Jean de Bodt
 Jean de Bodt (1729) Portret w zbiorach Zeughaus, Berlin (olej, Louis de Silvestre) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
architekt barokowy, inżynier forteczny, projektant twierdz pruskich, pruski generał |
| Narodowość | |
Jean de Bodt[a] (ur. 6 maja 1670[b] w Paryżu, zm. 3 stycznia 1745 w Dreźnie) – francusko-niemiecki[4][c] architekt barokowy, inżynier forteczny, pruski generał, projektant twierdz pruskich oraz innych budowli wojskowych i cywilnych (barok), członek Pruskiej Akademii Nauk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Paryżu w rodzinie hugenotów (francuskich ewangelików reformowanych) pochodzących z Holandii[3] lub Meklemburgii[2]. Wraz z ojcem wyjechał z Francji do Holandii w 1684 roku (w wieku 14 lat). Decyzja o wyjeździe była związana z wydaniem przez Ludwika XIV edyktu z Fontainebleau (1685)[d].
W latach 1688–1699[5][6] służył w angielsko-holenderskiej armii Wilhelma III Orańskiego, (1690–1691 – Irlandia, 1692–1695 – Flandria; został ranny w Irlandii, w czasie bitwy nad Boyne), a w latach 1699–1728 – w brandenburskiej armii Fryderyka III, elektora Brandenburgii. Poza służbą wojskową zdobywał – głównie w Anglii – wiedzę o budowie fortyfikacji i architekturze cywilnej[3]. W roku 1698 projektował barokowe elementy dla Whitehall Palace i Pałacu Placentii (projekty nie zostały zrealizowane)[5].
W wieku 28 lat (1698) cieszył się uznaniem Fryderyka III, o czym świadczy m.in. powierzenie mu kierownictwa końcowego etapu (1699–1706) budowy Berlińskiego Arsenału, rozpoczętej przez Johanna Neringa[3] (w Berlinie był znany jako Johann von Bodt lub von Bott[5]). Szybko awansował również w armii. Początkowo był kapitanem gwardii fizylierów, we wrześniu 1703 roku otrzymał stanowisko naczelnego inżyniera, specjalisty w dziedzinie budowy fortyfikacji pruskich, a następnie[1]:
- 24 grudnia 1717 – stopień generała majora,
- 1 stycznia 1722 – stanowisko komendanta twierdzy Wesel
- 13 października 1728 – szefostwo pruskiego korpusu inżynieryjnego (jako generał porucznik) i stanowisko naczelnego intendenta budynków cywilnych i wojskowych (Generalintendant der Zivil- und Militärgebäude) w Dreźnie[5][7]
- 16 marca 1741 – stopień generała piechoty, stanowisko komendanta twierdzy Drezno (zwierzchnika wszystkich fortyfikacji i budynków wojskowych)
W tychże latach wykonał projekty licznych budynków cywilnych i obiektów wojskowych m.in. plany[1]:
- twierdzy Kostrzyn (zob. Kostrzyn nad Odrą)
- fortyfikacji miejskich Szczecina (zrealizowano koncepcje Gerharda van Wallrawe)
Był członkiem Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk. W roku 1742 utworzył „Ingenieurakademie zu Dresden“[1]. Zmarł w Dreźnie 3 stycznia 1745 roku[1][2]
Prace architektoniczne[edytuj | edytuj kod]
Na długiej liście budowli, które Jean de Bodt projektował, budował (nadzorował budowę) lub restaurował[5][3][6] znajdują się m.in.[5]:
- 1695–1703 – wieża kościoła parafialnego w Poczdame, zaprojektowanego przez Neringa
- 1700–1702 – Zamek w Schwerinie
- 1701 – „Wrota Fortuny” (niem. Fortunaportal) w Poczdamie
- 1701–1704 – pałac rodu Dohnów w Gładyszach
- 1706 – zbrojownia Zeughaus przy Unter den Linden w Berlinie (projekt Johanna Neringa, rzeźby Andreasa Schlütera)
- 1709–1714 – pałac „Friedrichstein”[8] (miejsce narodzin Marion Dönhoff[9])
- 1710–1716 – kolejne pałace rodu Dönhoff w Prusach Wschodnich
- 1710–1720 – Stainborough, Yorkshire (Wentworth Castle)[10]
- 1718–1722 – Brama Berlińska (niem. Berliner Tor) w Wesel
- 1730 ok. – Pałac Holenderski (późniejszy Pałac Japoński) w Dreźnie[11]
- 1734–1736 – rozbudowa zamku Königstein (okolice Drezna)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Znany również jako: Jean de Bott, Johann von Bodt, Johannes von Bodt, Johann von Bott (w „Encyklopedii Szczecina” – prawdopodobnie omyłkowo – „Jaen de Bodt”[1]).
- ↑ Datę dzienną urodzenia podano według „Encyklopedii Szczecina” (1999)[1]. W części innych źródeł wskazywany jest tylko rok 1670[2] albo informacja „Oktober 1670”[3].
- ↑ Dostępne informacje nt. narodowości nie są jednoznaczne. Urodził się w rodzinie francuskich protestantów, pochodzących z Holandii[3] lub Meklemburgii[2]. W portalu Deutsche Nationalbibliothek zamieszczono informację „Land: Frankreich; Deutschland”[4].
- ↑ Ludwik XIV odwołał kończący wojny religijne edykt nantejski Henryka IV Burbona (1598)[2]. Edykt z Fontainebleau spowodował masową emigrację francuskich protestantów do Prus, Szwajcarii, Holandii i Anglii.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Mieczysław Stelmach: Bodt Jaen de. W: red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 104. ISBN 83-87341-45-2.
- ↑ a b c d e Winkler: Bodt, Jean de. [w:] Allgemeine Deutsche Biographie 3 (Literatur: F. Meyer, Berühmte Männer Berlins, 1875, s. 181) [on-line]. 1876. s. 24. [dostęp 2016-10-21]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Günther Meinert: de Bodt, Jean. [w:] Neue Deutsche Biographie 2 [on-line]. 1955. s. 363. [dostęp 2016-10-21].
- ↑ a b Bodt, Jean de (idn 119547252). [w:] Katalog Deutsche Nationalbibliothek w portalu DNB [on-line]. [dostęp 2016-10-22]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Bodt, Jean de (1670–1745). [w:] A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture [on-line]. Encyclopedia.com. [dostęp 2016-10-21].
- ↑ a b Kuke, Hans-Joachim: Jean de Bodt (spis treści obszernej biografii). Worms : Werner, 2002. ISBN 978-3-88462-179-0.
- ↑ Stefan Hirtz: Grenzen und Stadttore von Berlin: Positionen der Toranlagen im Stadtgrundriß und ihr Einfluß auf das Stadtbild. diplom.de, 2000, s. 72. ISBN 3-8324-2443-1. (niem.).
- ↑ Geschichte von Friedrichstein. [w:] www.ostpreussen.net [on-line]. [dostęp 2016-10-22]. (niem.).
- ↑ Marion Gräfin Dönhoff – 105. Geburtstag. [w:] Historische Kalenderblätter [on-line]. Kulturzentrum Ostpreußen in Ellingen/Bay. [dostęp 2016-10-23]. (niem.).
- ↑ De Bodt, Jean: Architectural drawing. [w:] Drawings (2) showing a lateral and a longitudinal cross-section of a building in the French style, probably designed for an English patron [on-line]. Victoria and Albert Museum, London. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
- ↑ Götz Eckardt (Hrsg.): Schicksale deutscher Baudenkmale im zweiten Weltkrieg, Berlin 1978, S. 398, Fritz Löffler: Stadtkreis Dresden; cyt. według de:Japanisches Palais