Caryocolum alsinella
| Caryocolum alsinella | |||||
| (Zeller, 1868) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Caryocolum alsinella | ||||
| |||||
Caryocolum alsinella – gatunek motyla z rodziny skośnikowatych i podrodziny Gelechiinae. Zamieszkuje Europę i zachodnią Afrykę Północną.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1868 roku przez Philippa Christopha Zellera pod nazwą Gelechia alsinella[1]. Jako lokalizację typową ustalono w 1988 roku Cave del Predil w prowincji Udine we Włoszech[2]. W 1870 roku Hermann von Heinemann przeniósł ów gatunek do rodzaju Lita[3]. W 1887 roku James William Tutt opisał Lita semidecandriella[4] z Anglii[2]. W 1925 roku Edward Meyrick oba te gatunki umieścił w rodzaju Phthorimaea[5]. W 1954 roku Josef Wilhelm Klimesch przeniósł je do rodzaju Gnorimoschema, nadając im rangi podgatunków – Gnorimoschema alsinellum alsinellum i Gnorimoschema alsinellum semidecandrellum[6]. W 1958 roku w obrębie tegoż rodzaju wyróżniony został przez Františka Gregora Jr i Dalibora Povolnego podrodzaj Gnorimoschema (Caryocolum), do którego trafił omawiany takson[7]. Do rangi rodzaju wyniósł ten podrodzaj w 1958 roku László Anthony Gozmány[8]. W 1981 roku Ole Karsholt ostatecznie zsynonimizował takson opisany przez Tutta z C. alsinella[9].
W 1988 roku Peter Huemer przy okazji rewizji rodzaju Caryocolum na podstawie morfologicznej analizy kladystycznej zaliczył C. alsinella do grupy gatunków alsinella wraz z C. albifaciella, C. anatolicum, C. bosalella, C. vicinella i C. viscariella[2][10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]
Obie płcie osiągają od 4 do 5 mm długości skrzydła przedniego[2].
Głowa jest wypukła, brązowa z białawym czołem. Czułki są pozbawione grzebykowania. Głaszczki wargowe są odgięte, trójczłonowe, o członie drugim białawym z brązowym nakrapianiem na powierzchni zewnętrznej, a członie trzecim nieco od niego krótszym i czarniawym z białym nakrapianiem na stronie grzbietowej. Aparat gębowy ma ponadto dobrze wykształconą, prawie tak długą jak głaszczki wargowe ssawkę oraz czteroczłonowe głaszczki szczękowe[2].
Tułów wraz z tegulami ma barwę brązową z białawym nakrapianiem. Przednie skrzydła mają barwę brązową z białym nakrapianiem, szczególnie dobrze wyrażonym w 1/5 i połowie długości. Niewyraźny czarny wzór obejmuje łatę w ćwierci długości, kropki w połowie i 3/5 długości oraz nakrapianie na wierzchołku. Znaki te często obwiedzione są pomarańczowobrązowymi łuskami. Duży udział łusek pomarańczowobrązowych cechuje zwłaszcza populacje z Wielkiej Brytanii i zachodniej Jutlandii, identyfikowane swego czasu jako osobny gatunek lub podgatunek semidecandrellum. Białe plamki kostalna i tornalna są niepołączone[2].
Genitalia samca mają szeroki unkus, słabo wykształconą i pozbawioną kolców zawieszkę, długą, smukłą, palcowatą z lekko zakrzywionym wierzchołkiem walwę, kciukowaty z lekko wklęśniętą krawędzią odsiebno-brzuszną sakulus, długi i smukły sakus, parę długich, igłowatych sklerotyzacji na anellusie oraz smukły, prosty edeagus z drobnym wyrostkiem bocznym na nabrzmiałej nasadzie i licznymi, drobnymi kolcami na szczycie. Tylna krawędź winkulum ma głębokie wcięcie środkowe i parę płytkich wcięć środkowo-bocznych, które wygradzają parę dużych, palcowatych wyrostków[2].
Odwłok samicy ma ósmy segment pozbawiony wyrostków, zaopatrzony w cztery wyraźne, krótkie fałdy brzusznośrodkowe, otaczające ostium torebki kopulacyjnej. Przedsionka genitaliów brak zupełnie. Przewód torebki kopulacyjnej ma parę długich sklerotyzacji bocznych o małej do przeciętnej szerokości, sięgających poza połowę długości przedniej gonapofizy. Korpus torebki od wewnątrz porastają liczne mikrotrichia. Znamię torebki jest duże, przysadziste, silnie zakrzywione hakowato, o małej podstawie[2].
Larwa[edytuj | edytuj kod]
Gąsienica ma żółte do jasnozielonego ciało z czarną głową, rudobrązowym z czarnym wierzchem przedtułowiem i drobnymi, czarnymi pinakulami[11].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Skośnikowaty ten występuje od piaszczystych wybrzeży aż po wysokość 2700 m n.p.m. Owady dorosłe latają od późnego czerwca do końca września[2]. Gąsienice żerują od maja[11] i początkowo są owadami minującymi liście rośliny żywicielskiej (endofoliofagami). Później przechodzą do egzofitofagii, żerując od zewnątrz na młodych pędach, kwiatach i torebkach nasiennych[2][11]. Przepoczwarczenie ma miejsce najpóźniej pod koniec czerwca[2].
Roślinami pokarmowymi gąsienic są głównie przedstawiciele rodzaju rogownica z rodziny goździkowatych, w tym rogownica polna, rogownica pięciopręcikowa i rogownica źródlana. Żerują one również na mokrzycy wiosennej i piaskowcu górskim z tej samej rodziny[2].
Owad palearktyczny, znany jest z Maroka, Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji (w tym z Korsyki), Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch (w tym z Sardynii), Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Macedonii Północnej i Grecji (w tym z Krety)[12][2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P.C. Zeller. Lepidopterologische Ergebnisse einer Reise in Oberkarnthen. „Stettiner Entomologische Zeitung”. 29, s. 121-149, 1868.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Peter Huemer. A taxonomic revision of Caryocolum (Lepidoptera: Gelechiidae). „Bulletin of the British Natural History Museum of London. Entomology”. 57 (3), s. 439-571, 1988.
- ↑ H. Heinemann: Die Schmetterlinge Deutschlands und der Schweiz. 2. Abteilung, Kleinschmetterlinge. 2. Die Motten und Federmotten, I. Braunschweig: 1870, s. 266.
- ↑ J.W. Tutt. On the 'Lita' group of the Gelechiidae. „Entomologist”. 20, s. 28-31, 1887.
- ↑ Edward Meyrick. Lepidoptera Heterocera. Fam. Gelechiadae. „Genera Insectorum”. 184, s. 1-290, 1925.
- ↑ Josef Wilhelm Klimesch. Die an Caryophyllaceen lebenden europaeischen Gnorimoschema Busck (Phthorimaea Meyr.)-Arten. „Zeitschrift der Wiener Entomologischen Gesellschaft”. 38, s. 273-288, 1954.
- ↑ F. Gregor, D. Povolny. Systematische und zoogeographische Studie iiber die Gruppe der ArtenGnorimoschema Busck mit Riicksicht auf die richtige Diagnostik des Schadlings Gnorimoschemaocellatellum Boyd. „Zoologicke a Entomologicke Listy”. 3, s. 83-96, 1954.
- ↑ László Anthony Gozmány. Microlepidoptera IV. „Fauna Hungariae”. 40, s. 1-295, 1958.
- ↑ O. Karsholt. Northern European species of the genus Caryocolum Gregor& Povolny, 1954, feedingon Cerastium and Stellaria, with the description of a new species (Lepidoptera: Gelechiidae). „Entomologica scandinavica”. 12, s. 251-270, 1981.
- ↑ Markku Savela: Caryocolum Gregor & Povolný, 1954. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-19].
- ↑ a b c K.P. Bland, R.J. Heckford, J.R. Langmaid, The moths and butterflies of Great Britain and Ireland. 4(2) Gelechiidae, A.M. Emmet, J.R. Langmaid (red.), 2002.
- ↑ Caryocolum alsinella (Zeller, 1868). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-12-19].