ETHOS (typologia)

Europejska Typologia Bezdomności i Wykluczenia Mieszkaniowego ETHOS – typologia bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego sporządzona przez Europejską Federację Narodowych Organizacji Pracujących na rzecz Ludzi Bezdomnych FEANTSA w 2008. Celem ETHOS jest dostarczenie wspólnego języka interesariuszom uczestniczącym w międzynarodowej debacie, badaniach i działaniach na rzecz likwidacji bezdomności.

Charakterystyka

Typologia została stworzona w założeniu, że istnieją trzy domeny wyznaczające bezdomność: fizyczna (posiadanie lokalu), społeczna (można w nim czerpać satysfakcję z relacji społecznych i zachować prywatność) oraz prawna (posiadanie tytułu prawnego do lokalu). Wykluczenie z jednej z tych domen lub z kilku z nich wyznacza zaistnienie czterech podstawowych kategorii koncepcyjnych (podzielonych na trzynaście typów operacyjnych), rozumianych jako brak domu:

• brak dachu nad głową (bezdachowość),
• brak mieszkania (bezmieszkaniowość),
• mieszkanie niezabezpieczone,
• mieszkanie nieodpowiednie.

Kategorie koncepcyjne i ich typy operacyjne mogą być wykorzystywane do różnych celów, np. opisywania populacji, czy skupisk ludzi bezdomnych, projektowania i monitorowania polityki społecznej, jak i jej ewaluacji.

Kategorie

Bezdomni śpiący na ulicy: kategoria operacyjna bez dachu nad głową (ludzie zamieszkujący w przestrzeni publicznej)

Kategoria operacyjna nieodpowiednie mieszkanie (szałas mieszkalny w Korei)

Kategoria operacyjna bez dachu nad głową zawiera następujące typy operacyjne:

• ludzie zamieszkujący w przestrzeni publicznej,
• ludzie zakwaterowani interwencyjnie (noclegownie, ogrzewalnie).

Kategoria operacyjna bez mieszkania zawiera następujące typy operacyjne:

• ludzie zakwaterowani w placówkach dla bezdomnych, mieszkaniach wspieranych, czy rotacyjnych,
• ludzie zakwaterowani w schroniskach dla kobiet,
• ludzie zakwaterowani w ośrodkach dla uchodźców i imigrantów (w tym migrujący pracownicy),
• ludzie, którzy mają opuścić instytucje (penitencjarne, medyczne, domy dziecka),
• ludzie otrzymujący długoterminowe, stałe formy wsparcia z uwagi na bezdomność (m.in. domy pomocy społecznej).

Kategoria operacyjna niezabezpieczone mieszkanie zawiera następujące typy operacyjne:

• ludzie w lokalach niezabezpieczonych (u rodzin, znajomych, nielegalnie podnajmujący lub zajmujący ziemię),
• ludzie zagrożeni eksmisją,
• ludzie zagrożeni przemocą (interwencje służb mundurowych).

Kategoria operacyjna nieodpowiednie mieszkanie zawiera następujące typy operacyjne:

• ludzie zamieszkujący w nietrwałych konstrukcjach (miejsca niemieszkalne, niekonwencjonalne, tymczasowe, np. szałasy, domki letniskowe),
• ludzie mieszkający w warunkach substandardowych (lokale nie spełniające standardów do zamieszkania),
• ludzie mieszkający w warunkach przeludnienia (przekroczenie odpowiednich norm).

Rozwój

Typologia została w Polsce zaadaptowana do lokalnych warunków z ograniczeniem niektórych typów operacyjnych. ETHOS jest jednogłośnie rekomendowana jako wspólna rama definicyjna zjawiska bezdomności na terenie Unii Europejskiej. Uniwersalność tego podejścia potwierdza fakt oparcia o tę typologię Globalnej Definicji Bezdomności przyjętej w 2015 przez Instytut Bezdomności Globalnej.