Jan z Toszka
Jan z Toszka (ur. ok. 1425 w Toszku, zm. 29 listopada 1482 tamże) – filozof, prawnik, wykładowca Akademii Krakowskiej i dziekan Wydziału Sztuk Wyzwolonych, rektor szkoły mariackiej w Krakowie[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dokładna data jego urodzenia oraz data immatrykulacji na Akademii Krakowskiej nie są znane. W 1449 r. uzyskał stopień bakałarza, a w 1451 magistra sztuk wyzwolonych. W dalszej kolejności podjął studia w zakresie prawa. W 1465 występuje jako licencjat dekretów (być może stopień uzyskał wcześniej), a jednocześnie jako dziekan Wydziału Sztuk Wyzwolonych Akademii Krakowskiej. W roku 1466 został doktorem dekretów. Od 1474 r. członek Kolegium Prawa[2]. W latach 1474–1476 delegat Wydziału Prawa podczas składania corocznych sprawozdań rachunkowych[1]. Przez szereg lat związany z jedną z krakowskich szkół parafialnych – szkołą mariacką[3], gdzie jeszcze przed uzyskaniem stopnia licencjata prawa, był rektorem[1]. Placówka ta posiadała kilkuosobowe grono nauczycielskie i patronat Rady Miejskiej, który pozwalał angażować nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach. Szkoła przeznaczona była dla synów mieszczan krakowskich, w szczególności niemieckiego pochodzenia[4]. W literaturze wzmiankowane są dwa spory sądowe z udziałem Jana z Toszka. W listopadzie 1475 r., wraz z mistrzami Grzegorzem ze Stawiszyna, Maciejem z Kobylina i Janem z Oświęcimia rozsądzał sprawę zamieszek wywołanych przez Mikołaja z Oleśnicy w jednej z krakowskich burs (winowajca został skazany na karę pieniężną)[5]. W 1478 r. sam miał sprawę w sądzie rektorskim ze Stanisławem z Kobylina o księgę Dekretów, którą wypożyczył z biblioteki kolegium (Janowi z Toszka nakazano jej zwrot)[1]. W związku z gwałtownym rozwojem epidemii cholery wyjechał z Krakowa w roku 1482, udając się do rodzinnego miasta[6]. Zmarł w Toszku w dniu wspomnienia św. Andrzeja (29 listopada 1482)[7].
Działalność dydaktyczna i zainteresowania naukowe[edytuj | edytuj kod]
Autor m.in. kopii komentarza do Fizyki Arystotelesa autorstwa Benedykta Hessego (1451)[8], na podstawie której prowadził wykłady, jako magister sztuk wyzwolonych. W szkole mariackiej wykładał m.in. w oparciu o Liber Ragemnudi oraz Sentencje Piotra Lombarda[1]. Obok m.in. Pawła z Worczyna, Benedykta Hessego czy św. Jana Kantego, należał do krakowskiego środowiska zwolenników nauk Jana Buridana (burydanizm)[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Maciej Zdanek, Jan z Toszka, [w:] Wacław Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 153-154, ISBN 978-83-233-3738-6 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ Maciej Zdanek, Zapiski biograficzne i historyczne Grzegorza ze Stawiszyna (1481-1540) oraz ich kontynuacja, „Roczniki Historyczne” (LXXXVI), 2020, s. 209 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ W niektórych opracowania występuje jako Ioannes de Toith, zob. Przyczynek do dziejów oświaty krajowej podany i pamięci pięciuset-letniego istnienia Uniwersytetu Krakowskiego poświęcony, prof. Józef Majer (wstęp), s. 9; zob. [dostęp 2022-02-06].
- ↑ Jan Krukowski, Z dziejów szkolnictwa parafialnego Krakowa w okresie odrodzenia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1986, s. 27, 34 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ Krzysztof Ożóg, Stanisław Kobyliński z Kobylina (zm. 1489), [w:] Wacław Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 379-380, ISBN 978-83-233-3738-6 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ Maciej Zdanek, Zapiski biograficzne i historyczne Grzegorza ze Stawiszyna (1481-1540) oraz ich kontynuacja, „Roczniki Historyczne” (LXXXVI), 2020, s. 208-209 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ M. Zdanek, Jan z Toszka (zm. 29 XI 1482) [dostęp 2022-02-07]. Prawdopodobnie śmierć Jana z Toszka została odnotowana jako przypadek ówczesnej epidemii na Górnym Śląsku. Zob. Jerzy Sperka: Epidemie na terenach Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego cz. 1. Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2020-04-30. [dostęp 2022-02-07]. (pol.).
- ↑ Mieczysław Markowski, Źródła i badania dziejów filozofii średniowiecznej w Polsce, „Studia Warmińskie” (XXVII), 1990, s. 89–109 [dostęp 2022-02-07].
- ↑ Julian Wojtkowski, Wkład ks. Konstantego Michalskiego CM do dziejów dogmatów w Polsce, [w:] Jego Ekscelencja Ks. Biskup Prof. dr hab. Julian Wojtkowski Doktor ''honoris causa'', Kraków: Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie, 2009, s. 56 [dostęp 2020-02-07].