Dalewice
50°13′43″N 20°14′05″E/50,228611 20,234722| wieś | |
_1.JPG) Kaplica Nawiedzenia i Zwiastowania NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
307[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-104[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KPR |
| SIMC |
0322910 |
Położenie na mapie gminy Koniusza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu proszowickiego  | |
| 50°13′43″N 20°14′05″E/50,228611 20,234722[1]
| |
Dalewice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koniusza[4][5].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0322927 | Bykowiec | część wsi |
| 0322933 | Studzienki | część wsi |
| 0322940 | Zabagnie | część wsi |
Historia i opis wsi[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przepływa rzeka Ścieklec, będąca lewym dopływem Szreniawy.
W XIV wieku wieś należała do Gniewosza z Dalewic[6].
W XIV/XV wieku włość Strzegomitów[potrzebny przypis]. W roku 1414 zakupiona za 1200 grzywien przez Jagiełłę od Gniewosza z Dalewic i nadana katedrze krakowskiej[potrzebny przypis]. W II połowie XV wieku część Dalewic posiadał Rafał Ryterski z Błogocic[potrzebny przypis].
Wzniesiona we wsi kaplica drewniana, spłonęła w 1565. W 1652 roku cieśla Krzysztof Posnewski wybudował nową, również drewnianą, która istnieje do dziś[7]. Wnętrze ozdobione jest polichromią późnorenesansową, ołtarze barokowe, chór murowany późnobarokowy[potrzebny przypis].
W 1784 majątek ziemski Dalowice posiadał Wojciech Mieroszowski[8].
Dalewice leżą na trasie kościuszkowskiej – w roku 1794 przechodziły przez wieś wojska polskie dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę, kierując się w stronę Racławic, gdzie 4 kwietnia 1794 doszło do słynnej bitwy pod Racławicami[9].
W czasie okupacji niemieckiej, w miejscowym dworze, w 1944 roku znajdował się niemiecki Stützpunkt. Współwłaścicielami dworu byli Marian i Aniela Starosta. Do Dalewic Niemcy przybyli 6 sierpnia 1944 roku. Mieszkańcy Dalewic i okolic byli zmuszeni do kopania niemieckich okopów oraz rowów przeciwczołgowych o szerokości i głębokości 6 metrów, o długości kilku kilometrów[10]. Za odmowę ich kopania, jesienią 1944 roku zastrzelono Katarzynę i Jana Herodów, małżeństwo Świadków Jehowy z Racławic[11][12].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[13].
- Kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NPM, otoczenie, drzewostan.
Kaplica z XVII wieku z późnorenesansową polichromią ścienną. - Zespół podworski: ruina dworu, park.
Zespół z XVIII wieku wraz z aleją i parkiem, którego pozostałościami są rosnące gdzieniegdzie narcyzy, oraz konwalie. Na terenie parku są dwa bagna – dawniej stawy rybne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21276
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 203 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Anna Klubówna, Królowa Jadwiga. Opowieści o czasach i ludziach, wyd. 3, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986, ISBN 83-205-3691-X.
- ↑ Krasnowolski 2013 ↓, s. 38.
- ↑ Czaykowski 2006 ↓, s. 1.
- ↑ Nadzieja 1988 ↓, s. 58.
- ↑ Internetowy Kurier Proszowicki, Stützpunkt w Dalewicach - budowa niemieckich umocnień [online], 24ikp.pl, 19 września 2011 [dostęp 2022-02-25].
- ↑ * Aleksander Gąciarz, Odmówili kopania okopów i zginęli. Tragiczna historia z czasów II wojny światowej, „Dziennik Polski”, dziennikpolski24.pl, 25 lutego 2022 [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Koniec hitlerowskiego oprawcy, „Dziennik Polski”, dziennikpolski24.pl, 4 grudnia 2010 [dostęp 2022-02-03].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Franciszek Czaykowski: Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Warszawa: 2006. ISBN 83-7181-333-3.
- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
- Jadwiga Nadzieja: Od jakobina do księcia namiestnika. Katowice: 1988. ISBN 83-216-0682-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dalowice, ''Dalewice'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 896.
- Stützpunkt w Dalewicach - budowa niemieckich umocnień
| Wsie |
|
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
