Egzekucje w Albanii (1951)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Egzekucje w Albanii (1951)
Państwo

 Albania

Miejsce

Mënik

Data

26 lutego 1951

Godzina

około północy

Liczba zabitych

21

Typ ataku

rozstrzelanie

Sprawca

funkcjonariusze Sigurimi

Motyw

wykonanie kary śmierci

brak współrzędnych

Egzekucje w Albanii – egzekucje wykonane dnia 26 lutego 1951 roku przez funkcjonariuszy Sigurimi na 21 osobach niesłusznie oskarżonych o zdetonowanie bomby na terenie radzieckiej ambasady w Tiranie[1]. Wyrok miał charakter polityczny[2][3].

Przebieg wydarzeń[edytuj | edytuj kod]

19 lutego 1951 roku o godzinie 9:00 zwołano plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy, na którym ustaliło stalinowski kurs partii i państwa albańskiego[4]. Tego samego dnia o godzinie 17:47 przy wejściu do Ambasady Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Tiranie miał miejsce wybuch bomby domowej roboty; nie było ofiar śmiertelnych ani rannych[5], jedynie uszkodzone zostały dwa lub trzy okna[6][3][7][8][9][10][4]. Sprawcą tego zdarzenia był pochodzący z Krety 20-letni Hysen Llullaj[4], były pracownik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, który po zwolnieniu dołączył do podziemia antykomunistycznego; sam po kilku dniach zginął w wyniku strzelaniny z funkcjonariuszami Sigurimi[6][7][5]. W dniu wybuchu do służby w pobliżu ambasady został przydzielony policjant ruchu drogowego Qazim Laçej, który następnego dnia został aresztowany z powodu niedopełnienia swoich obowiązków; w areszcie wziął na siebie winę za podłożenie bomby, za co został skazany na karę śmierci wykonaną tego samego dnia[7][5].

20 lutego odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy[3][8]; sekretarz Komitetu Centralnego Mehmet Shehu zaproponował w ramach odwetu aresztowanie 100 lub 150 osób niezwiązanych z wybuchem, z czego wyrok śmierci miałby być wykonany na 10 lub 15 z nich[6][7][5][8][9][10]. W ciągu trzech dni aresztowano ponad 150 osób[2][3][7][8][4].

25 lutego prokurator Siri Çarçani oskarżył aresztowanych o próbę obalenia władzy albańskiej oraz działalność szpiegowską na rzecz Stanów Zjednoczonych[1][8]. Żadnemu z oskarżonych nie postawiono zarzutów[7], a postępowanie śledcze prowadzono jedynie przeciwko Gjonowi Temalemu[2]. W trakcie śledztwa nie przedstawiono żadnych dowodów przeciwko oskarżonym[8], którzy nie zostali nawet przesłuchani[9]; mimo to skazano ich na karę śmierci[2]. W trakcie śledztwa nie sporządzano protokołu, zrobiono to już po przeprowadzeniu egzekucji[11]; większość śledczych stanowili funkcjonariusze Sigurimi[2]. Tegoż dnia jeden z aresztowanych, Jonuz Kaceli, był przesłuchiwany osobiście przez Mehmeta Shehu, którego zaatakował[12]; pomocy Shehu udzielił strażnik, który odparł atak Kaceliego oraz wyrzucił go przez okno z drugiego piętra, w wyniku czego ten zmarł na miejscu (według oficjalnej wersji zdarzeń, Kaceli sam miał wyskoczyć z okna)[6][2][11][8][9][10][4].

Egzekucja została przeprowadzona o północy 26 lutego 1951 roku we wsi Mënik[8], w pobliżu mostu Beshir położonego około 15 km od Tirany; skazani mieli skute ręce, zostali straceni i następnie pochowani w jednym uprzednio wykopanym dole[1][2][11][9][10], który był strzeżony do 28 lutego[7]. Podstawą prawną do wykonania wyroku był dekret sformułowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i wcielony w życie już po dokonaniu egzekucji[2][3][11][4]; dopiero w 1991 roku dekret ten został unieważniony[9].

Następstwa[edytuj | edytuj kod]

W 1990 roku mieszkańcy wsi Mënik pomogli rodzinom ofiar w odnalezieniu ich ciał[7][5].

Ofiary[1][2][11][5][8][9][10][4][edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 1993 roku wzniesiono na Cmentarzu Męczenników w Tiranie pomnik poświęcony ofiarom egzekucji[1][11].

W roku 2008 Uran Butka opublikował książkę pod tytułem Bombë në Ambasadën Sovjetike[13].

26 lutego 2011 roku wszystkie ofiary egzekucji zostały pośmiertnie odznaczone orderem Nderi i Kombit przez prezydenta Albanii Bamira Topiego[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Shqipëri: 26 shkurt 1951 regjimi komunist ekzekuton 22 intelektualë shqiptarë. radiovaticana.org, 2010-02-26. [dostęp 2012-09-10]. (alb.).
  2. ↑ a b c d e f g h i Masakra e 1951, Prokurori dhe Gjyqtari: I pushkatuam pa gjyq 22 vetë. arkivi.peshkupauje.com, 2009-02-28. [dostęp 2013-02-09]. (alb.).
  3. ↑ a b c d e "Bomba në Ambasadën Sovjetike", si u përgatitën listat e vdekjes. forumshqiptar.com, 2005-03-27. (alb.).
  4. ↑ a b c d e f g MASAKRA NDAJ 22 INTELEKTUALEVE DHE QYTETAREVE TE PAFAJSHEM. gazetadielli.com, 2016-02-26. (ros.).
  5. ↑ a b c d e f Agim Musta: 1951: "Bomba në ambasadën sovjetike" (përditësuar). arkivi.peshkupauje.com, 2011-03-10. [dostęp 2017-12-01]. (alb.).
  6. ↑ a b c d Aleksiej Żarow (Алексей Жаров): АЛБАНИЯ ОТ РЕЗНИ ДО ВЕСНЫ. sensusnovus.ru, 2016-12-17. (ros.).
  7. ↑ a b c d e f g h Ja e vërteta e bombës në Ambasadën Sovjetike. opinion.al, 2016-02-27. (alb.).
  8. ↑ a b c d e f g h i Uran Butka: Masakra pas “bombës” në Ambasadën Sovjetike. panorama.com.al, 2014-02-26. (alb.).
  9. ↑ a b c d e f g Violeta Murati: 26 shkurt 1951/ Hidhet një bombë, thyhen dy xhama, pushkatohen: 22 intelektualë!. alb-spirit.com, 2016-02-27. (alb.).
  10. ↑ a b c d e Halil Rama: Bomba në Ambasadën Sovjetike, si u ekzekutuan pa gjyq 22 intelektualë. kohajone.com, 2016-02-26. [dostęp 2016-10-25]. (alb.).
  11. ↑ a b c d e f Bomba në Konsullatën Sovjetike... dhe dënimi pa gjyq i 22 të pafajshmëve. radiandradi.com, 2014-03-11. [dostęp 2016-10-09]. (alb.).
  12. ↑ Aleksiej Żarow (Алексей Жаров): ЧЕМ ЗАКОНЧИЛСЯ ДЕМОНТАЖ СТАЛИНИЗМА В «СТРАНЕ БУНКЕРОВ». sensusnovus.ru, 2016-12-19. (ros.).
  13. ↑ Libra Historik. booktique.al. [dostęp 2014-09-11]. (alb.).
  14. ↑ Topi nderoi me Urdhrin “Nderi i Kombit” 22 viktimat e 26 shkurtit 1951. tvklan.al, 2011-02-26. [dostęp 2011-07-25]. (alb.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Egzekucje_w_Albanii_(1951)&oldid=73260367”