Józef Mikś
Józef Mikś (ur. 6 lutego 1911[1], zm. 8 marca 1999[2]) – polski folklorysta, etnograf, nauczyciel, znawca kultury ludowej Żywiecczyzny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Edukację podstawową i gimnazjalną odbył w Żywcu[1]. Następnie rozpoczął seminarium nauczycielskie w Białej, gdzie w 1932 zdał maturę[1]. W 1932 odbył służbę wojskową w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich[3]. W 1933 zaczął pracę jako nauczyciel, najpierw w miejscowości Krzeszów koło Suchej, a następnie w Brzeszczach[3]. W 1938 przeniósł się do szkoły w Wieprzu[4]. Podczas wojny służył w kompanii ochrony sztabu Armii Kraków As 111[4]. Został ranny i dostał się do niemieckiej niewoli[4]. Następnie do końca wojny przebywał w obozie jenieckim w Murnau[5].
Po wyzwoleniu, we wrześniu 1945 powrócił do Polski[6]. W latach 1936–1947 współpracował z rozgłośnią Polskiego Radia we Wrocławiu oraz z teatrem Jana Dormana w Sosnowcu[6]. W 1948 zdał egzamin upoważniający do nauczania w szkołach średnich, i w latach 1949–1954 uczył w szkole ogólnokształcącej w Żywcu[6]. W 1954 został zwolniony z powodów ideologicznych i przeniesiony do pracy w świetlicy Technikum Mechanicznego w Sporyszu[7]. Po „odwilży” w 1956 przyjęty został do pracy w Liceum Pedagogicznym, gdzie pracował do emerytury w 1970[8].
W 1949 za namową Mariana Sobieskiego zaangażował się w badania etnograficzne prowadzone na Żywiecczyźnie pod egidą Państwowego Instytutu Sztuki[9][7]. Zajmował się m.in. zbieraniem informacji nt. muzyki ludowej, czego owocem były późniejsze publikacje[7]. Z jego inicjatywy w 1954 założona została Komisja Regionalna Badań i Opieki nad Folklorem[9]. Również jego staraniem reaktywowano w 1958 Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, któremu w latach 1967-1970 prezesował[9]. Znalazł się w komitecie redakcyjnym pierwszego numeru czasopisma "Karta Groni"[9]. W 1983 został pierwszym w historii honorowym członkiem Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej[8].
Był organizatorem i animatorem kultury na Żywiecczyźnie; brał udział w jubileuszu 700-lecia Żywca, współorganizował Zjazd Synów Ziemi Żywieckiej i pierwszą edycję festiwalu Żywieckie Gody[10]. Opublikował kilkadziesiąt artykułów na temat żywieckiego folkloru[11].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- W zielonej roztoce (1962)[9]
- Pieśni ludowe Ziemi Żywieckiej (1967)[9][12][11]
- Muzyka Beskidu Żywieckiego[11][13]
- Mówił mi dzisiaj wiatr – tomik poezji z okresu obozu w Murnau i późniejszej (1999), wyd. TMZŻ[potrzebny przypis]
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[11]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki[11]
- Nagroda im. Karola Miarki[11]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Caputa 2001 ↓, s. 239.
- ↑ Caputa 2001 ↓, s. 238.
- ↑ a b Caputa 2001 ↓, s. 240.
- ↑ a b c Caputa 2001 ↓, s. 241.
- ↑ Caputa 2001 ↓, s. 242.
- ↑ a b c Caputa 2001 ↓, s. 243.
- ↑ a b c Caputa 2001 ↓, s. 244.
- ↑ a b Caputa 2001 ↓, s. 245.
- ↑ a b c d e f Woźniak ↓.
- ↑ Caputa 2001 ↓, s. 245-246.
- ↑ a b c d e f Caputa 2001 ↓, s. 246.
- ↑ Pieśni ludowe Ziemi Żywieckiej, Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1990 [dostęp 2022-11-02] (pol.).
- ↑ Muzyka Beskidu Żywieckiego | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2022-11-02] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Caputa, Był wśród nas, „Karta Groni”, XXI, 2001, s. 238-247.
- Hieronim Woźniak, Zarys dziejów Towarzystwa [online], Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej [dostęp 2022-11-02].