Daina Taimiņa
| |
| Data urodzenia |
19 sierpnia 1954 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
matematyczka |
| Narodowość |
łotewska |
Daina Taimiņa (ur. 19 sierpnia 1954[1]) – łotewska matematyczka, najbardziej znana z ilustrowania koncepcji powierzchni hiperbolicznych przy pomocy form szydełkowanych. Emerytowana adjunct associate professor matematyki Uniwersytetu Cornella.
W 1990 r. uzyskała stopień kandydatki nauk (odpowiednik doktoratu) w Instytucie Matematyki Akademii Nauk Białoruskiej SRR; dwa lata później na Uniwersytecie Łotwy uzyskała stopień doktor nauk w dziedzinie matematyki. W latach 1977–2000 uczyła na Wydziale Fizyki i Matematyki Uniwersytetu Łotwy, w latach 1997–2013 pracowała na Uniwersytecie Cornella[2].
Koncepcja[edytuj | edytuj kod]
W 1997 r. Taimiņa uczestniczyła w warsztacie Davida W. Hendersona nt. geometrii hiperbolicznej, gdzie Henderson przy użyciu papierowych modeli pokazywał pewne przybliżenia powierzchni hiperbolicznych zanurzonych w przestrzeni trójwymiarowej. Taimiņa zwróciła uwagę na nietrwałość podobnych papierowych modeli i wpadła na pomysł przedstawiania powierzchni hiperbolicznych za pomocą wyszydełkowanych fragmentów takich płaszczyzn[3]. Powierzchni hiperbolicznej (jak udowodnił już David Hilbert) nie można wygenerować wzorem, co skrajnie utrudnia wizualizowanie jej za pomocą animacji komputerowych. Z tego powodu dopiero modele Taimiņy pozwoliły zaprezentować zjawiska hiperboliczne, jak oddalające się od siebie proste równoległe lub horocykle (typ krzywej pozbawiony euklidesowego odpowiednika) w sposób dostępny ludzkiej wyobraźni przestrzennej. Największa stworzona przez nią konstrukcja ma powierzchnię 3,2 metra kwadratowego, waży 4,5 kilograma i została wykonana z 5,5 kilometra różowej włóczki[4].
W 2009 r. opublikowała książkę pt. Crocheting Adventures with Hyperbolic Planes (Szydełkowe przygody z powierzchniami hiperbolicznymi), która, uzyskawszy początkowo miano „najdziwniejszego tytułu roku”[5], otrzymała później także wyróżnienie w postaci Nagrody Książkowej Eulera (Euler Book Prize)[6], przyznawanej autorom „wyjątkowo dobrze napisanych książek wpływających na pozytywny odbiór matematyki u szerszej publiczności”. Oprócz warstwy teoretycznej, tłumaczącej matematyczną teorię stojącą za pomysłem, książka zawiera również opisy konkretnych wzorów szydełkowych.
Szydełkowane powierzchnie hiperboliczne autorstwa Taimiņy trafiły także do galerii sztuki. W 2005 r. pojawiły się na wystawie „Not the knitting you know” w galerii sztuki „Eleven Eleven” w Waszyngtonie[7], w 2014 r. wystawiane były w Centrum Sztuki Współczesnej „Kim?” w Rydze[8], a także na wielu innych wystawach w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Belgii i na Łotwie[9]. Udział Taimiņy zapowiadano na biennale RIBOCA2 (Riga International Biennial of Contemporary Art) w 2020 r.[10], jednak ze względu na ograniczenia związane z trwającą pandemią COVID-19 forma biennale musiała zostać zmieniona[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The Library of Congress, LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies (Library of Congress) [online], id.loc.gov [dostęp 2020-06-30].
- ↑ Daima Taimina - info [online], pi.math.cornell.edu [dostęp 2020-07-08].
- ↑ David W. Henderson, Daina Taimina, Crocheting the hyperbolic plane, „The Mathematical Intelligencer”, 23 (2), 2001, s. 17–28, DOI: 10.1007/BF03026623, ISSN 0343-6993 [dostęp 2020-06-30] (ang.).
- ↑ Alex Bellos, Przygody Alexa w krainie liczb, Inowrocław 2013, s. 477-481.
- ↑ Crocheting Adventures with Hyperbolic Planes wins oddest book title award - Telegraph [online], web.archive.org, 30 marca 2010 [dostęp 2020-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2010-03-30].
- ↑ Euler Book Prize [online], Mathematical Association of America [dostęp 2020-06-30].
- ↑ Eleven Eleven -- Not The Knitting You Know: Daina Taimina [online], eleveneleven.50webs.com [dostęp 2020-06-30].
- ↑ Daina Taimiņa "Hyperbolic Planes and Sustainability Networks" [online], Kim? Contemporary Art Center, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2020-06-30] (ang.).
- ↑ Daima Taimina Exhibits [online], pi.math.cornell.edu [dostęp 2020-06-30].
- ↑ RIBOCA2 revealed the artists participating in the biennale [online], NOAR Nordic and Baltic contemporary art platform, 21 stycznia 2020 [dostęp 2020-06-30] (ang.).
- ↑ Katy Cross, RIBOCA2 to transform into feature film in light of coronavirus crisis [online], Happening, 29 kwietnia 2020 [dostęp 2020-06-30] (ang.).