Chelus

	Chelus
	A.M.C. Duméril, 1806
	; Przedstawiciel rodzaju – matamata (Ch. fimbriata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	żółwie
Podrząd	żółwie bokoszyjne
Rodzina	matamatowate
Rodzaj	Chelus
	Typ nomenklatoryczny
	Testudo fimbriata Schneider, 1783
Synonimy
	Chelys Oppel, 1810; Chelyda Rafinesque, 1815; Matamata Merrem, 1820;
	Chelys Oppel, 1810; Chelyda Rafinesque, 1815; Matamata Merrem, 1820;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chelus – rodzaj żółwi z rodziny matamatowatych (Chelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej (Kolumbia, Trynidad i Tobago, Wenezuela, Gujana, Surinam, Gujana Francuska, Brazylia, Ekwador i Boliwia)^[6]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Chelus (Chelys, Chelyda): gr. χελυς khelus „żółw rzeczny”^[8].
Matamata: port. matamatá „matamata”^[5]. Nazwa zastępcza dla Chelys Oppel, 1811.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Chelus uważano za monotypowy i wyróżniano w nim gatunek Ch. fimbriata. Gatunek Ch. orinocensis został wyróżniony w 2020 r. na podstawie badań genetycznych^[9]. Na podstawie badań ustalono, że gatunki rozdzieliły się w późnym miocenie ok. 13 mln lat temu i zamieszkują różne obszary – Ch. fimbriata dorzecze Amazonki, a Ch. orinocensis dorzecza Orinoko i Rio Negro^[9]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[6]:

Chelus fimbriata (Schneider, 1783) – matamata^[10]
Chelus orinocensis Vargas-Ramírez, Caballero, Morales-Betancourt, Lasso, Amaya, Martínez, Silva-Viana, Vogt, Pires-Farias, Hrbek, Campbell & Fritz, 2020

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Nieuzasadniona późniejsza poprawka Chelus A.M.C. Duméril, 1806.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Chelus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ A.M.C. Duméril: Analytische Zoologie. Weimer: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 76. (niem.).
↑ N.M. Oppel: Die ordnungen, familien und gattungen der reptilien als prodrom einer naturgeschichte derselben. Münschen: In commission bey J. Lindauer, 1811, s. 11. (niem.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 75. (fr.).
↑ ^a ^b B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 21. (niem.).
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Chelus. The Reptile Database. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Chelus. RepFocus. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 47, OCLC 637083062 (ang.).
↑ ^a ^b M. Vargas-Ramírez, S. Caballero, M.A. Morales-Betancourt, C.A. Lasso, L. Amaya, J.G. Martínez, M. das N. Silva Viana, R.C.Vogt, I.P. Farias, T. Hrbek, P.D. Campbell & U. Fritz. Genomic analyses reveal two species of the matamata (Testudines: Chelidae: Chelus spp.) and clarify their phylogeography. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 148, s. 106823, 2020. DOI: 10.1016/j.ympev.2020.106823. ISSN 1055-7903. (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 359. ISBN 83-01-14344-4.

[uwaga1-3] Nieuzasadniona późniejsza poprawka Chelus A.M.C. Duméril, 1806.

[itis-1] Chelus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Duméril-2] A.M.C. Duméril: Analytische Zoologie. Weimer: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 76. (niem.).

[Oppel-4] N.M. Oppel: Die ordnungen, familien und gattungen der reptilien als prodrom einer naturgeschichte derselben. Münschen: In commission bey J. Lindauer, 1811, s. 11. (niem.).

[Rafinesque-5] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 75. (fr.).

[Merrem-6] B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 21. (niem.).

[Uetz&Hallermann-7] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Chelus. The Reptile Database. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).

[repfocus-8] R. Midtgaard: Chelus. RepFocus. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).

[Jaeger-9] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 47, OCLC 637083062 (ang.).

[Vargas-Ramírez&inni-10] M. Vargas-Ramírez, S. Caballero, M.A. Morales-Betancourt, C.A. Lasso, L. Amaya, J.G. Martínez, M. das N. Silva Viana, R.C.Vogt, I.P. Farias, T. Hrbek, P.D. Campbell & U. Fritz. Genomic analyses reveal two species of the matamata (Testudines: Chelidae: Chelus spp.) and clarify their phylogeography. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 148, s. 106823, 2020. DOI: 10.1016/j.ympev.2020.106823. ISSN 1055-7903. (ang.).

[pwn-11] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 359. ISBN 83-01-14344-4.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]