Florian Biesik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
wilamowska |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
Florian Biesik (ur. 4 marca 1850 w Wilamowicach, zm. 13 marca 1926 w Trieście) – austro-węgierski urzędnik kolejowy i poeta, autor dzieł literackich w języku wilamowskim, twórca jednej z ortografii wilamowskich.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Biesik przyszedł na świat 4 marca 1850 (w niektórych źródłach błędnie podaje się rok 1849) w Wilamowicach jako syn Floriana i Katarzyny z domu Fox. Miał dwóch młodszych braci, Jana (ur. 1853) i Hermanna (ur. 1874). Rodowe nazwisko Biesik należało do najbardziej typowych noszonych przez Wilamowian[1].
Po ukończeniu szkoły elementarnej w rodzinnym miasteczku uczęszczał od 1863 do Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wyrzucony po roku przeniósł się do Gimnazjum św. Jacka, z którego z kolei został relegowany w 1866 z powodu słabych wyników w nauce i braku środków na zapłatę czesnego. W czasie pobytu w Krakowie mieszkał na ulicy Grodzkiej, a następnie w bursie św. Jacka. Prawdopodobnie pod wpływem znajomości z właścicielem mieszkania na Grodzkiej, który był urzędnikiem kolejowym, Biesik podjął decyzję o swej dalszej karierze i wyjechał do Wiednia na szkolenia kolejarskie[2].
W 1873 został urzędnikiem kolejowym. Związany z C.K. Uprzywilejowanym Towarzystwem Kolei Południowej (K.k. privilegierte Südbahn-Gesellschaft) przeniósł się wkrótce (dokładna data nieznana) do Triestu, gdzie wspinał się po kolejnych szczeblach kariery aż do pozycji nadoficjała[3]. Ożenił się z Włoszką Federicą Giovi (lub Garsari, w źródłach pojawiają się dwa warianty nazwiska[4]), z którą miał syna Casimira osiadłego później w Mariborze[3].
Biesik przeszedł na emeryturę w 1911 i do końca życia pozostał na stałe w Trieście, odwiedzając co jakiś czas rodzinne Wilamowice, po raz ostatni w 1923. W tym czasie zajął się twórczością literacką w ojczystym języku wilamowskim. Najstarszy znany wiersz, Dy nójy póterbąwa kultur (Nowa kultura maślarek), pochodzi z 1913[5]. Najobszerniejsze dzieło, liczący 2104 wersów poemat Óf jer wełt[b] (Na tamtym świecie) inspirowany Boską komedią Dantego, został ukończony w 1921[6]. Na potrzeby swoich tekstów wytworzył własny system ortograficzny wykorzystujący przede wszystkim znaki polskiego alfabetu[7]. Używał pseudonimu Flora-Flora zaczerpniętego od wilamowskiego brzmienia imienia Florian. Pisywał również artykuły do triesteńskiej prasy lokalnej[8]. Był zwolennikiem tezy o nieniemieckim pochodzeniu Wilamowian i podkreślał rzekome podobieństwo języka wilamowskiego do niderlandzkiego, fryzyjskiego czy angielskiego, co było – obok rodzinnych sporów majątkowych – jednym z powodów poważnego konfliktu z bratem Hermannem (autorem Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice – Słownika niemieckiej gwary Wilamowic), który nawet zmienił swoje nazwisko z Biesik na Mojmir[9][10].
Zmarł w wieku 76 lat na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu św. Anny w Trieście[5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Wybór utworów Biesika (sześć wierszy i jeden list) został opublikowany w 1933 przez Heinricha Andersa jako Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice. Pięć innych, w tym poemat Óf jer wełt, pozostały szerzej nieznane aż do odnalezienia 230-stronicowego rękopisu (obejmującego w sumie dziesięć tekstów, w tym pięć opublikowanych wcześniej przez Andersa) przez Tomasza Wicherkiewicza podczas badań terenowych w Wilamowicach w 1989[11]. Postaci Biesika i jego twórczości Wicherkiewicz poświęcił swoją rozprawę doktorską Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika – studium etnolingwistyczne obronioną w 1998[12], a w 2003 wydał w języku angielskim monografię The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, southern Poland, która zawiera szczegółową analizę odnalezionego rękopisu[13].
W 1994 nakręcony został dla TVP film dokumentalny w reżyserii Doroty Latour Dante z Wilamowic opowiadający historię Biesika[14].
W 2013 imieniem Floriana Biesika nazwano jedną z nowo wytyczonych ulic w Wilamowicach[15].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 48–49.
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50–51.
- ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 51.
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 326.
- ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 52.
- ↑ Tekst źródłowy: Florian Biesik – poemat „Óf jer wełt”. Dziedzictwo językowe Rzeczypospolitej. [dostęp 2022-07-08].
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 99.
- ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 117, 119.
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50.
- ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 119–121.
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 30–33.
- ↑ Language, Culture and People of Wilamowice in the Light of Literary Output by Florian Biesik - an Ethnolinguistic Study (Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika - Studium etnolingwistyczne) w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2022-08-22].
- ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓.
- ↑ Dante z Wilamowic. FilmPolski.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Uchwała nr XXX/282/13 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie nadania nazwy drodze w Wilamowicach. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Heinrich Anders: Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Poznańskiego Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1933. (niem.).
- Tomasz Wicherkiewicz: The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, southern Poland. Berlin – New York: Moyton de Gruyter, 2003, seria: Trends in Linguistics. Documentation 19. ISBN 3-11-017099-X. (ang.).
- Tomasz Wicherkiewicz. Mikroliteratura mikrojęzyka mikrospołeczności. Wilamowice, Fliöra-Fliöra i ich literatura. „Litteraria Copernicana”. 30(2), s. 113–124, 2019. DOI: 10.12775/LC.2019.023. (pol.).
