Gajdamak (1893)
 „Gajdamak” około 1894 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1892 |
| Wodowanie |
lipiec 1893 |
 MW Imperium Rosyjskiego
| |
| Nazwa |
„Gajdamak” („Гайдамак”) |
| Wejście do służby |
1894 |
| Wycofanie ze służby |
samozatopiony 2 stycznia 1905 |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Nazwa |
„Shikinami” (敷波) |
| Wejście do służby |
1906 |
| Wycofanie ze służby |
1913 |
| Los okrętu |
złomowany w 1914 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 400 ton |
| Długość |
60,2 metra |
| Szerokość |
7,42 m |
| Zanurzenie |
3,25–3,5 m |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| 1 maszyna parowa potrójnego rozprężania 2 kotły lokomotywowe moc 3500 KM, 1 śruba | |
| Prędkość |
21-22,5 węzła |
| Zasięg |
1640 Mm przy prędkości 15 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 6 dział kal. 47 mm (6 x I) 3 działka kal. 37 mm (3 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 x 381 mm (2 x I) |
| Załoga |
65 |
Gajdamak (ros. Гайдамак) – rosyjska kanonierka torpedowa z końca XIX wieku i wojny rosyjsko-japońskiej, jedna z sześciu jednostek typu Kazarskij. Okręt został zwodowany w lipcu 1893 roku w stoczni Crichton w Turku, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w 1894 roku, z przydziałem do Eskadry Oceanu Spokojnego. Jednostka została zatopiona przez własną załogę 2 stycznia 1905 roku w Port Artur. W październiku 1905 roku okręt został podniesiony przez Japończyków i w roku 1906 wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Shikinami”. Jednostka została wycofana ze służby w 1913 roku i następnie złomowana.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
„Gajdamak” był jedną z sześciu kanonierek torpedowych typu Kazarskij (klasyfikowanych początkowo w Rosji jako krążowniki torpedowe)[1]. Pierwsze trzy jednostki zamówiono i zbudowano w Niemczech, trzy kolejne powstały w stoczniach krajowych[1].
Okręt zbudowany został w stoczni Crichton w Turku[2][2]. Stępkę jednostki położono w 1892 roku, a zwodowany został w lipcu 1893 roku[1][2].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Okręt był niewielką, jednokominową kanonierką torpedową z dwoma masztami[2]. Długość całkowita wykonanego ze stali kadłuba wynosiła 60,2 metra, szerokość 7,42 metra i zanurzenie 3,25–3,5 metra[1][2]. Wyporność normalna wynosiła 400 ton, zaś pełna 432 tony[1][3][a]. Okręt napędzany był przez pionową maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 3500 KM, do której parę dostarczały dwa kotły lokomotywowe[1][2][b]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 21-22,5 węzła[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 90 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1640 Mm przy prędkości 15 węzłów[1][2].
Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm (jedna stała na dziobie, druga obracalna na pokładzie)[1][2][c]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło sześć pojedynczych dział Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm i trzy pojedyncze działka kalibru 37 mm L/20, także Hotchkiss[1][2][d].
Załoga okrętu liczyła 65 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2][e].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„Gajdamak” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w 1894 roku[1][2]. W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 2. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego[4]. 27 marca 1904 roku „Gajdamak” i siostrzany „Wsadnik” zostały użyte do trałowania redy Port Artur, wykorzystując trał Szulca holowany przez obie jednostki[5]. Rankiem 23 czerwca obie kanonierki stanowiły osłonę zespołu trałowców, mających oczyścić drogę dla ucieczki do Władywostoku zablokowanej w Port Artur rosyjskiej floty, odpierając atak japońskich niszczycieli[6][7]. Siły rosyjskie, liczące sześć pancerników, jeden krążownik pancerny, dwie wymienione wyżej kanonierki torpedowe i siedem niszczycieli po napotkaniu okrętów japońskich zawróciły do bazy, rezygnując z próby przerwania blokady[8]. 3 i 4 lipca obie kanonierki ostrzeliwały oddziały nieprzyjaciela podczas rosyjskiego kontrataku mającego na celu odzyskanie górujących nad bazą wzgórz[9]. Pod koniec lipca zespół rosyjskich okrętów (w tym „Gajdamak”) wspomagał ogniem artyleryjskim broniące bazy wojska lądowe, odpierając ataki jednostek japońskich[10][11].
Tuż przed zajęciem Port Artur przez Japończyków, w nocy z 1 na 2 stycznia 1905 roku jednostka została samozatopiona w basenie portowym przez załogę, która użyła do tego głowic torped[1][12].
Okręt został podniesiony przez Japończyków 7 października 1905 roku i skierowany na remont do stoczni Takeshiki[13]. Po jego zakończeniu (i wymianie kotłów na Miyabara) został w 1906 roku wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Shikinami” (敷波)[13][14]. Jednostka została wycofana ze służby w 1913 roku i złomowana w roku następnym[2][14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brassey 1894 ↓, s. 321 podaje, że wyporność okrętu wynosiła 500 ton, natomiast Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 202 podaje, że mieściła się między 394 a 432 tony.
- ↑ Identycznie podaje Olender 2012 ↓, s. 234. Natomiast Brassey 1894 ↓, s. 321, Leyland 1900 ↓, s. 275 i Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 261 podają, że moc maszyn wynosiła 3000 KM.
- ↑ Brassey 1894 ↓, s. 321, Leyland 1900 ↓, s. 275 i Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 261 podają, że okręt miał trzy wyrzutnie torped.
- ↑ Brassey 1894 ↓, s. 321 i Leyland 1900 ↓, s. 275 podają, że okręt uzbrojony był w dwa pojedyncze działa kalibru 47 mm i siedem kalibru 37 mm.
- ↑ Leyland 1900 ↓, s. 275 podaje, że załoga liczyła 87 osób.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2021k ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 202.
- ↑ Leyland 1900 ↓, s. 275.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 37.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 88-89.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 136.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 56.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 58.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 62.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 149-151.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 63.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 308-309.
- ↑ a b Olender 2012 ↓, s. 234.
- ↑ a b Gogin 2021m ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1894. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1894. (ang.).
- Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
- Ivan Gogin: KAZARSKIY torpedo cruisers (1890-1895). Navypedia. [dostęp 2021-05-20]. (ang.).
- Ivan Gogin: MAKIKUMO torpedo gunboats (1893 / 1906). Navypedia. [dostęp 2021-05-20]. (ang.).
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: Stratus, 2011. ISBN 978-83-61421-55-9.
- The Naval Annual, 1900. J. Leyland (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1900. (ang.).
- The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).