Karl Hermann Zahn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Karl Hermann Zahn (ur. 3 grudnia 1865 w Baierthal, zm. 8 lutego 1940 w Haigerloch)[1] – niemiecki botanik (hieracjolog).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Baierthal koło Wiesloch. Studiował na Karlsruher Institut für Technologie. W latach 1891–1931 nauczał (od 1923 jako profesor) geometrii, chemii i nauki o materiałach budowlanych na Hochschule Karlsruhe – Technik und Wirtschaft[1]. Był autorem dwóch podręczników dla studentów tej uczelni[2].

W 1894 ożenił się z Kreszentią z domu Zeiser, z którą miał córkę Elsę i syna Konrada[2].

Prace naukowe[edytuj | edytuj kod]

Jednocześnie prowadził badania botaniczne, zajmując się przede wszystkim mikrotaksonomią jastrzębców (Hieracium), na których temat opublikował 57 prac naukowych[1]. Opracował między innymi jastrzębce:

  • Szwajcarii[3];
  • francuskiego departamentu Alpes-Maritimes[4];
  • całego świata dla wydawnictwa Pflanzenreich pod redakcją Adolfa Englera (576 gatunków z ok. 4000 podgatunkami[2]);
  • Europy Środkowej dla Illustrierte Flora von Mitteleuropa[5];
  • Tatr[6];
  • oraz Europy Środkowej (bardziej szczegółowo, 1922–1938) dla Synopsis der mitteleuropäischen Flora pod redakcją Paula Aschersona i Paula Graebnera[7] – trzy tomy, zawierające opisy 583 gatunków z 5326 podgatunkami, z czego 165 gatunków i 1904 podgatunki dziś zalicza się do rodzaju kosmaczek (Pilosella), ówcześnie wyróżnianego w randze podrodzaju[2].

Wydał również wydawnictwo eksykatowe Hieraciotheca Europaea (dziewięć centurii, 1906–1914)[2].

W swoich badaniach hieracjologicznych przyjął zasadę opisywania mikrogatunków jastrzębców w randze podgatunków i grupowania ich w obrębie większych taksonów, zwanych przezeń gatunkami głównymi (species principales, Hauptarten) i gatunkami pośrednimi (species intermediae, Zwischenarten)[4][8]. Podejście takie zwane jest szkołą środkowoeuropejską; według tej zasady opracowano jastrzębce dla Flory polskiej[9]. Temu podejściu przeciwstawia się tzw. szkoła skandynawska, według zasad której wszystkie mikrogatunki opisuje się w randze gatunków, grupując je jedynie w sekcje[10].

Zielnik jastrzębców Zahna, liczący około 25000 arkuszy (w tym około 2800 typów opisanych przezeń taksonów), w 1941 zakupiło (od córki uczonego) muzeum botaniczne w Berlinie-Dahlem. Zbiory te uległy zniszczeniu w czasie II Wojny Światowej, według niektórych źródeł w czasie bombardowania Berlina i pożaru w 1943[11], według innych źródeł w 1945 w Eberswalde[2]. W późniejszych latach odnalazły się drobne części zbiorów jastrzębców Zahna, natomiast jego zielnik ogólny znajduje się w Genewie[2].

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Die Hieracien der Schweiz (1906)[3]
  • Hieracia caucasica nouveaux ou moins connus de l’herbier du Jardin Botanique de Tiflis (1908, 1912, 1913)[2][12]
  • Les Hieracium des Alpes maritimes (1916)[4]
  • IV-280. Compositae – Hieracium [w:] Das Pflanzenreich. Regni vegetabilis Conspectus:
    • Zeszyt 75: Sect. I. Glauca – Sect. VII. Vulgata (1921)
    • Zeszyt 76: Sect. VII. Vulgata – Sect. X. Pannosa (1921)
    • Zeszyt 77: Sect. X. Pannosa – Sect. XVI. Tridentata (1921)
    • Zeszyt 79: Sect. XVI. Tridentata – Sect. XXXIX. Mandonia (1922)
    • Zeszyt 82: Sect. XL. Pilosellina – Sect. XLVIII. Praealtina (1923)

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Na cześć K. H. Zahna nazwano kilka gatunków roślin, na przykład turzycę Carex x zahnii Kneuck[13]. oraz komosę Chenopodium × zahnii Murr (= C. album x C. ficifolium)[14]. W rodzinnym Baiertal na jego cześć nazwano ulicę[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Andreas Kneucher, Professor Karl Hermann Zahn†, „Berichte der Bayerischen Botanischen Gesellschaft zur Erforschung der Flora”, 25, 1941, s. 158–163.
  2. ↑ a b c d e f g h i G. Gottschlich, Karl Hermann Zahn (1865-1940) – Leben, Werk und wissenschaftliches Umfeld des Monographen der Gattung Hieracium (Habichtskraut, Asteraceae), „Stapfia”, 102, 2015, s. 1–126, ISSN 0252-192X (niem.).
  3. ↑ a b K.H. Zahn, Die Hieracien der Schweiz, Zürich: Zürcher & Furrer, 1906, [161]–728 (niem.).
  4. ↑ a b c K.H. Zahn, Les Hieracium des Alpes Maritimes, Genève–Bale–Lyon 1916, VII+404.
  5. ↑ Karl Hermann Zahn, Hieracium, [w:] Gustav Hegi (red.), Illustrierte Flora von Mitteleuropa, t. VI (2), 1929, 1182—1351 (niem.).
  6. ↑ K.H. Zahn, Hieracia nova vel minus cognita a cl. Dr. B. Pawlowski in regionibus Tatrae Magnae Occid. nec non in montibus Sarmaticis adjacentibus lecta, „Bulletin international de l'Académie polonaise des Sciences et des Lettres, CIasse des Sciences mathématiques et naturelles, Série B: Sciences Naturelles (Botanique)”, 1928, 1929, 203—214 (łac.).
  7. ↑ Paul Ascherson, Synopsis der mitteleuropäischen Flora: Dicotyledones (compositae [Hieracium]) / ([bearb. von Herm. Zahn]), Borntraeger, 1930 [dostęp 2023-08-04] (niem.).
  8. ↑ R. Haveman, I. de Ronde, N. Harle, Typification of Zahnian Hieracium names in the herbarium of De Wever in the Maastricht Natural History Museum, „Gorteria”, 42, 2020, s. 46-55.
  9. ↑ Adam Jasiewicz (red.), Flora polska: rośliny naczyniowe polski i ziem ościennych. Cz. 9 Cz. 5: Dwuliścienne Zrosłopłatkowe / pod. red. Adam Jasiewicz, Wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wyd. Naukowe, 1980, ISBN 978-83-01-01923-5 [dostęp 2023-08-04].
  10. ↑ A.T. Halamski, Analyse d'ouvrage: Müller, F., Ritz, Ch.M., Welk, E. & Wesche, K. (eds) 2016. Rothmaler Exkursionsflora von Deutschland. Gefäßpflanzen: Kritischer Ergänzungsband. 11. Auflage. Springer Spektrum, Berlin–Heidelberg. 2016., „Bulletin de la Société linnéenne de Lyon”, 87 (9–10), 2018, s. 307–310 (fr.).
  11. ↑ Harvard University Herbaria & Libraries [online], kiki.huh.harvard.edu [dostęp 2023-08-04] (ang.).
  12. ↑ Cʻentraluri botanikuri baġi (Sakʻartʻvelos SSR mecʻnierebatʻa akademia), Cʻentraluri botanikuri baġi (Sakʻartʻvelos SSR mecʻnierebatʻa akademia), Vi͡estnik Tiflisskago botanicheskago sada = Moniteur du Jardin botanique de Tiflis, t. 26, Tiflis: Tifliskiĭ botanicheskiĭ sad, 1913 [dostęp 2023-08-05].
  13. ↑ Carex × zahnii Kneuck. | Plants of the World Online | Kew Science [online], Plants of the World Online [dostęp 2023-08-05] (ang.).
  14. ↑ Chenopodium × zahnii Murr | Plants of the World Online | Kew Science [online], Plants of the World Online [dostęp 2023-08-05] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona Karla Hermanna Zahna w International Plant Names Index (IPNI)

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karl_Hermann_Zahn&oldid=73190385”