Jurgielewszczyzna
54°04′18″N 23°47′00″E/54,071667 23,783333| Państwo | |
|---|---|
| Okręg | |
| Rejon | |
| Gmina | |
| Populacja (1882) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Litwy  | |
| 54°04′18″N 23°47′00″E/54,071667 23,783333
| |
Jurgielewszczyzna (również Jurgielew[1][2]) – nieistniejąca wieś, dobra i folwark, obecnie na Litwie, położone na terenie obecnego rejonu łoździejskiego okręgu olickiego. Folwark znajdował się na wschodnim brzegu jeziora Wilkanis (obecnie Vilkaitis), 25 km na południowy wschód od miasta Łoździeje.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku dobra Jurgielewszczyzna, wcześniej wchodzące w skład województwa trockiego Rzeczypospolitej[3] były na terenie powiatu wigierskiego, który od 1795 do 1807 roku należał do departamentu białostockiego pruskiej prowincji Prusy Nowowschodnie, następnie znalazły się w departamencie łomżyńskim Księstwa Warszawskiego. Powiat wigierski w maju 1808 roku, po odłączeniu parafii w Wigrach, został przekształcony w powiat sejneński, który potem, od 1816 roku był w Królestwie Kongresowym, w województwie augustowskim, następnie (od 1837 roku) w guberni augustowskiej. W 1867 roku wszedł w skład guberni suwalskiej. Jurgielewszczyzna należała do gminy Kopciowo i parafii Wiejsieje. 10 października 1920 roku na podstawie umowy suwalskiej przyznano te dobra Litwie, która w okresie 1940–1990, jako Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka, wchodziła w skład ZSRR.
W 1882 roku folwark liczył 3 domy, mieszkało tu 36 osób.
Dobra te należały wtedy do rodziny Szumkowskich. Prawdopodobnie należały do niej od wielu pokoleń[3]. Do rodziny tej należały również pobliskie wsie: Bartoszuny, Wilkenszyno i Michalin. W 1867 roku, łącznie z folwarkiem Szumkowsk, który został w 1871 roku oddzielony od majątku, dobra liczyły łącznie 1184 morgi, w tym:
- wieś Bartoszuny – 7 osad, 120 morgów;
- wieś Wilkenszyno (albo Wilkenszyna) – 37 osad, 1081 morgów;
- wieś Michalin (albo Michalino) – 9 osad, 51 morgów[1].
Folwark Jurgielewszczyzna zaznaczony jest jeszcze na mapie 1:100 000 WIG z 1929 roku.
Nieistniejący dwór[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku ówcześni dziedzice wznieśli tu parterowy, klasycystyczny dwór, jedenastoosiowy, na planie długiego prostokąta, podwyższony do dwóch kondygnacji w trójosiowej części środkowej, przed którą występował portyk w wielkim porządku z czterema kolumnami dźwigającymi belkowanie i trójkątny szczyt. Elewacje, kolumny, obramienia okien były drewniane. Dom był przykryty wysokim, gładkim, gontowym dachem czterospadowym. Obie dłuższe elewacje wyglądały podobnie, z identycznymi portykami na głównej osi[3].
Po II wojnie światowej dwór popadł w ruinę i został rozebrany[3].
Majątek Jurgielewszczyzna został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Jurgielew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 631.
- ↑ Jurgielewszczyzna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 632.
- ↑ a b c d e Jurgielewszczyzna, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 3: Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 60, ISBN 83-04-03947-8, ISBN 83-04-03701-7 (całość).