Chimerarachne
| Chimerarachne | |
| Wang et al., 2018 | |
| Okres istnienia: kreda | |
 Inkluzja Chimerarachne yingi | |
 Rekonstrukcja Chimerarachne yingi | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Pantetrapulmonata |
| (bez rangi) | Tetrapulmonata |
| (bez rangi) | Serikodiastida |
| (bez rangi) | Araneida |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Chimerarachne |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Chimerarachne yangi Wang et al., 2018 | |
Chimerarachne – rodzaj wymarłych pajęczaków z rodziny Chimerarachnidae. Żył w kredzie na terenie współczesnej Mjanmy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2018 roku przez Wang Bo, Jasona A. Dunlopa, Paula A. Seldena, Russella J. Garwooda, Williama A. Sheara, Patricka Müllera i Lei Xiaojie na łamach „Nature Ecology & Evolution”. Opisu dokonano na podstawie datowanych na cenoman w kredzie inkluzji w bursztynie birmańskim odnalezionych w dolinie Hukawng w stanie Kaczin na północy Mjanmy. Nazwa rodzajowa to połączenie starogreckich słów Χίμαιρα, oznaczającego Chimerę, i ἀράχνη, oznaczającego pająka. Epitet gatunkowy nadano natomiast na cześć Yanling Yinga, który zebrał materiał typowy[1].
Zespół Wanga umieścił nowy rodzaj w pozycji bazalnej względem pająków[1]. W 2018 roku zespół Huang Diyinga sklasyfikował ją jednak w blisko spokrewnionym z pająkami rzędzie Uraraneida[2]. Późniejsi autorzy wsparli jednak pozycję uzyskaną przez Wanga i innych[3][4][5]. W 2019 roku Jörg Wunderlich utworzył dla Chimerarachne monotypową rodzinę Chimerarachnidae i umieścił ją w monotypowym podrzędzie Chimerarachnida w obrębie rzędu Araneida, określanego jako pająki w szerokim sensie. Taka klasyfikacja wiązała się z obniżeniem ściśle rozumianym pająkom (Araneae) rangi do podrzędu oraz obniżeniem rang Mesothelae i Opisthothelae do infrarzędów[4]. W 2022 roku Wunderlich i Müllera opisali, również na podstawie inkluzji w burmicie, nowy rodzaj Parachimerarachne, wskutek czego Chimerarachnidae przestały być taksonem monotypowym[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pajęczaki o mierzonym bez telsonu ciele długości od 2,4 do 2,8 mm[1].
Prosoma była szersza z tyłu i ku przodowi zwężona w szpic[1]. Ośmioro oczu umieszczonych było blisko jej przedniej krawędzi. Oczy par bocznych leżały na wzgórkach[1][5]. Człony nasadowe szczękoczułków ustawione były pionowo, niepowiększone i w widoku grzbietowym nie wystawały przed obrys karapaksu, przywodząc na myśl ustawienie labidogantyczne jak u pająków wyższych, natomiast pazury szczękoczułków były umieszczone równolegle i zwrócone wierzchołkami ku tyłowi jak w ustawieniu ortognatycznym występującym u Mesothelae i ptaszników[5]. Nogogłaszczki samca, podobnie jak u pająków, zmodyfikowane były do przekazywania nasienia samicy – stopa tworzyła podzielone podłużnie na dwie części cymbium i zaopatrzona była w bulbus z embolusem[1][5]. Aparat kopulacyjny posiadał dwie tępe, kiełbasowate apofizy równej długości. Odnóża były niezmodyfikowane, o wszystkich członach zaopatrzonych w wyrastające na małych guzkach i delikatnie zakrzywione szczecinki. Najdłuższa była para ostatnia, najkrótsza para trzecia, a pary druga i pierwsza były zbliżonej długości. Nadstopie miało pojedyncze trichobotrium, stopa zaś co najmniej pięć trichobotrii. Stopę wieńczyło onychium ze szpatułkowatą przylgą i parą tak długich jak ona, delikatnie zakrzywionych z haczykowatym szczytem pazurków oraz mały, delikatnie zakrzywiony pazurek środkowy. Wszystkie pazurki miały na spodzie cztery kolce[1].
Prosoma połączona była z opistosomą (odwłokiem) wąskim łącznikiem (petiolusem) wykształconym z pierwszego segmentu tej drugiej. Kształt opistosomy zbliżony był do owalnego. Na jej wierzchu leżało siedem tergitów o prostych krawędziach przedniej i tylnej oraz zaokrąglonych krawędziach bocznych, na jej spodzie zaś siedem sternitów włącznie z dwoma wieczkami płuc książkowych. Pierwsze wieczko miało pośrodku krawędzi tylnej owalną strukturę. W tyle opistosomy cztery segmenty tworzyły pygidium. Na tylnym końcu opistosomy wyrastał biczykowaty, dłuższy od ciała telson zbudowany z około 30–50 naprzemiennie dłuższych i krótszych członów; człony dłuższe wyposażone były w pierścień szczecinek[1]. Zwierzęta przypuszczalnie utrzymywały telson w pozycji wyprostowanej ku tyłowi, jak współczesne głaszczkochody[5]. Wyrastające spod tylnej krawędzi trzeciego sternitu kądziołki przędne pary przednio-bocznej były dobrze wykształcone, zbudowane z ośmiu członów pierścieniowatych i jednego stożkowatego. Zamiast kądziołków przędnych pary przednio-środkowej występowała pośrodku tylnej krawędzi trzeciego sternitu para gruczołów przędnych. Dobrze wykształcone kądziołki przędne pary tylno-bocznej wyrastały spod krawędzi czwartego sternitu i zbudowane były z dziesięciu członów pierścieniowatych i jednego stożkowatego. Pośrodku tylnej krawędzi czwartego sternitu obecna była V-kształtna struktura przypominająca stożeczek[1].
Paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem tego pajęczaka były gorące i wilgotne tropikalne lasy deszczowe o bujnej roślinności. Zdominowane były przez araukariowate, zwłaszcza z rodzaju agatis, ale występowały tu też sekwoje, metasekwoje, sosny, cedry i cyprysy. Piętro podszytu tworzyły głównie paprocie i widłaki właściwe. Pory roku determinowane były głównie przez opady[6]. Lasy te rosły nad brzegami rzek, jezior, lagun czy estuariów, o czym świadczy udział fauny słodkowodnej[7]. Nie były odległe od wybrzeży morskich, jako że w bursztynie birmańskim czasem spotkać można organizmy słonowodne, a zwłaszcza ślady ich działalności[8][9].
Biota lasów cechowała się dużą bioróżnorodnością; do 2022 roku stwierdzono w burmicie około 2390 gatunków, 1575 rodzajów i 689 rodzin organizmów lądowych i słodkowodnych, w tym ponad 2240 gatunków, 1445 rodzajów, 612 rodzin, 66 rzędów i 8 gromad stawonogów[10]. W tych samych fragmentach bursztynu co Chimerarachne znajdują się syninkluzje pająków, roztoczy, dwuparców, prostoskrzydłych, czerwców i chrząszczy z podrodziny balinkowatych[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Bo Wang, Jason A. Dunlop, Paul A. Selden, Russell J. Garwood, William A. Shear, Patrick Müller, Xiaojie Lei. Cretaceous arachnid Chimerarachne yingi gen. et sp. nov. illuminates spider origins. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 614–622, 2018. DOI: 10.1038/s41559-017-0449-3. ISSN 2397-334X.
- ↑ a b Diying Huang, Gustavo Hormiga, Chenyang Cai, Yitong Su, Zongjun Yin, Fangyuan Xia, Gonzalo Giribet. Origin of spiders and their spinning organs illuminated by mid-Cretaceous amber fossils. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 623–627, 2018. DOI: 10.1038/s41559-018-0475-9. ISSN 2397-334X.
- ↑ Jason A. Dunlop, David Penney, Denise Jekel, z dodatkowym wkładem: Lyall I. Anderson, Simon J. Braddy, James C. Lamsdell, Paul A. Selden, O. Erik Tetlie: A summary list of fossil spiders and their relatives. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern, 2020. [dostęp 2023-10-19].
- ↑ a b Jörg Wunderlich. What is a spider?. „Beiträge zur Araneologie”. 12, s. 1–32, 2019.
- ↑ a b c d e f Jörg Wunderlich, Patrick Müller. Some spiders in Cretaceous amber from Myanmar (Araneida: Chimerarachnida and Araneae). „Beiträge zur Araneologie”. 15, s. 119–173, 2022.
- ↑ George Poinar, Roberta Poinar: What Bugged the Dinosaurs?: Insects, Disease, and Death in the Cretaceous. Princeton University Press, 2008, s. 17-36. ISBN 978-0691124315.
- ↑ Ivan N. Bolotov, Olga V. Aksenova, Ilya V. Vikhrev, Ekaterina S. Konopleva, Yulia E. Chapurina, Alexander V. Kondakov,. A new fossil piddock (Bivalvia: Pholadidae) may indicate estuarine to freshwater environments near Cretaceous amber-producing forests in Myanmar. „Scientific Reports”. 11 (1), 2021. DOI: 10.1038/s41598-021-86241-y. ISSN 2045-2322.
- ↑ Mao, Y.; Liang, K.; Su, Y.; Li, J.; Rao, X.; Zhang, H.; Xia, F.; Fu, Y.; Cai, C.; Huang, D.. Various amberground marine animals on Burmese amber with discussions on its age. „Palaeoentomology”. 1 (1), 2018. DOI: 10.11646/palaeoentomology.1.1.11.. ISSN 2624-2834.
- ↑ Yu, T.; Kelly, R.; Mu, L; Ross, A.; Kennedy, J.; Broly, P.; Xia, F.; Zhang, H.; Wang, B.; Dilcher, D.. An ammonite trapped in Burmese amber. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (23), s. 11345–11350, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1821292116. ISSN 0027-8424.
- ↑ Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2022.1. 14-10-2022. [dostęp 2023-10-09].