Gusti Jackowska

Gusti Jackowska
Data i miejsce urodzenia	2 grudnia 1920 ; Bielsko
Data i miejsce śmierci	26 kwietnia 1998 ; Warszawa
Małżeństwo	Aleksander Jackowski
	Odznaczenia

Gusti Jackowska (ur. 2 grudnia 1920 w Bielsku, zm. 26 kwietnia 1998 w Warszawie) - dyrektor Agencji Fotograficznej Filmu Polskiego, naczelny dyrektor Centralnej Agencji Fotograficznej, dyrektor Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Warszawa”, zastępca dyrektora Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”.

Urodziła się w Bielsku (obecnie Bielsko-Biała), ukończyła tam Szkołę Handlową, a następnie rozpoczęła pracę w Domu Wysyłkowym Sukna J. Wodaka^[1]. Po wybuchu wojny uciekła do Lwowa, w 1941 wywieziona do Kzył-Orda w południowym Kazachstanie. Tam pracowała w stołówce dla uchodźców polskich prowadzonej przez Placówkę Poselstwa Polskiego w ZSRR. Po jej zamknięciu podjęła pracę chałupniczą w Spółdzielni Zakładów Ałga (produkcja swetrów dla Armii Czerwonej), pracowała równocześnie jako woźnica w „obłtorg” (Obwodowy Oddział Handlowy) przewożąc z kołchozu jarzyny i owoce do wytwórni, w której produkowano susz dla Armii Czerwonej. Z powodu niedożywienia i trudnych warunków życiowych (mieszkała w ziemiance) w lipcu 1942 rozchorowała się na tyfus brzuszny. Wyszła ze szpitala, ale niebawem musiała tam powrócić ze względu na nawrót choroby powiązanej z furunkulozą. Była bliska śmierci, ale dzięki pomocy rodziny Kazachów ocalała. Na wieść o tworzeniu 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki zgłosiła się jako ochotnik do wojska. W sierpniu 1943 skierowana do Sielc. Po przejściu przeszkolenia w Batalionie kobiecym skierowana do 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego, później do Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i w końcu do 1 Armii Wojska Polskiego, z którą przeszła szlak bojowy aż do walk o przełamanie Wału Pomorskiego. Po zdobyciu miejscowości Jastrowie, w lutym 1945 odwołana do Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego we Włochach pod Warszawą. W maju 1947 zdemobilizowana w stopniu kapitana.

Po kolejnym leczeniu i pobycie w sanatorium 1 października 1947 powołana na stanowisko dyrektora Agencji Fotograficznej Filmu Polskiego. Najważniejszym jej osiągnięciem na tym stanowisku było stworzenie wystroju fotograficznego Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (21 lipca - 31 października 1948) oraz zapewnienie obsługi i serwisu fotograficznego dla odbywającego się w tym czasie Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju, w Auli Politechniki we Wrocławiu (25–28 sierpnia 1948). Za działania te odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. W grudniu 1948 przygotowała wystrój miejsca obrad oraz serwis fotograficzny podczas trwania kongresu zjednoczeniowego PPR i PPS. W maju 1949 wiceprzewodniczącą Sekcji Twórczości Fotograficznej ”ZAiKS”.

Na jej wniosek 1 lipca 1950 powołano pięcioosobową komisję organizacyjną ds. utworzenia Centralnej Agencji Fotograficznej (CAF)^[2]. 1 stycznia 1951 utworzono tę Agencję, a jej naczelnym dyrektorem została Gusti Jackowska^[3]. Stanowisko to podlegało bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów. Pod koniec 1951 CAF przekazano Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”. Wpłynęło to hamująco na zamierzony przez nią rozwój Agencji, w związku z tym 3 stycznia 1953 na swą prośbę rozwiązała umowę o pracę. Z perspektywy czasu wydaje się, że jej wielką zasługą podczas kierowania obu agencjami fotograficznymi była decyzja o kompleksowej dokumentacji wojennych zniszczeń Warszawy. Dzięki temu historycy, architekci, konserwatorzy i varsavianiści zyskali cenne i precyzyjne źródła ikonograficzne do badań.

Mąż Gusti, Aleksander Jackowski, był wówczas kierownikiem Zakładu Badań Sztuki Ludowej i Folkloru w Instytucie Sztuki PAN, pełnił jednocześnie funkcję pełnomocnika ministra do spraw Akcji Zbierania Folkloru. To zbliżyło go do Tadeusza Sygietyńskiego, który w listopadzie 1948 został organizatorem Zespołu „Mazowsze” i poszukiwał dla niego odpowiedniego repertuaru. Obaj panowie podróżowali po Polsce odnajdując ślady autentycznego, tradycyjnego folkloru. Zapewne ta sytuacja sprawiła, że Gusti Jackowska powołana przez Ministra Kultury i Sztuki na jego pełnomocnika do spraw organizacji Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Warszawa”. 1 stycznia 1954 oficjalnie nominowana na stanowisko dyrektora tego Zespołu^[4]. Już wtedy nawiązała formalną współpracę z Zespołem „Mazowsze”. Ostatecznie Zespół „Warszawa” zlikwidowano 30 września 1956, a Gusti Jackowska od 1 października przeniesiona do Zespołu „Mazowsze” na stanowisko zastępcy dyrektora^[5]. Tak zaczęła się jej długa współpraca z Mirą Zimińską-Sygietyńską. Z „Mazowszem” Gusti związała się na ponad 20 lat, aż do końca swej kariery zawodowej, do przejścia na emeryturę 31 grudnia 1976. Zmarła 26 kwietnia 1998. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w grobowcu rodzinnym (kw. 66 rz. 1, grób 1/2).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Gusti Jackowska, Notatki do życiorysu, Archiwum Rodzinne Jackowskich [dalej AR Jackowskich, PAN] w trakcie przekazywania do Archiwum Polskiej Akademii Nauk, zespół Aleksander Jackowski, antropolog kultury (w opracowaniu).
↑ AR Jackowskich, PAN, zob. też Renata Piasecka, Official Photographic Services Evaluated by Polish Printed Media in Light of the Materials of the Press Commission of the Central Committeee [sic] of the Polish United Workers' Party in the Years 1959-1961 : Oficjalny serwis fotograficzny w ocenie prasy polskiej w świetle materiałów Komisji Prasowej KC PZPR z lat 1959-1961, Studia Medioznawcze 4(9)2002, s. 86-98, jak podaje autorka szczegółowa dokumentacja zachowała się w Archiwum Akt Nowych w zespołach Urzędu Rady Ministrów, Polskiej Agencji Prasowa oraz Centralnego Archiwum KC PZPR.
↑ Przepustka do Prezydium Rady Ministrów dla Gusti Jackowskiej zajmującej stanowisko „Naczel[ny] Dyr[ektor] Centr[alnej] Agen[cji] Fotogr[aficznej]”wydana 12 marca 1951, AR Jackowskich, PAN.
↑ Odpis dokumentu powołania Gusti Jackowskiej przez Ministra Kultury, Włodzimierza Sokorskiego „na stanowisko Dyrektora Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Warszawa” z dnia 30 grudnia 1953, AR Jackowskich, PAN.
↑ Na wizytówkach nosi tytuł Zastępca Dyrektora, ale niekiedy określana jest jako Dyrektor Administracyjny, Managing Director, Director Administrativo.

[1] Gusti Jackowska, Notatki do życiorysu, Archiwum Rodzinne Jackowskich [dalej AR Jackowskich, PAN] w trakcie przekazywania do Archiwum Polskiej Akademii Nauk, zespół Aleksander Jackowski, antropolog kultury (w opracowaniu).

[2] AR Jackowskich, PAN, zob. też Renata Piasecka, Official Photographic Services Evaluated by Polish Printed Media in Light of the Materials of the Press Commission of the Central Committeee [sic] of the Polish United Workers' Party in the Years 1959-1961 : Oficjalny serwis fotograficzny w ocenie prasy polskiej w świetle materiałów Komisji Prasowej KC PZPR z lat 1959-1961, Studia Medioznawcze 4(9)2002, s. 86-98, jak podaje autorka szczegółowa dokumentacja zachowała się w Archiwum Akt Nowych w zespołach Urzędu Rady Ministrów, Polskiej Agencji Prasowa oraz Centralnego Archiwum KC PZPR.

[3] Przepustka do Prezydium Rady Ministrów dla Gusti Jackowskiej zajmującej stanowisko „Naczel[ny] Dyr[ektor] Centr[alnej] Agen[cji] Fotogr[aficznej]”wydana 12 marca 1951, AR Jackowskich, PAN.

[4] Odpis dokumentu powołania Gusti Jackowskiej przez Ministra Kultury, Włodzimierza Sokorskiego „na stanowisko Dyrektora Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Warszawa” z dnia 30 grudnia 1953, AR Jackowskich, PAN.

[5] Na wizytówkach nosi tytuł Zastępca Dyrektora, ale niekiedy określana jest jako Dyrektor Administracyjny, Managing Director, Director Administrativo.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]