Gruboskórzec meksykański
Dermophis mexicanus[1] | |||
(Duméril & Bibron, 1841) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
gruboskórzec meksykański | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11] | |||
Gruboskórzec meksykański[12] (Dermophis mexicanus) – gatunek płaza beznogiego z rodziny Dermophiidae występujący w Ameryce Środkowej, ryjący w ściółce z liści i innych obumarłych części roślinnych[13].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek występujący w głównie w Meksyku, od znajdującego się na zachodnim wybrzeżu Guerrero po Veracruz nad Atlantykiem. Występuje także w niektórych krajach Ameryki Środkowej: Hondurasie, Nikaragui, Salwadorze sięgając do północnych obszarów Panamy[14].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Dorosłe osobniki Dermophis mexicanus mają 30–50 cm długości i mają masywne, robakowate ciało[14], w przekroju owalne[15]. Nie mają prawdziwego ogona[14]. Są szarego koloru z niebieskim lub fioletowym połyskiem, na stronie grzbietowej ciemniejsze, a po bokach i w okolicy szczęk jaśniejsze. Występuje u nich wyraźne prążkowanie na całej długości ciała, wynika ono z jasnych bruzd między pierścieniami[14]. Pierścienie są zewnętrzne, tworzone przez fałdy skórne, zwykle ich ilość jest większa niż ilość kręgów. Głowa D. mexicanus jest ścięta z przodu, dolna szczęka jest cofnięta. Między nozdrzami a oczami znajdują się czułki zmysłowe, są one zarazem chemoreceptorami i mechanoreceptorami. Powstały w większości z elementów oka, które nie są potrzebne płazom pod ziemią, od czubka czółka do komory receptorowej, otwierającej się do płata węchowego w mózgu, biegnie kanał wypełniony płynem[14]. Oczy są pokryte skórą i nie pełnią zbyt ważnej roli jako narząd zmysłu,rozpoznają czy jest jasno czy ciemno[14]. W szczękach D. mexicanus znajdują się liczne zęby, które przyjmują swoją dorosła postać kilka dni po porodzie, ulegają licznym wymianom. Z wiekiem przybywa ich rzędów, a co za tym idzie także liczba[15].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Osobniki Dermophis mexicanus żyją w norach, które ryją w wilgotnych glebach. Na powierzchnie wychodzą by zdobyć pokarm tylko po zmierzchu w czasie deszczu[14].
D. mexicanus jest drapieżnikiem. Atakuje ofiary z zaskoczenia powolnie się do nich zbliżając i szybko atakując gdy nadarzy się okazja. Mogą być oportunistami i żywić się różnymi, występującymi w glebie bezkręgowcami np.: dżdżownicami, świerszczami, termitami[16],a nawet małymi jaszczurkami i gryzoniami[14] albo też specjalistami – znana jest populacja z Gwatemali, która żywiła się wyłącznie dżdżownicami[16].
Rozmnażanie i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Jest to gatunek rozdzielnopłciowy i żyworodny[14]. Nie stwierdza się u niego dymorfizmu płciowego[17]. Do rozrodu przystępuje po uzyskaniu dojrzałości płciowej w wieku 2 -3 lat[14]. Zapłodnienie jest wewnętrzne. Okres godowy przypada na okres od końca kwietnia do początku czerwca. Ciąża trwa 11 miesięcy, tak więc D. mexicanus przystępuje do rozrodu tylko raz w roku. Poród między majem a czerwcem następnego roku, na początku pory deszczowej[17]. Samica rodzi od 3 do 16 młodych osobników[14] wielkości od 108 do 155 mm[17]. Nie występuje wolno-żyjąca forma larwalna, ponieważ metamorfoza zachodzi podczas rozwoju płodowego.Zarodki zużywają żółtko po 3 miesiącach ciąży. Potem ich matka wydziela substancje odżywcze przez gruczoły wyściółki jajowodów, a rozwijające się płody pochłaniają ją. Mają wykształcone uzębienie, które wykorzystują do pobierania substancji odżywczych oraz stymulacji ich wydzielania. Po kilku dniach od urodzenia zęby są wymieniane na dorosłe o innym kształcie i funkcjach. Zarodki przeprowadzają wymianę gazową przez skórę oraz skrzela mające po 3 odgałęzienia główne i liczne mniejsze[14].
Gruboskórzec meksykański a człowiek[edytuj | edytuj kod]
Marszczelce są niedocenianymi mięsożercami kontrolującymi populacje owadów oraz zwierzętami ryjącymi w ziemi napowietrzając ją. Te zachowania czynią je przydatnymi na różnego rodzaju plantacjach oraz uprawach. Chętnie zadamawiają się na plantacjach kawy, gdzie są składowane w stosach łupiny tworzące wilgotną glebę organiczną, stanowiącą idealne środowisko życia dla D. mexicanus, który to gatunek dodatkowo przyspiesza rozkład materii[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dermophis mexicanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ A.M.C. Duméril & G. Bibron: Erpétologie Genérale ou Histoire Naturelle Complète des Reptiles. Cz. 8. Paris: Roret, 1841, s. 284. (fr.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 60. (ang.).
- ↑ W. Peters. Über die Eintheilung der Caecilien und insbesondere über die Gattungen Rhinatrema und Gymnopis. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1879, s. 937, 1880. (niem.).
- ↑ T. Barbour. New Amphibia. „Occasional Papers of the Boston Society of Natural History”. 5, s. 191, 1926. (ang.).
- ↑ E.R. Dunn. Notes on Central American Caecilians. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 10, s. 73, 1928. (ang.).
- ↑ T. Barbour & A. Loveridge. Typical reptiles and amphibians. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 69, s. 272, 1928. (ang.).
- ↑ Taylor 1968 ↓, s. 473.
- ↑ Taylor 1968 ↓, s. 513.
- ↑ E.H. Taylor. A caecilian miscellany. „University of Kansas Science Bulletin”. 50, s. 227, 1973. (ang.).
- ↑ IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Dermophis mexicanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-12] (ang.).
- ↑ D. Burnie: Królestwo Zwierząt. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-632-X.
- ↑ GBIF, Dermophis mexicanus (Duméril & Bibron, 1841) – Checklist View [online], www.gbif.org [dostęp 2017-03-21] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Grzimek B., Grzimek's Animal Life Encyclopedia, Volume 6, Amphibians. 2nd edition. M. Hutchins, W. E. Duellman, and N. Schlager, eds., Gale Group, Farmington Hills, Michigan.
- ↑ a b Marvalee H. Wake , Fetal Tooth Development and Adult Replacement in Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnopiona): Fields Versus Clones, „Journal of Morphology”, 166, 1980, s. 203-216 .
- ↑ a b Bemis, W. E., Schwenk, K., and Wake, M. H. (1983). ''Morphology and function of the feeding apparatus in Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnophiona).'' Zoological Journal of the Linnean Society, 77, 75-96.
- ↑ a b c Wake M.H., Reproduction, growth, and population structure of the Central American caecilian Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnophiona)." Herpetologica", 36, 1980, s. 244-256.
- ↑ Michael Hutchins , William E. Duellman , Neil Schlager (red.), Grzimek's Animal Life Encyclopedia, wyd. 2, t. 6: Amphibians, 2003 .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E.H. Taylor: The Caecilians of the World: A Taxonomic Review. Lawrence: University of Kansas Press, 1968, s. 1–790. ISBN 0-7006-7262-1. (ang.).