Excidobates mysteriosus
| Excidobates mysteriosus[1] | |||
| (Myers, 1982) | |||
 Excidobates mysteriosus w pełnej okazałości | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Excidobates mysteriosus | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Excidobates mysteriosus – gatunek płaza bezogonowego z rodziny drzewołazowatych (Dendrobatidae). Endemit Peru. Zagrożony wyginięciem. Bywa hodowany w terrariach.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten został opisany w 1982 roku przez Charlesa Williama Myersa pod nazwą Dendrobates mysteriosus. Holotyp – prawie dorosła samica – został odłowiony w lipcu 1929 roku w pobliżu Santa Rosa w górnym dorzeczu rzeki Marañón[3]. Gatunek został ponownie odkryty w 1989 roku, 60 lat po pozyskaniu holotypu[2]. W 2008 roku Twomey i Brown w oparciu o badania genetyczne umieścili gatunek w nowo opisanym rodzaju Excidobates jako jego gatunek typowy[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Płaz bardzo rzadki, widywany jedynie w pobliżu miejscowości Santa Rosa i dorzeczu Marañón w paśmie górskim Cordillera del Cóndor w północno-zachodnim Peru[5][6][7]. Dorosłe osobniki widziane w wyżynnych lasach deszczowych, w koronach drzew, od 950 do 1200 m n.p.m.[6] Temperatura w dzień sięgać może tam do 37 °C, natomiast nocą nie przekracza 15 °C[6]; wilgotność w nocy osiąga 100%[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała od 22 do 29 mm. Ubarwienie czekoladowe lub czarne[6]. Skóra lekko chropowata[6]. Na ciele znajdują się białe (lub kremowe) plamki, które występują na palcach oraz udach i nierzadko łączą się w większe łaty[6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Drapieżnik; pożywia się głównie małymi owadami (muszki owocówki), stonogami i pająkami[5][6]. Wtedy to najczęściej schodzi na dno lasu. W przypadku hodowli dietę należy suplementować minerałami i witaminami specjalnymi dla płazów[8].
Niezależnie od wieku Excidobates mysteriosus przebywa blisko roślin z rodziny bromeliowatych, które gromadzą ogromne ilości wody[5][6]. Młode osobniki często żyją w małych stadach[6]. Dorosłe osobniki występują (samce najczęściej) zwykle na zewnątrz liści[5]. Samce w wieku 8–11 miesięcy odzywają się głośnym, przypominającym grzechotkę bzyczeniem[5]. Są wtedy bardzo terytorialne i urządzają tzw. pojedynki na głos, a jeśli to nie wystarczy, próbują walczyć fizycznie; jeden z nich musi zostać przyłożony do ziemi[6]. Następnie przegrany będzie przeganiany przez gospodarza z terytorium, dopóty, dopóki nie opuści terytorium zwycięzcy[6]. Po tym samica składa skrzek, którego ziarenko ma średnicę 2 mm (u drzewołazowatych nie występuje ampleksus)[6]. Samiec następnie opiekuje się skrzekiem i kijankami, które przenosi po wykluciu do niewielkich zbiorników wodnych uformowanych na liściach bromeliowatych[2][5][8]. Jeśli odbierze się skrzek parze, zaczną rozmnażać się ponownie[8]. Po metamorfozie młode żabki mają ok. 6 mm i są wtedy łatwo podatne na stres[8]. W terrarium zatem trzeba zapewnić liczne kryjówki lub baseniki z wodą[8]. W niewoli drzewołaz ten nie jest jadowity, gdyż nie zjada roztoczy i owadów, które dostarczają mu toksyny[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje Excidobates mysteriosus za gatunek zagrożony wyginięciem[2].
Płaz chętnie hodowany jako zwierzę domowe, ponadto zagrażają mu wycinka lasów i zamienianie ich w pola uprawne[5]. Przed zakupem trzeba uzyskać formularz, który informuje o legalności zakupu i hodowli, oraz powinno zarejestrować płaza w odpowiednim urzędzie, natomiast przy rozmnożeniu powiadomić lekarza weterynarii[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Excidobates mysteriosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Excidobates mysteriosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ C.W. Myers, Spotted poison frogs: Descriptions of three new Dendrobates from western Amazonia, and resurrection of a lost species from “Chiriqui”, „American Museum novitates”, 2721, 1952, s. 1–23 (ang.).
- ↑ Evan Twomey, Jason L. Brown, Spotted poison frogs: rediscovery of a lost species and a new genus, „Herpetologica”, 64 (1), 2008, s. 121–137 (ang.).
- ↑ a b c d e f g Excidobates mysteriosus. [w:] AmphibiaWeb [on-line]. University of California, Berkeley, CA, USA, 2010. [dostęp 2021-08-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jacek Jakubowski: Excidobates mysteriosus. Terrarium. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
- ↑ Evan Twomey & Jason Brown: Excidobates mysteriosus. Dendrobates.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-03)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Radomir Jaskuła, Magazyn Akwarium Nr 6/2018 (172), Warszawa, s. 96–103, ISSN 1643-0182.