Przejdź do zawartości

Fiszel Zylberberg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fiszel Zylberberg
Zber
Ilustracja
Imię i nazwisko

Fiszel Gerszon Zylberberg

Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1909
Płock

Data i miejsce śmierci

26 października 1942
Auschwitz

Narodowość

żydowska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

grafika, malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons
Katedra Notre Dame w deszczu,
aut. Fiszel Zylberberg, ok. 1936
Rysunek baraków obozowych
w Beaune-la-Rolande, aut. Fiszel Zylberberg, 1942

Fiszel Gerszon Zylberberg, ps. „Zber” (ur. 23 czerwca 1909 w Płocku, zm. 26 października 1942 w Auschwitz)[1][2] – polski grafik, rysownik i malarz pochodzenia żydowskiego, ofiara Holocaustu.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dorastał w tradycyjnym domu żydowskim z dwoma braćmi – Josefem i Baruchem Jakobem, oraz siostrą – Jindą Machlą. Był synem Wolfa Zeliga – „parnasa”, seniora lokalnej gminy żydowskiej[3]. Matka, Hena Rachel z d. Nordenberg, była gospodynią domową. Rodzice posiadali mały sklep spożywczy, będący źródłem utrzymania rodziny.

Uczęszczał do żydowskiej elementarnej szkoły religijnej dla chłopców (cheder). Już wówczas nauczyciele odkryli jego talent plastyczny, zachęcając i pomagając mu w poszerzaniu umiejętności graficznych i rzeźbiarskich.

W wieku szesnastu lat przeniósł się do Warszawy z zamiarem zdobycia wykształcenia artystycznego. Przez pięć lat pobierał prywatne lekcje rysunku. Utrzymywał się dzięki wsparciu finansowemu grona płockich Żydów, wierzących w jego talent, oraz pracy w wytwórni pocztówek. W rezultacie w 1930 podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 ASP). Zafascynowała go wówczas technika drzeworytu, dołączył więc do pracowni wybitnego grafika, prof. Władysława Skoczylasa.

Po uzyskaniu dyplomu został w 1935 członkiem grupy artystycznej „Czerń i Biel”. Zadebiutował przed publicznością na wystawie zorganizowanej przez jego formację w galerii Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w 1936. Pokazał 22. prace, które zyskały duże uznanie i przyniosły mu ośmiomiesięczne stypendium rządowe w Paryżu[4]. Współpracował tam z kilkoma czasopismami. W 1937 przedstawił swoje ryciny z Płocka na „Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne”[3]. Od tego czasu jego prace były regularnie wystawiane w paryskich salonach i dużych pokazach sztuki. M.in. w 1938 trzydzieści pięć dzieł przedstawiono na wystawie pn. „Grafika żydowska”. Po zakończeniu ekspozycji jego prace zaprezentowano w Estonii i kilku nadbałtyckich miastach Europy Wschodniej[3].

Już w 1936 podjął decyzję o pozostaniu w Paryżu na stałe. Poślubił tam Stenię Bonder. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców w 1940 do Paryża, uciekł z miasta z kilkorgiem dawnych kolegów z Płocka, artystów pochodzenia żydowskiego[3]. Wkrótce jednak wrócił do żony. 14 maja 1941 został aresztowany[4] w dużej obławie. Następnie był więziony przez rok w obozie internowania Beaune-la-Rolande, w którym nie zaprzestał rysować. Stamtąd po przesiadce w Pithiviers deportowano go w lipcu 1942 do obozu zagłady Auschwitz. Zginął w październiku zamordowany przez Niemców w komorze gazowej[3].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Zajmował się przede wszystkim grafiką, choć nie stronił od malarstwa. Prace w ulubionej przez niego technice drzeworytu, mimo programowego ograniczenia się do czerni i bieli, dzięki grze świateł i cieni, dużym kontrastom i swobodnemu rysunkowi, odznaczają się niemałymi walorami malarskimi. Tworzył portrety, sceny rodzajowe, martwe natury i pejzaże. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Izraela w Jerozolimie, Muzeum Sztuki w Tel Awiwie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Hajfie i Bibliotece Narodowej Francji w Paryżu.

Malarstwo[edytuj | edytuj kod]

  • Martwa natura, 1936
  • Portret Telii Schwartz
  • Pejzaż

Grafika[edytuj | edytuj kod]

  • Chłopiec, lata 20. XX wieku
  • Ulica w Płocku
  • Cmentarz
  • W kraju
  • W lesie
  • W ogrodzie
  • Drzewa
  • Dachy
  • Stodoła
  • Gospoda
  • Portret mężczyzny
  • Portret kobiety
  • Autoportret
  • Antek inwalida
  • Bezrobotny
  • Stara Żydówka
  • Dziewczyna
  • Dziewczyna w oknie
  • Wiejska dziewczyna
  • Kobieta
  • Kochankowie
  • Doniczka
  • Podwórko
  • Na balkonie
  • Robotnicy
  • Rybacy
  • Piaskarz
  • Krowa
  • Mleczarz z krową
  • Uchodźcy
  • Niewola
  • Kobieta na krześle, 1935
  • Kościół gotycki, lata. 30.
  • Katedra Notre Dame w deszczu

Rysunki[edytuj | edytuj kod]

  • Ogródek i ogrodzenie w obozie internowania, 1941
  • Spacerowicz w obozie internowania, 1941
  • Baraki w Beaune-Le-Rolande, 1941
  • Ogródek w obozie internowania, 1941
  • Ogródek kwiatowy w obozie internowania, 1941
  • Pole na skraju miasta, 1941
  • Pola przyobozowe, 1941

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • W 2007 paryskie Musée d'Art et d'Histoire du Judaïsme zorganizowało wystawę jego obrazów, które namalował podczas pobytu w obozie internowania w Beaune-la-Rolande.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Fiszel Zylberberg (Zber). Polska 1926. [dostęp 2024-04-23]. (pol.).
  2. ↑ Fiszel Zylberberg. Delet. [dostęp 2024-04-23]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e Fiszel Zylberberg – Zber. Ghetto Fighters House Archives. [dostęp 2024-04-23]. (ang.).
  4. ↑ a b Fiszel Zylberberg. bienaldouro.com. [dostęp 2024-04-23]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fiszel_Zylberberg&oldid=73816229”