Klasyfikacja języków indoeuropejskich

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Klasyfikacja języków indoeuropejskich – podział indoeuropejskiej rodziny językowej oparty o pokrewieństwo filogenetyczne.

Główne gałęzie językowe[edytuj | edytuj kod]

Schemat blokowy. Duże prostokąty z nazwami
Schemat głównych gałęzi języków indoeuropejskich – ich pokrewieństwo filogenetyczne, historyczny podział geograficzny oraz fonetyczny podział kentumsatem

W literaturze z XXI w. wyróżniane są następujące główne gałęzie języków indoeuropejskichgrupy i podrodziny[1][2]:

Istnieją jednak znaczne różnice w klasyfikacjach poszczególnych grup[4] oraz w szacowanej liczbie języków rodziny indoeuropejskiej – czego główną przyczyną jest niemożność ustalenia precyzyjnych kryteriów pozwalających jednoznacznie stwierdzić, czy dana mowa jest językiem odrębnym, czy tylko jakąś odmianą (np. dialektem) innego[5]. Dodatkowo na owe liczby wpływa ewentualne ignorowanie (w rozmaitym zakresie) języków martwych oraz różne traktowanie makrojęzyków i języków kreolskich. Zauważalna jest tendencja do uznawania za pełnoprawne języki coraz większej liczby etnolektów[6] – stąd tak duże różnice w danych liczbowych pomiędzy publikacjami z różnych okresów.

W niniejszym artykule zostały przedstawione dwie odrębne szczegółowe klasyfikacje:

W obu przypadkach zachowano oryginalne nazwy poszczególnych jednostek językowych. Kursywą w nawiasach podano synonimy, pod którymi dana gałąź bądź język są również znane.

Klasyfikacja Merritta Ruhlena[edytuj | edytuj kod]

Merritt Ruhlen w swojej książkowej klasyfikacji z 1991 r. wyróżnia 180 języków rodziny, którą określa jako indo-hetycka. Podstawowym podziałem w jego publikacji jest podział na języki anatolijskie oraz języki indoeuropejskie właściwe, do których należą wszystkie pozostałe grupy językowe[7].

I. Języki anatolijskie[edytuj | edytuj kod]


II.-X. Języki indoeuropejskie (właściwe)

II. Języki albańskie[edytuj | edytuj kod]

III. Języki bałtosłowiańskie[edytuj | edytuj kod]

III.1. Języki bałtyckie[edytuj | edytuj kod]

III.2. Języki słowiańskie[edytuj | edytuj kod]

IV. Języki celtyckie[edytuj | edytuj kod]

V. Języki germańskie[edytuj | edytuj kod]

VI. Języki greckie (helleńskie)[edytuj | edytuj kod]

VII. Języki indoirańskie[edytuj | edytuj kod]

VII.1. Języki indyjskie (indoaryjskie)[edytuj | edytuj kod]

VII.2. Języki irańskie[edytuj | edytuj kod]

VII.3. Języki nuristańskie[edytuj | edytuj kod]

VIII. Języki italskie(†)[edytuj | edytuj kod]

IX. Języki ormiańskie[edytuj | edytuj kod]

X. Języki tocharskie[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja Ethnologue[edytuj | edytuj kod]

W klasyfikacji Ethnologue z 2022 r. wyróżnianych jest 448 języków indoeuropejskich. Nie uwzględnia ona jednak w ogóle wymarłych języków anatolijskich i tocharskich[2].

I. Języki albańskie[edytuj | edytuj kod]

II. Języki bałtosłowiańskie[edytuj | edytuj kod]

II.1. Języki bałtyckie[edytuj | edytuj kod]

II.2. Języki słowiańskie[edytuj | edytuj kod]

III. Języki celtyckie[edytuj | edytuj kod]

IV. Języki germańskie[edytuj | edytuj kod]

V. Języki greckie (helleńskie)[edytuj | edytuj kod]

VI. Języki indoirańskie[edytuj | edytuj kod]

VI.1. Języki indoaryjskie[edytuj | edytuj kod]

VI.2. Języki irańskie[edytuj | edytuj kod]

VI.3. Języki nuristańskie[edytuj | edytuj kod]

VI.4. niesklasyfikowane[edytuj | edytuj kod]

VII. Języki italskie(†)[edytuj | edytuj kod]

VIII. Języki ormiańskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Symbolem oznaczono języki lub gałęzie językowe całkowicie wymarłe.
  2. Często w literaturze językoznawczej grupa, w której znajduje się język grecki, nosi nazwę „greckiej” (zob. Garbacz 2018 ↓, s. 11-18) – gdyż tradycyjnie klasyfikowano go jako jedynego jej przedstawiciela. Jednak od czasu umieszczania w obrębie owej gałęzi większej liczby języków właściwsze jest określanie jej jako „helleńskiej” (zob. Joseph 1998 ↓).
  3. Symbolem (†) oznaczono gałęzie lub języki zasadniczo martwe, ale zachowane w niektórych dziedzinach (jak np. łacina).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Piotr Garbacz, The Indo-European Family Tree and Its Split – A Report From The Workshop "The Indo-European Family Tree", „LingVaria”, 1 (25), 2018, s. 11-15, 17-18, DOI10.12797/LV.13.2017.25.01, ISSN 2392-1226 (ang.).
  2. a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Indo-European, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-05] (ang.).
  3. Brian D. Joseph, GREEK, Ancient [online], The Ohio State University, 26 października 1998 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).
  4. Václav Blažek, From August Schleicher to Sergei Starostin: On the development of the tree-diagram models of the Indo-European languages, „Journal of Indo-European Studies”, 1 & 2 (35), 2007, s. 85-102 (w linku: 4-21), ISSN 0092-2323 (ang.).
  5. Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 10, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  6. Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 14, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  7. a b Merritt Ruhlen, A Guide to the World's Languages, wyd. II, t. 1, Stanford: Stanford University Press, 1991, s. 325-327, ISBN 0-804-71894-6 [zarchiwizowane] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]