Jelonek (powiat przysuski)

Jelonek
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	przysuski
Gmina	Odrzywół
Liczba ludności (2011)	80
Strefa numeracyjna	48
Kod pocztowy	26-425
Tablice rejestracyjne	WPY
SIMC	0626627
	Położenie na mapie gminy Odrzywół Jelonek
	Położenie na mapie Polski Jelonek
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Jelonek
	Położenie na mapie powiatu przysuskiego Jelonek
	51°29′39″N 20°34′41″E/51,494167 20,578056

Jelonek – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim, w gminie Odrzywół^[6]^[5], nad rzeką Drzewiczką, w pobliżu miast: Drzewicy, Przysuchy i Nowego Miasta nad Pilicą.

Prywatna wieś szlachecka, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim województwa sandomierskiego^[7].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jadwigi w Odrzywole^[8].

Historia Jelonka[edytuj | edytuj kod]

Osadę Jelonek założyli dwaj bracia Duninowie herbu Łabędź (jeden z nich, Piotr był naczelnym dowódcą wojsk polskich w czasie wojny trzynastoletniej). Ród ten należy do jednych z najstarszych w Polsce. Jeszcze we wczesnym średniowieczu przodkowie Duninów otrzymali liczne posiadłości ziemskie na pograniczu dawnych powiatów opoczyńskiego i radomskiego. Od poszczególnych wsi, które dziedziczyli, powstało wiele rodów szlacheckich. Jednym z nich był ród Sulgostowskich z Sulgostowa. Pierwszymi znanymi przedstawicielami tego rodu byli bracia Paweł i Jan Sulgostowscy herbu Łabędź, założyciele wsi Jelonki, która powstała być może jeszcze w końcu XV wieku.

Pierwsza pisana wzmianka o tej wsi pojawiła się w początkach XVI wieku. W spisie podatkowym z 1508 roku wymienia się wieś o nazwie Jelonek. Według tego źródła właścicielami wsi byli Jan Sulgostowski i Barbara z Boglewskich, wdowa po Pawle Sulgostowskim. Nazwa wsi pochodzi od nazwy zwierzęcia – jelonka.

Kolejna wzmianka pochodzi z 1511 roku, kiedy to przeprowadzono wizytację diecezji gnieźnieńskiej. Wówczas zapisano nazwę wsi jako Ielonek. Krótki opis wsi pozostawił Jan Łaski w dziele Liber Beneficiorum (jako Gyelonek).

W 1569 roku właścicielami wsi były rody Sulgostowskich i Rzuchowskich. Była to wtedy niewielka osada. Jelonek dzielił losy pobliskiego Sulgostowa. Do 1665 roku dobra te należały do Sulgostowskich, a następnie kupił je Tutus Liwiusz Boratini, szlachcic pochodzący z Włoch, architekt i sekretarz królewski. Syn Tytusa Liwiusza Boratiniego, Zygmunt sprzedał dobra sulgostowskie wraz z folwarkiem Jelonek, Janowi Brzuchowskiemu herbu Pomian w 1723 roku. Jan umarł ok. 1730 roku bezpotomnie.

Po Brzuchowskim wieś stała się dziedzictwem możnego rodu Świdzińskich, którzy mieli główną siedzibę w Sulgostowie. W połowie XVIII wieku dziedzicem tych dóbr był Stanisław, a następnie jego syn Ignacy Świdziński. Jelonek w tym czasie nie był samodzielną wsią, lecz folwarkiem w dobrach sulgostowskich.

W 1827 roku w Jelonku naliczono zaledwie 7 chałup i 80 mieszkańców. W 1864 roku wieś włączono do gminy Klwów. Liczba mieszkańców wsi powoli wzrastała, było 15 domów i 120 mieszkańców.

W latach 1975–1998 miejscowość leżała w województwie radomskim. W 2004 roku wieś przyłączono do gminy Odrzywół^[9].

Obecnie w Jelonku jest 40 domów i 87 mieszkańców, nie licząc wczasowiczów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 46230
↑ Wieś Jelonek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-16].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 397 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241, Dz.U. z 2001 r. nr 156, poz. 1819.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Jelonek 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 560 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 46230

[pwl-2] Wieś Jelonek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-3] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-16].

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 397 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-5] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-6] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[7] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

[par-8] Opis parafii na stronie diecezji

[9] Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241, Dz.U. z 2001 r. nr 156, poz. 1819.

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]

Miasto	Odrzywół
Wsie	Badulki Ceteń Dąbrowa Dębowa Góra Emilianów Janówek Jelonek Kamienna Wola Kłonna Kłonna-Kolonia Kolonia Ossa Las Kamiennowolski Lipiny Łęgonice Małe Myślakowice Myślakowice-Kolonia Ossa Piaski Różanna Stanisławów Walerianów Wandzinów Wysokin
Integralne części wsi	Błońszcze Choinki Gać Gajówka Gęsia Niwa Królówka Leśniczówka Pod Domasznem Podebdziach Wielkopole