Grzybówka hełmiasta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grzybówka hełmiasta
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

grzybówkowate

Rodzaj

grzybówka

Gatunek

grzybówka hełmiasta

Nazwa systematyczna
Mycena galericulata (Scop.) Gray
Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 619 (Londyn, 1821)
Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybówka hełmiasta (Mycena galericulata (Scop.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1]

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji: Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Gatunek Mycena galericulata został zdiagnozowany taksonomicznie (jako Agaricus galericulatus) przez Joannesa Scopoliego w drugiej edycji "Flora carniolica" z 1772 r. Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez Samuela Graya w "Natural Arrangement of British Plants" z 1821 r.

Niektóre synonimy łacińskie[2]:

  • Agaricus conicus Huds. (Fl. Angl. 1778
  • Agaricus crispus Batsch 1783
  • Agaricus galericulatus Scop. 1772
  • Agaricus galericulatus var. albidus Pers. 1801
  • Agaricus radicatellus Peck 1878
  • Agaricus rugosus Fr. 1838
  • Collybia rugulosiceps Kauffman 1926
  • Mycena berkeleyi Massee 1893
  • Mycena galericulata var. albida (Pers.) Roussel 1806
  • Mycena radicatella (Peck) Sacc. 1887
  • Mycena rugosa (Fr.) Quél. 1872
  • Mycena rugulosiceps (Kauffman) A.H. Sm. 1937
  • Prunulus galericulatus (Scop.) Murrill 1916
  • Prunulus radicatellus (Peck) Murrill 1916
  • Stereopodium galericulatum (Scop.) anon.

Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: bedłka chełmiasta, bedłka kołpakowata, grzybokarlik pospolity[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnicy 2–6 cm, u młodych okazów stożkowato-dzwonkowaty, u starszych płaski z garbkiem[5], niewyraźnie pomarszczony, nagi. Ma barwę rogowo-brązowawą, szaro-brązową lub cielisto-brązowawą, na środku jest ciemniejszy[6][7].

Hymenofor

Blaszkowy, blaszki rzadkie, początkowo białawe, potem zawsze lekko różowawe lub beżoworóżowe[5], o regularnej tramie, zatokowato przyrośnięte do trzonu i żyłkowato połączone[6].

Trzon

Wysokość 3–7 cm, grubość 2–4 mm, walcowaty i pusty w środku, twardy, gładki, błyszczący, o korzeniastej podstawie. Barwa biaława lub siwawa[7].

Miąższ

W trzonie łykowaty, o słabej, wydzielanej po potarciu, mącznej woni[6]. Smak ogórkowo-mączny[5].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–12 × 6,5–9 μm i gładkiej powierzchni, bez pory rostkowej. Podstawki dwuzarodnikowe[6].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Grzybówka hełmiasta jest szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej[8]. W Europie występuje zarówno na niżu, jak i w górach[6]. W Polsce jest bardzo pospolita[4].

Rośnie w różnego typu lasach. Grzyby z tego gatunku rozwijają się na martwym drewnie drzew iglastych i liściastych, także na ściółce leśnej. Owocnikowanie trwa od maja do listopada, a owocniki często wyrastają grupowo[7].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Saprotrof. Opinie na temat przydatności do spożycia są zróżnicowane. W niektórych atlasach grzybów gatunek ten jest opisywany jako grzyb jadalny[6], inni dodają, że ma "delikatny smak i konsystencję", i grzyby te są dobre "delikatnie duszone we własnym soku, a następnie przyprawione solą, pieprzem i masłem"[9]. W innych atlasach grzybów grzyby te opisywane są jako niesmaczne, bo mają "lekko zjełczały" smak, i podobny zjełczały zapach[10].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

  • grzybówka bruzdowanotrzonowa (Mycena polygramma) – odróżnia się wyraźnie karbowanym trzonem i u dorosłych okazów blaszki nie są różowawe[7]
  • grzybówka zgięta (Mycena inclinata) odróżnia się ogórkowym zapachem i również nie ma różowych blaszek[7].
  • grzybówka dzwoneczkowata (Mycena tintinnabulum) rośnie tylko na liściastych drzewach i owocniki pojawiają się dopiero późną jesienią i w zimie[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  3. ↑ S. Chełchowski: Grzyby Podstawkowe Królestwa Polskiego (Basidiomyces Polonici). Część 1. Audiobasidiomycetes. Postawczaki (Basidomycetes of Kingdom of Poland. Part. 1Audiobasiomycetes. Pamiętn. Fizjogr. 15. 1-258 (in Polish). 1898.
  4. ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ a b c Marek Snowarski: Atlas grzybów. Bielsko=Biała: Pascal, 2005, s. 95. ISBN 83-7304-470-1.
  6. ↑ a b c d e f Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 198, 200. ISBN 83-7404-513-2.
  7. ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  8. ↑ Schalkwijk-Barendsen HME. (1991). Mushrooms of Western Canada. Edmonton, Alberta: Lone Pine Publishing. p. 276. ISBN 0-919433-47-2
  9. ↑ Dickinson C, Lucas J. (1982). VNR Color Dictionary of Mushrooms. New York, New York: Van Nostrand Reinhold. p. 119–20. ISBN 978-0-442-21998-7
  10. ↑ Miller HR, Miller OK. (2006). North American Mushrooms: a Field Guide to Edible and Inedible Fungi. Guilford, Connecticut: Falcon Guide. p. 171. ISBN 0-7627-3109-5
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzybówka_hełmiasta&oldid=69463630”