Kamień runiczny z Helnæs
Kamień runiczny z Helnæs (DR 190) – datowany na VIII wiek[1] kamień runiczny pochodzący z półwyspu Helnæs w południowej części duńskiej wyspy Fionia. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Kopenhadze[2]. Jest to jeden z najstarszych duńskich kamieni runicznych z inskrypcją pisaną w fuþarku młodszym i jednocześnie najstarszy, na którym podpisany z imienia wystawca dedykował pomnik innej osobie[3].
Granitowy głaz ma 2,05 m wysokości[1]. Został odnaleziony w 1860 roku[3]. Leżał wówczas, zwrócony inskrypcją ku górze, na polu obok kurhanu zawierającego kamienną komorę grobową[1]. Znalazca, Lars Madsen, rozbił kamień na kawałki i użył go do budowy bramy[4]. Na skutek tego bezpowrotnie utracone zostały tylna ściana i szczytowa część głazu. Zabytek został ocalony od całkowitego zniszczenia przez miejscowego nauczyciela P.C. Rungego i na polecenie króla Fryderyka VII sprowadzony do Kopenhagi[1]. Zachowane części kamienia sklejono za pomocą cementu, uszkadzając przy tym fragmenty napisu na łączeniach[1].
Kamień został wystawiony przez godhiego (kapłana) z Naesji imieniem Rulf, napis natomiast wykonał rytownik imieniem Aaver. Ten sam Aaver po śmierci Rulfa upamiętnił go na polecenie synów kolejnym głazem, znajdującym się w miejscowości Flemløse[4][5]. Wyryta w czterech liniach, pisana bustrofedonem[1] inskrypcja głosi:
- rHuulfR sati stain nuRa ¶ kuþi aft kuþuMut bruþur¶sunu sin truknaþu --... ¶ ouaiR faþi[2]
- Rulf, godhi mieszkańców Naesji, wystawił kamienny słup dla syna swego brata Gutminda, który się utopił. Aaver rzeźbił runy[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Helnæs-sten. runer.ku.dk. [dostęp 2017-11-26]. (duń.).
- ↑ a b DK Fyn 8. christerhamp.se. [dostęp 2017-11-26]. (szw.).
- ↑ a b Helnaes Stone, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-11-26] (ang.).
- ↑ a b c Marian Adamus: Tajemnice sag i run. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1970, s. 157.
- ↑ Mindy MacLeod and Bernard Mees: Runic Amulets and Magic Objects. Woodbridge: Boydell Press, 2005, s. 219. ISBN 1-84383-205-4.