Casa Cosmana Navarra
 Fasada budynku od Triq San Pawl | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
28 Triq San Pawl / Pjazza tal-Parroċċa[1] |
| Typ budynku |
dom miejski |
| Styl architektoniczny |
wernakularny (lokalny), barokowy |
| Inwestor | |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
XVII wiek |
| Pierwszy właściciel |
Cosmana Navarra |
| Obecny właściciel |
Jonathan Castellari |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°52′55,5″N 14°23′56,3″E/35,882083 14,398972
| |
| Strona internetowa | |
Casa Cosmana Navarra (ang. Cosmana Navarra House) – XVII-wieczna arystokratyczna kamienica w Rabacie na Malcie. Budynek należał do Cosmany Navarry (1600-1687), po której otrzymał nazwę, a która była głównym dobroczyńcą przebudowy kościoła parafialnego św. Pawła. Dom znajduje się naprzeciwko tegoż kościoła oraz muzeum Wignacourta. Większa część budynku przekształcona została w restaurację „Ristorante Cosmana Navarra”.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Casa Cosmana Navarra zajmuje narożną działkę przy 28 Triq San Pawl i Pjazza tal-Parroċċa w Rabacie, obok kościoła parafialnego – bazyliki św. Pawła i niedaleko muzeum Wignacourta[2][3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Casa Cosmana Navarra była jednym z nielicznych domów mieszkalnych zbudowanych w XVII wieku w Rabacie, na przedmieściach Mdiny[4], ponieważ nie zachęcano do stawiania budynków mieszkalnych poza ufortyfikowanymi miastami[5].
Cosmana Navarra (ur. Guzmana Cumbo; po mężu Cassar; znana pod nazwiskiem matki jako Navarra) była córką Ġakbu Cumbo i Cornelii Navarra, z rodziny Cumbo-Navarra. 22 czerwca 1625, w wieku 25 lat, w starej katedrze w Mdinie poślubiła Lorenza Cassara[6]. Małżeństwo było bezdzietne, w związku z czym Cosmana mogła poświęcić więcej czasu na budowę domu i przebudowę kościoła parafialnego w Rabacie. Cosmana Navarra była wielbicielką św. Pawła, o czym świadczy jej zainteresowanie[7] i działania związane z miejscem pielgrzymkowym w Rabacie w grocie św. Pawła[2]. Była głównym dobroczyńcą[8][9] przy przebudowie kościoła parafialnego, który miał przyjąć pielgrzymów z Europy; co można uznać za historyczny początek turystyki na Malcie. Zadbała o to, aby zarówno Casa Cosmana Navarra, jak i Muzeum Wignacourta były prezentowane jako główne narożne budynki przed kościołem[3].
Cosmana była pomysłodawcą różnych etapów przebudowy kościoła parafialnego św. Pawła[10], stojącego tuż przed jej narożną kamienicą[11] Casa Cosmana Navarra.
Cosmana zmarła 30 stycznia 1687 w wieku 87 lat i została pochowana w kaplicy św. Antoniego, która znajduje się w kościele parafialnym św. Pawła. Jej ambitny plan przebudowy kościoła parafialnego został ukończony przed jej śmiercią. Na pamiątkę jej jako fundatorki i dobroczyńcy tego kościoła, w jego wnętrzu znajdują się co najmniej dwa obrazy ją przedstawiające; jeden z obrazów przedstawia Cosmanę stojącą obok swojego domu w Rabacie, naprzeciw kościoła. Na tym obrazie kościół i zuntier, dwa projekty Cosmany, są w pełni ukończone. Cosmana trzyma w rękach plan architektoniczny kościoła, wydaje się zatem, że obraz ten został namalowany w intencji przedstawienia Cosmany jako fundatorki kościoła św. Pawła[12]. Jej dom, Casa Cosmana Navarra, został zaprezentowany najpierw w kościele na obrazie, a dopiero później, po wyburzeniu kilku innych domów w celu budowy patio kościoła, fizycznie zaprezentował się w wyjątkowej pozycji obok kościoła[7][13].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Casa Cosmana Navarra uważana jest za tradycyjny maltański dom miejski. Jego fasada jest jednocześnie wernakularna i nowoczesna, co przejawia się zamkniętym drewnianym balkonem (malt. gallerija) oraz dwoma neoklasycznymi pilastrami, niezwykłymi w owym czasie. Wewnątrz widać elementy architektury barokowej[14] obejmujące herb rodziny, ozdobne sklepione przejście z jednego pokoju do drugiego na piętrze oraz elementy dawnego ogrodu (obecnie jedna z sal). Wewnątrz znajduje się kilka przestronnych pomieszczeń. Dziś większość budynku to restauracja[3][15].
[edytuj | edytuj kod]
Od XX wieku Casa Cosmana Navarra jest restauracją specjalizującą się w pizzy i makaronach[3][16]. Pierwotnie była prowadzona przez Maltańczyków, ale od niedawna prowadzona przez włoską rodzinę[17]. Od 2014 restaurację prowadzi szef kuchni Jonathan Castellari[18]. Restauracja oferuje usługę „parkuj i jedź”, umożliwiającą dotarcie na miejsce klientom korzystającym z samochodu, w celu rozwiązania problemów z parkowaniem. Inicjatywa ta została poparta przez rząd Malty i jest uważana za pozytywną inicjatywę ówczesnego ministra transportu Joe Mizziego[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rix 2010 ↓, s. 210.
- ↑ a b Ristorante Cosmana Navarra. www.cosmana.com, 2016-03-26. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).
- ↑ a b c d Two are better than one. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-09-14. [dostęp 2023-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)]. (ang.).
- ↑ Conrad Gerald Thake: MDINA: Architectural and Urban Transformations of a Citadel in Malta. University of California, Berkeley, 1996, s. 62. (ang.).
- ↑ Qanat, Saqqajja & Roman Aqueduct System at Rabat, Malta. Vassallo History. [dostęp 2023-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-11)]. (ang.).
- ↑ The Side-by-side Churches of St. Paul and St. Publius. Reach Malta. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).
- ↑ a b About Ristorante Cosmana Navarra. www.cosmana.com, 2016-03-04. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).
- ↑ Sciberras 2006 ↓, s. 119.
- ↑ Salvatoris Pallottini: Collectio omnium conclusionum et resolutionum quae in causis propositis apud sacram congregationem cardinalium S. Concilii Tridentini interpretum prodierunt ab ejus institutione. Rzym: Sacrae Congregationis de Propaganda Fide, 1869, s. 90. (łac.).
- ↑ Sciberras 2006 ↓, s. 120.
- ↑ Rix 2010 ↓, s. 211.
- ↑ The Wignacourt Museum And its treasures (II). [w:] The Malta Independent [on-line]. 2008-02-13. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-16)]. (ang.).
- ↑ Indulge in a 3 course meal at Ristorante Cosmana Navarra, savor great food, excellent service in a warm ambiance. Deal Today, 2014. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-16)]. (ang.).
- ↑ Brian Richards: Malta. New Holland Publishers, 2008, s. 87. ISBN 978-1-84537-871-4.
- ↑ Welcome. Ristorante Cosmana Navarra, 2016-01-11. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ Caring For people with disabilities and their families. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2008-11-16. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-04)]. (ang.).
- ↑ Gallery. 2015-08-14. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ Jonathan Castellari chef italiano a Malta. .IT MALTA, 2015-06-16. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-16)]. (wł.).
- ↑ Parking policy to be presented to cabinet soon – minister. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-12-26. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-15)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Juliet Rix: Malta and Gozo. Bradt Travel Guides Ltd, 2010. ISBN 978-1-84162-312-2. (ang.).
- Keith Sciberras: Melchiore Cafà. Maltese Genius of the Roman Baroque. Valletta: Midsea Books, 2006. ISBN 978999327092X. (ang.).