Islam w Kosowie
Islam w Kosowie – dominująca wspólnota religijna wyznania muzułmańskiego, działająca w Kosowie, szacowana na 90% całej populacji tego państwa[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Islam w Kosowie pojawił się wraz z inwazją Turków osmańskich na Bałkany[2]. Do XVI w. skala islamizacji Kosowa była relatywnie niewielka, a większość muzułmanów mieszkała w miastach (Prisztina, Prizren). Presja podatkowa spowodowała, że skala konwersji na islam zwiększyła się pod koniec XVI w[2]. Istotną rolę odegrał także wpływ bektaszytów, którzy propagowali religię łączącą elementy islamskie i chrześcijańskie. Pod koniec XVII w. nastąpiła masowa migracja ludności katolickiej z dzisiejszej północnej Albanii w kierunku Kosowa. Ci, którzy osiedlili się w rejonie Pecia zostali zmuszeni do przejścia na islam[3].
W Kosowie upowszechniło się zjawisko kryptochrześcijaństwa. Znaczna część wyznawców islamu nadal w domach praktykowała religię chrześcijańską. Od 1703 kościelne dekrety zakazywały kryptochrześcijaństwa.
W czasach socjalistycznej Jugosławii muzułmanie z Kosowa wchodzili w skład Islamskiej Wspólnoty Wyznaniowej Jugosławii, z siedzibą w Sarajewie[4]. W 1993 Islamska Wspólnota Kosowa zadeklarowała swoją niezależność[4]. Statut wspólnoty określił sposób wyboru Wielkiego Muftiego przez ciało złożone z 27 przedstawicieli wspólnoty[4]. Wspólnota sprawowała nadzór nad 660 obiektami religijnymi. Zaplecze intelektualne wspólnoty stanowił Wydział Studiów Islamskich, działający od 1992 w Prisztinie oraz medresa Alauddin[4].
W czasie wojny domowej w Kosowie w 1999 zostało zniszczonych 218 spośród 540 meczetów działających w Kosowie, w ramach działań zmierzających do usunięcia śladów kultury osmańskiej[2]. W odpowiedzi radykalni muzułmanie albańscy zniszczyli kilkadziesiąt świątyń chrześcijańskich w Kosowie. Dopiero w sierpniu 1999 zaprzestano takich działań.
Społeczność muzułmańska w Kosowie[edytuj | edytuj kod]
Po rozpadzie Jugosławii, kierownictwo nad społecznością muzułmańską w Kosowie przejęła Islamska Wspólnota Kosowa (alb. Bashkësia Islame e Kosovës), którą kieruje Wielki Mufti (obecnie jest nim Naim Tërnava). Według spisu ludności z 2011 ponad 95% ludności Kosowa deklaruje się jako muzułmanie. Większość z nich nie praktykuje deklarowanej religii[4]. Większość spośród kosowskich muzułmanów stanowią Albańczycy, ale z islamem w Kosowie identyfikują się także Turcy, Romowie, Boszniacy i Goranie.
Dzięki pomocy Arabii Saudyjskiej udało się odbudować kilka świątyń bektaszyckich (tekke). Zauważalna jest także obecność wahabitów w Kosowie, choć ich wpływy są ograniczone[5].
Spośród partii działających w Kosowie tylko jedna – Partia Sprawiedliwości (Partia e Drejtësisë) uwzględnia w swoim programie wierność tradycyjnym wartościom muzułmańskim. W 2011 parlament Kosowa uchwalił zakaz noszenia chust muzułmańskich w szkołach i zakaz nauki religii w szkołach państwowych[4].
Organizacja wspólnoty[edytuj | edytuj kod]
Najważniejszą organizacją reprezentującą muzułmanów w Kosowie pozostaje Islamska Wspólnota Kosowa (Bashkësia Islame e Kosovës), którą kieruje Wielki Mufti[6]. Część muzułmanów w Kosowie należy do bractw sufickich, z których najliczniejsza jest wspólnota bektaszytów, do niej należy także znaczna część muzułmanów pochodzenia romskiego[6].
Kontakty międzywyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Długa tradycja kontaktów pomiędzy muzułmanami i katolikami w Kosowie[7] przybrała w 2011 formę regularnych spotkań zwierzchników trzech wspólnot, działających w Kosowie: islamskiej, katolickiej i prawosławnej. Wspólnotę muzułmańską reprezentuje Wielki Mufti.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Europe Muslim Population in 2016. = 2017-04-07 [online], muslimpopulation.com (ang.).
- ↑ a b c Robert Elsie: Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press: 2010, s. 135-137. ISBN 978-0-8108-7483-1. (ang.).
- ↑ Miranda Vickers: Between Serb and Albanian: A History of Kosovo. Columbia University Press: 1998, s. 23–24. (ang.).
- ↑ a b c d e f Oliver Roy: The Revival of Islam in the Balkans: From Identity to Religiosity. Springer: 2015. ISBN 978-1-137-51784-5. (ang.).
- ↑ Stephen Schwartz, Anti-Wahhabi Movement Spreading in Kosovo. = 2017-04-07 [online], weeklystandard.com, 2010 (ang.).
- ↑ a b Armend Mehmeti, Memli Krasniqi: Islamic Leadership in the European Lands of the Former Ottoman and Russian. Columbia University Press: 2017, s. 144–161. ISBN 978-90-04-35268-1. (ang.).
- ↑ Vjekoslav Perica: Balkan Idols: Religion and Nationalism in Yugoslav States. Oxford University Press: 2002, s. 184. ISBN 978-0-19-517429-8. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- H.T. Norris: Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World. Univ of South Carolina Press: 1993, s. 271-276. ISBN 978-0-87249-977-5. (ang.).