Język kalamang
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
190 (2021) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 8a umierający↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | kgv | ||
| IETF | kgv | ||
| Glottolog | kara1499 | ||
| Ethnologue | kgv | ||
| BPS | 0992 0 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język kalamang, także: karas[1][2][3][4], karas laut[4][5], karkaraf[5] – język papuaski używany w indonezyjskiej prowincji Papua Zachodnia, przez mieszkańców wyspy Kalamang (największa z wysp Karas).
Według danych z 2021 roku posługuje się nim 190 osób, przy czym nie wszyscy użytkownicy władają nim biegle[6]. Społeczność ta zamieszkuje dwie wsie – Mas (Maas) i Antalisa[1][2][7]. Rodzime nazwy miejscowości to odpowiednio Sewa i Tamisen[8].
Z danych Ethnologue (wyd. 22) wynika, że znajomość języka kalamang zanika pod naciskiem języków iha i indonezyjskiego[1]. E. Visser (2022) informuje, że społeczność wcale nie komunikuje się w języku iha, ale istotnie kalamang jest poważnie zagrożony wymarciem. W powszechnym użyciu jest malajski papuaski, a oprócz tego znany jest język indonezyjski (choć niezupełnie powszechnie). Dobrą znajomość kalamang mają osoby urodzone przed 1980 rokiem, a ludność urodzona po 1990 najczęściej włada nim jedynie biernie. Potomkowie małżeństw mieszanych znają tylko podstawowe wyrażenia[9]. Według publikacji Peta Bahasa na terytorium języka kalamang używane są także inne języki (m.in. kokas, kei i ternate)[7]. E. Visser wskazuje, że we wsi Mas są obecni użytkownicy języków geser-gorom, muna i jawajskiego, a wiele osób rozumie sąsiedni język uruangnirin[10].
Sama społeczność preferuje terminy Kalamang lempuang (jako określenie wyspy) i Kalamang-mang (jako określenie języka). Obie nazwy są skracane do postaci Kalamang[4]. Nazwa Karas była spotykana w literaturze lingwistycznej, ale jest niejednoznaczna, określa bowiem grupę trzech wysp, gdzie używany jest również niespokrewniony język uruangnirin (faur, tubiruasa)[2][4]. Kalamang bywa też określany jako karas laut, w celu odróżnienia go od tego drugiego języka (karas darat)[4][5]. Karas Laut to alternatywna nazwa wyspy Kalamang, sporadycznie używana w języku indonezyjskim (dwie mniejsze są nazywane Karas Darat)[8].
Opracowano słownik oraz opis jego gramatyki[6]. Powstała także książka z ilustracjami dla dzieci (wykorzystująca kalamang i malajski papuaski)[11]. Nie wykształcił tradycji literackiej, ale bywa zapisywany alfabetem łacińskim, przy użyciu zasad ortografii indonezyjskiej (np. w mediach społecznościowych bądź na prośbę osób z zewnątrz)[12].
Ludność wyspy wyznaje przede wszystkim islam, który przyjęto prawdopodobnie pod wpływem Sułtanatu Tidore. Zajmują się głównie rybołówstwem i produkcją gałki muszkatołowej[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Karas, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-11] (ang.).
- ↑ a b c Timothy Usher, Eline Visser: Kalamang. NewGuineaWorld. [dostęp 2022-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-27)]. (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Kalamang. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-27)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Visser 2022 ↓, s. 1.
- ↑ a b c Sejarah Singkat. Pemerintah Kabupaten Fakfak. [dostęp 2021-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-05)]. (indonez.).
- ↑ a b Eline Visser, Of mace and monkeys: Kalamang texts, „Texts in the Languages of the Pacific”, styczeń 2021 [dostęp 2021-08-19] (ang.).
- ↑ a b Bahasa Kalamang. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2022-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-27)]. (indonez.).
- ↑ a b Visser 2022 ↓, s. 2.
- ↑ Visser 2022 ↓, s. 13–17.
- ↑ Visser 2022 ↓, s. 16.
- ↑ Visser 2022 ↓, s. 24.
- ↑ Visser 2022 ↓, s. 17.
- ↑ Visser 2022 ↓, s. 10–11.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Eline Visser: A grammar of Kalamang. Berlin: Language Science Press, 2022, seria: Comprehensive Grammar Library 4. DOI: 10.5281/zenodo.6499927. ISBN 978-3-96110-343-0. [dostęp 2022-08-27]. (ang.).