Język chicomuceltec
 |
Ten artykuł należy dopracować |
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
0 | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 9 drzemiący↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | cob | ||
| IETF | cob | ||
| Glottolog | chic1271 | ||
| Ethnologue | cob | ||
| WALS | cec | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język chicomuceltec (chikomuselteko lub chicomucelteco; archaicznie cotoque) – wymarły język majański używany w regionach Chicomuselo, Mazapa de Madero i Amatenango de la Frontera w Chiapas w Meksyku, a także w niektórych pobliskich terenach Gwatemali. W latach 70. XX w. język wymarł. Według majanistów nie ma już nikogo, kto używałby tego języka jako ojczystego[1]. Społeczność potomków Chicomucelteco, szacowana w przybliżeniu na 1500 osób w Meksyku i 100 w Gwatemali[2], posługuje się obecnie językiem hiszpańskim.
Język chicomuceltec bywał nazywany cakchiquel mam, jednak jest dość daleko spokrewniony z językami cakchiquel i mam, a jego bliższym krewnym jest język wastek (huastec)[3].
Historia i genealogia[edytuj | edytuj kod]
Język chicomuceltec został po raz pierwszy udokumentowany w nowożytnej literaturze lingwistycznej jako odrębny język w końcu XIX wieku, gdy ukazały się opisy opublikowane przez lingwistę Karla Sappera z jego podróży do północnej Mezoameryki w latach 1888–1895[4].
Związek chicomuceltec z wastek został ustalony w końcu lat 30. XX w. (Kroeber 1939) poprzez porównywanie słów z innymi językami majańskimi, co doprowadziło do wniosku, że język ten wykazywał wyższy stopień podobieństwa do wastek niż innych języków majańskich.
Dokumentacja historyczna[edytuj | edytuj kod]
Dwustronicowy dokument datowany na 1775 rok, który został odzyskany z Francuskiej Biblioteki Narodowej w Paryżu, jest najstarszym znanym dokumentem w języku chicomuceltec. Zachowując formę wyznania Kościoła katolickiego, manuskrypt zawiera osiem zdań napisanych w języku chicomuceltec. Wzmiankuje się również, że język ten był tym, który określano cotoque[5].
Zasięg geograficzny[edytuj | edytuj kod]
Zasięg geograficzny języków wastek i chicomuceltec w odniesieniu do reszty języków majańskich – z wastek skupionym na północnym wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej z dala od innych używanych na południe i wschód od przesmyku Tehuantepec – był, co proponuje Kroeber, albo pozostałością po populacji pozostawionej po migracjach Huasteków na północ od wyżyny Chiapas, albo skutkiem powrotu grupy Huastec do ich wcześniejszych siedzib[6].
Zanik i wymarcie[edytuj | edytuj kod]
Na początku XX wieku było widać, że język zanika. Gdy w 1926 roku Franz Termer odwiedził społeczność Chicomucelo, w okręgu liczącym około 2500 mieszkańców, znalazł tylko trzy osoby (wszystkie powyżej 60. roku życia), które potrafiły mówić w języku chicomuceltec, jednak nawet oni porozumiewali się między sobą na co dzień w języku hiszpańskim[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ zob. Campbell i Canger (1978); Etnologia hasła Chicomuceltec (Gordon 2005)
- ↑ Zobacz: Gordon (2005) szacunki populacji, oparte na informacjach zbieranych w latach 80. XX wieku
- ↑ Zobacz précis Kroebera 1939, pojawiające się w Fernández de Miranda (1968), s. 74-75.
- ↑ "Data sources listed by author". maya.hum.sdu.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)]..
- ↑ Jak opisuje Dienhart (1997), manuskrypt został odtworzony przez Zimmermanna w 1955
- ↑ Fernández de Miranda, loc. cit.
- ↑ Termer (1930), jak odnotował Dienhart, op. cit.