HMCS Matane
 „Matane” w 1944 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
23 grudnia 1942 |
| Wodowanie |
29 maja 1943 |
 Royal Canadian Navy
| |
| Nazwa |
„Stormont” → „Matane” |
| Wejście do służby |
23 października 1943 |
| Wycofanie ze służby |
11 lutego 1946 |
| Zatopiony |
jako falochron w 1948 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1310–1460 ton |
| Długość |
całkowita: 91,8 metra |
| Szerokość |
11,2 m |
| Zanurzenie |
3,61–3,89 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM 2 kotły, 2 śruby | |
| Prędkość |
20 węzłów |
| Zasięg |
7200 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Sensory | |
| radary Typ 271 lub 272, 291 sonary | |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa kal. 102 mm (2 x I) 4–6 działek plot. kal. 20 mm (4–6 x I) 1 miotacz Hedgehog 8 mbg, 2 zrzutnie bg | |
| Załoga |
140 |
HMCS Matane (K444) – kanadyjska fregata z okresu II wojny światowej, jedna ze 135 zbudowanych jednostek typu River. Okręt został zwodowany 29 maja 1943 roku w stoczni Canadian Vickers w Montrealu jako „Stormont”, a do służby w Royal Canadian Navy wszedł 23 października 1943 roku, już jako „Matane”, z numerem burtowym K444. Podczas działań wojennych HMCS „Matane” uczestniczył w eskorcie czterech konwojów, a w kwietniu 1944 roku wspólnie z bliźniaczą fregatą HMCS „Swansea” zatopił niemieckiego U-Boota U-311. Jednostka została wycofana ze służby 11 lutego 1946 roku i sprzedana w roku następnym, a jej kadłub został zatopiony jako falochron w 1948 roku u brzegów wyspy Vancouver.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Projekt okrętu powstał na skutek konieczności budowy jednostek eskortowych przeznaczonych do ochrony konwojów o lepszych parametrach od korwet typu Flower, budowanych masowo w początkowym okresie II wojny światowej[1]. Bazując na rozwiązaniach konstrukcyjnych tych ostatnich, inżynier William Reed zaprojektował jednostki znacznie dłuższe, szersze, wyposażone w siłownię o większej mocy z dwiema śrubami (lecz nadal była to maszyna parowa, znacznie tańsza od nowocześniejszych turbin parowych), co w konsekwencji spowodowało wzrost zasięgu, dzielności morskiej, prędkości i ilości przenoszonego uzbrojenia[1][2]. Wykorzystanie cywilnych metod budowy i podzespołów dało możliwość masowej i taniej produkcji okrętów nawet w małych stoczniach, w wyniku czego powstało aż 135 fregat typu River[1]. Nowy typ jednostki zwalczania okrętów podwodnych był pierwszym, który został sklasyfikowany jako fregata[2].
HMCS[a] „Matane” zbudowany został w stoczni Canadian Vickers w Montrealu[3][4]. Stępkę okrętu pod nazwą „Stormont” położono 23 grudnia 1942 roku, a zwodowany został 29 maja 1943 roku[5][6].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Okręt był oceaniczną fregatą, przeznaczoną głównie do zwalczania okrętów podwodnych[7]. Długość całkowita wynosiła 91,8 metra (86,3 metra między pionami), szerokość 11,2 metra i zanurzenie maksymalne 3,89 metra[5][7]. Wyporność standardowa wynosiła pomiędzy 1310 a 1460 ton, zaś pełna 1920–2180 ton[5][7]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM, do których parę dostarczały dwa trójwalczakowe kotły Admiralicji[5][7]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów[5][7]. Okręt zabierał maksymalnie zapas 646 ton mazutu, co zapewniało zasięg wynoszący 7200 Mm przy prędkości 12 węzłów (lub 5400 Mm przy prędkości 15 węzłów)[5][8].
Uzbrojenie artyleryjskie jednostki składało się z dwóch pojedynczych dział uniwersalnych kal. 102 mm (4 cale) QF HA Mark XIX L/40[5][7]. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z 4–6 pojedynczych działek automatycznych Oerlikon kal. 20 mm L/70 Mark II/IV[5]. Broń ZOP stanowiły: miotacz Hedgehog oraz osiem miotaczy i dwie zrzutnie bomb głębinowych (z łącznym zapasem do 150 bg)[5]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało radary Typ 271 lub 272, 291 oraz sonary[5].
Załoga okrętu składała się z 140 oficerów, podoficerów i marynarzy[5][7][b].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Okręt wszedł do służby w Royal Canadian Navy 23 października 1943 roku, otrzymując nazwę „Matane” i numer taktyczny K444[4][6]. Podczas wojny jednostka uczestniczyła w eskorcie czterech konwojów: SC-154, HX-281 (marzec 1944 roku), OS-077KM (maj) i MKF-045 (maj 1945 roku)[9]. 22 kwietnia 1944 roku „Matane” (wspólnie z bliźniaczą fregatą HMCS „Swansea”) na zachód od Irlandii zatopił bombami głębinowymi niemieckiego U-Boota U-311, na którym zginęło 51 członków załogi (na pozycji 52°09′N 19°07′W/52,150000 -19,116667)[10][11].
W 1944 roku wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze jednostki, instalując dodatkowe działka kal. 20 mm (od tego momentu fregata była uzbrojona w 10-12 działek Oerlikon kal. 20 mm L/70 Mark II/IV (sześć podwójnych lub cztery podwójne i dwa pojedyncze)[5][12]. W 1945 roku dokonano kolejnej modyfikacji uzbrojenia: zdemontowano dwa pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian podwójny zestaw QF Mark XVI L/45 tego samego kalibru[5][12].
Jednostka została wycofana ze służby 11 lutego 1946 roku i następnie sprzedana 13 grudnia 1947 roku[6][13]. Kadłub został zatopiony jako falochron w 1948 roku u brzegów wyspy Vancouver[4][13].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ HMCS – His/Her Majesty’s Canadian Ship – Kanadyjski Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341 podaje, że załoga liczyła między 114 a 141 osób.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Borowiak 2013 ↓, s. 340.
- ↑ a b Jackson 2001 ↓, s. 276.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 59.
- ↑ a b c Lenton 1974 ↓, s. 48.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2018C ↓.
- ↑ a b c Friedman 2012 ↓, s. 570.
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 58.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341.
- ↑ Kindell 2011 ↓.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 342.
- ↑ Borowiak 2009 ↓, s. 187.
- ↑ a b Gogin 2018B ↓.
- ↑ a b Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 219.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mariusz Borowiak: Zabójcy U-Bootów. Bitwa o Atlantyk 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2013. ISBN 978-83-7020-471-6.
- Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
- Norman Friedman: British Destroyers and Frigates: The Second World War and After. Barnsley: Seaforth Publishing, 2012. ISBN 978-184832-015-4. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: early River frigates (1943, 1943-1944/1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- Ivan Gogin: "RIVER" (British- and early Canadian-built) frigates (1942 - 1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
- Don Kindell: Convoy Escort Movements of Royal and Dominion Navy Vessels - RIVER-CLASS FRIGATES, Part 5 of 6, Royal Canadian Navy (ii). Naval History Homepage, 2011. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- H.T. Lenton: British Escort Ships. New York: Arco Publishing Company, Inc., 1974. ISBN 0-668-03507-2. (ang.).