Dąbrówka megalona
| Drymonia obliterata | |||
| (Esper, 1785) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dąbrówka megalona | ||
| Synonimy | |||
| |||
Dąbrówka megalona[1][2] (Drymonia obliterata) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje zachodnią Eurazję. Gąsienice żerują na dębach, bukach i brzozach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1785 roku przez Eugeniusa J.C. Espera pod nazwą Phalaena (Bombyx) obliterata. W jego obrębie wyróżnia się podgatunki[3]:
- Drymonia obliterata obliterata (Esper, 1785)
- Drymonia obliterata esmera de Freina, 1981
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Motyl o ciele stosunkowo smukłej budowy jak na przedstawiciela rodziny[4] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 30 do 40 mm[1]. Głowa jest zaopatrzona w nieowłosione oczy złożone, przyoczka i uwstecznioną ssawkę. Czułki osiągają niemal długość przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy w budowie, będąc piłkowanymi u samicy, zaś grzebykowatymi u samca. Szeroki tułów porasta gęste owłosienie. Skrzydło przedniej pary osiąga od 16 do 18 mm długości i ma stalowo- lub popielato-szare tło, w polu środkowym ciemniejsze niż w nasadowym i wierzchołkowym. Przepaski poprzeczne zewnętrzna i wewnętrzna są silnie ząbkowane, co odróżnia ten gatunek od podobnej dąbrówki harcownicy, u której przepaska wewnętrzna jest łukowato wygięta. U szczytu skrzydła leży brunatnoczarna plama o trójkątnym kształcie. Na tylnej krawędzi przedniego skrzydła leży wyraźny ząb z włosowatych łusek. Barwa strzępiny jest szarawożółta, miejscami przyciemniona. Zaokrąglone skrzydło tylne jest niemal jednolicie szarobrunatne[4].
Gąsienica ma podstawową barwę ciała białawozieloną. Jej bokami biegną jasne pasy obrzeżone cienkimi, czerwonymi liniami[5].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla lasy liściaste, lasy mieszane i zarośla[1], chętnie drzewostany bukowo-grabowe[6][4]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach buków, dębów, brzóz[3][1], a przypuszczalnie także grabów[4]. W warunkach środkowoeuropejskich okres lotu motyli trwa od drugiej połowy maja do pierwszej połowy lipca, zaś okres żerowania gąsienic od lipca do września[1]. W klimacie cieplejszym pojawia się drugie pokolenie, latające w sierpniu i wrześniu[7]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki[4][7], niekiedy dwukrotnie[7]. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu[8] i są aktywne nocą[4]. Przylatują do sztucznych źródeł światła[7][8].
Gatunek palearktyczny[3]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii[9], Holandii[8], Luksemburgu, Niemiec, Danii, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[9]. Poza tym zamieszkuje azjatycką część Turcji i Zakaukazie, w tym Armenię[3][4].
Występowanie tego motyla ma zawsze charakter lokalny[10]. W Niemczech znany jest z większości krajów związkowych[8]. W Polsce częstszy jest na wschodzie kraju, ale jego stanowiska znane są też z części środkowej i zachodniej[6]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem gatunku bliskiego zagrożenia wyginięciem (NT)[11]. We Włoszech ograniczony jest do północnej części kraju[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Krzysztof Jonko: Drymonia obliterata. [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ Grzegorz Bobrowicz: Dąbrówka. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ a b c d Markku Savela: Drymonia. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ a b c d e f g Edward Sołtys: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 47-50. Notodontidae, Thaumetopoeidae, Thyatriridae, Drepanidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1965.
- ↑ Walter Forster, Theodor A. Wohlfahrt: Die Schmetterlinge Mitteleuropas. Band 3: Spinner und Schwärmer. (Bombyces und Sphinges). Stuttgart: Franckh'sche Verlagshandlung, 1960.
- ↑ a b P. Pawlikiewicz, K. Pabis. Nowe dane o występowaniu garbatek (Lepidoptera: Notodontidae) w Polsce Środkowej. „Wiadomości Entomologiczne”. 29 (4), s. 283-287, 2010.
- ↑ a b c d Manfred Koch: Wir bestimmen Schmetterlinge. Band 2: Bären, Spinner, Schwärmer und Bohrer Deutschlands. 2., erweiterte Auflage. Radebeul/Berlin: Neumann, 1964.
- ↑ a b c d e Marcel M.J. Prick, Guido M.H. Smeets. Drymonia obliterata, een nieuwe nachtvlinder voor Nederland?. „Natuurhistorisch Maandblad”. 98 (1), s. 5-6, 2009.
- ↑ a b Drymonia obliterata. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ P. Learaut: Moths of Europe, Volume I, Saturnids, Lasiocampids. Verrieres-le-Buisson: N. A. P. Editions, 2006.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.