Johann Bödiker
 Johann Bödiker (autor zdjęcia nieznany) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1641 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 sierpnia 1695 |
| Zawód, zajęcie |
niemiecki gramatyk, pedagog, kaznodzieja |
| Narodowość |
niemiecka |
| Alma Mater |
Uniwersytet w Jenie |
Johann Bodiker (ur. 1 maja 1641 pod Szczecinem/Stettin, zm. 27 sierpnia 1695 w Cölln) – niemiecki gramatyk i pedagog[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie chłopskiej niedaleko Szczecina. Przez 10 lat uczęszczał do gimnazjum w Cölln koło Berlina. Od 1662 studiował w Jenie. Od 1665 był kaznodzieją w Marchii Brandenburskiej, od 1673 rektorem gimnazjum w Cölln. Angażował się na rzecz używania języka niemieckiego w szkole. Utworzył termin i pojęcie: filologia niemiecka (Deutsche Philologie)[1].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Autor popularnej gramatyki dla szkół: Grundsätze der deutschen Sprache (1690), jednej z najważniejszych gramatyk po Schotteliusie i przed Gottschedem. Jego gramatyka używana była nie tylko w Niemczech Północnych, ale też na terenie Niemiec Południowych. Akcentuje w niej prymat ponadregionalnego języka pisanego. Nawiązuje do Schotteliusa, w tym do jego teorii wyrazów rdzennych (Stammworttheorie). W swoich propozycjach reformy pisowni (ortografii) nawiązuje m.in. do Marcina Lutra. Wprowadził pisownię dużą literą dla odczasownikowych i odprzymiotnikowych rzeczowników[2][3]. W swojej gramatyce wyróżnia z jednej strony (jako jeden dział) składnię i stylistykę, z drugiej zaś – jako naukę o słownictwie – wymienia fleksję, słowotwórstwo i etymologię. Gramatyka miała kilka wydań – aż do r. 1746. 1977 ukazał się w Lipsku jej dodruk. Zasługą Bödikera było połączenie ówczesnej tradycji gramatycznej z praktyką szkolną. Jego podręczniki stanowiły podstawę do nauczania gramatyki niemieckiej w szkołach, aż do ukazania się w roku 1748 gramatyki Gottscheda[4].
Bödiker jest autorem wielu innych prac o tematyce szkolnej i językoznawczej, w tym okolicznościowych wierszy. Jako poeta dworski utrzymywał bliskie relacje z dworem elektora brandenburskiego. Jest autorem pracy na temat komety, która ukazała się w Europie w roku 1680/1681 (Christlicher Bericht von Cometen als der grosse Comet 1680. und 1681. geleuchtet [...]) Katalog jego publikacji liczy ok. 250 tytułów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Johann Bödiker – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl.
- ↑ Peter Ernst: Deutsche Sprachgeschichte. Eine Einführung in die diachrone Sprachwissenschaft des Deutschen. Wien 2005, s. 190.
- ↑ Peter von Polenz: Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart. Bd. II. 17. und 18. Jahrhundert. Berlin – New York 1994, s. 155–156.
- ↑ Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego. Wrocław 2021, s. 145.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter Ernst: Deutsche Sprachgeschichte. Eine Einführung in die diachrone Sprachwissenschaft des Deutschen. Wien: Facultas Verlags- und Buchhandels AG, 2005.
- Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2021.
- Peter von Polenz: Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart. Bd. II. 17. und 18. Jahrhundert. Berlin – New York: De Gruyter, 1994.
- Johann Bödiker – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl