dawnego browaru pełniły funkcję świetlicy, a później siedziby Źródła Kromołów, a w 1999 roku zostały rozebrane[6].
Browar Zawiercie[edytuj | edytuj kod]
Założycielem browaru był Salomon Haberman, który w 1908 roku wystąpił o koncesję na budowę. Browar znajdował się przy ul. Towarowej 14, w sąsiedztwie huty szkła i produkował piwo z myślą o rynku lokalnym[7]. Do momentu wybuchu I wojny światowej zakład rozwijał się, w 1914 roku zwiększając zatrudnieniu z sześciu do szesnastu pracowników. W tym okresie produkowane były cztery rodzaje piwa (bawarskie, lagrowe, pilzneńskie i kulmbachskie), a wielkość produkcji wynosiła niecałe pięć tysięcy hektolitrów. W okresie wojennym browar zawiesił działalność, wznawiając ją w roku 1920. W 1927 roku zakład zawiesił działalność[8]. Po II wojnie światowej zabudowania dawnego browaru zostały własnością pralni i farbiarni Kryształ, a od 1956 roku Huty Szkła w Zawierciu[9].
Istniejące browary[edytuj | edytuj kod]
Browar na Jurze[edytuj | edytuj kod]
Browar powstał w 1997 roku na terenie dawnej mleczarni jako firma rodzinna Piątków. Początkowo produkcja obejmowała piwo jasne pełne. W 2000 roku przy browarze powstała piwiarnia i restauracja[10]. W późniejszym czasie nastąpiło poszerzenie oferty. W 2010 roku zakład wytwarzał m.in. piwa miodowe, pszeniczne czy stouty, łącznie siedem rodzajów piw[11]. W 2011 roku w browarze produkcję rozpoczął browar kontraktowy Pinta[12].
Browar Jana[edytuj | edytuj kod]
Zakład został założony w 2015 roku przez Jana i Krystynę Łapajów przy Hotelu Villa Verde[13]. W 2018 roku browar rozpoczął produkcję oficjalnego piwa Aluronu Virtu Warty Zawiercie[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 164.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 160.
- ↑ a b Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 161.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 162.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 165.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 166.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 157.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 158.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 159.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 191.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 194.
- ↑ Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. s. 192.
- ↑ Rzemieślniczy Browar Jana. beerlovers.pl. [dostęp 2020-02-16]. (pol.).
- ↑ Aluron Virtu Warta Zawiercie z własną linią piwa!. aluronvirtucmc.pl, 2018-01-30. [dostęp 2020-02-16]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Witold Wieczorek: Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego. Sosnowiec: 2016. ISBN 978-83-943352-0-5.