Pomoc
Dodaj tę stronę do książki
Pokaż książkę (0 stron)
Proponowane stronyKościół świętych Dominika i Sykstusa w Rzymie
| Kościół tytularny | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Rzym | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia |
Santa Maria ai Monti | ||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||
| Relikwie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Rzymu  | |||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||
Położenie na mapie Lacjum  | |||||||||||||
| 41,89592°N 12,48803°E/41,895917 12,488028 | |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół świętych Dominika i Sykstusa w Rzymie (wł. Chiesa dei Santi Domenico e Sisto) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.
Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Santa Maria ai Monti, kościołem tytularnym[3] oraz kościołem uniwersyteckim Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu Angelicum[2].
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Kościół znajduje się w I Rione Rzymu – Monti przy Largo Angelicum 1[3]. Na prawo od kościoła, w zabudowaniach dawnego klasztoru, mieści się uniwersytet Angelicum.
Patroni[edytuj | edytuj kod]
Patronami świątyni są:
- św. Dominik – założyciel Zakonu Kaznodziejskiego (dominikanów), żyjący na przełomie XII i XIII wieku,
- św. Sykstus II – papież, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w 258 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wcześniej na tym miejscu stał kościół pochodzący co najmniej z X wieku, który w XVI wieku był określany jako Santa Maria a Magnanapoli. Należał on do dominikanek z klasztoru św. Sykstusa[4], zlokalizowanego przy bazylice pod tym samym wezwaniem (klasztor ten był najstarszym klasztorem dominikanek w Rzymie, został założony przez samego św. Dominika pomiędzy 1207 a 1221 rokiem[5]). W XVI wieku zakonnice były niezadowolone z jego lokalizacji, gdyż doszło do wyludnienia okolicy, a co gorsza teren ten sprzyjał malarii. W efekcie papież Pius V zarządził wybudowanie nowego klasztoru w innym miejscu[6]. Budowa rozpoczęła się w 1569 roku[1] wraz z przejęciem odpowiedniego terenu i wyburzeniem starego kościoła Santa Maria a Magnanapoli[7]. Do 1575 roku nowy klasztor był już gotowy na wprowadzenie zakonnic[8][5], ale budowa kościoła trwała jeszcze długo i został on ukończony dopiero w 1663 roku[2]. Początkowo nowy klasztor i kościół określano jako San Sisto Nuovo[9][2].
W związku z długim czasem budowy kościoła, w prace było zaangażowanych ośmiu architektów, przy czym dokładny wkład poszczególnych z nich budzi kontrowersje. Prawdopodobnie pierwotny plan był dziełem Domenico di Mezzana, który położył fundamenty i rozpoczął prace nad chórem klasztornym, zlokalizowanym za głównym ołtarzem. W latach 1587-1593 budowę nadzorował Giacomo della Porta, uważa się, że ukończył on prezbiterium i dzwonnicę oraz rozpoczął nawę, po czym nastąpiła przerwa w budowie[7]. Następnie w latach 1603-1636[7] pracami zarządzał Nicola Torriani[9], wiadomo że zaprojektował on dolną część nawy kościoła[9], a być może również część górną[7]. Wygląda również, że ponadto musiał nadzorować początek budowy fasady, ponieważ Carlo Maderno, który był zaangażowany przez rok od 1628[7] był odpowiedzialny za dolną parę posągów fasadzie[9]. Od 1633 roku w pracach pomagał brat Nicoli Orazio Torriani, który po śmierci Nicoli przejął nadzór od 1636 do 1641 roku. Następnie do 1651 roku prace prowadził Giovanni Battista Soria, a później Vincenzo della Greca, który pracował nad górną częścią fasady od 1651 do 1661 roku. Po śmierci Vincenzo, budowę kontynuował jego syn Felice[7], który ostatecznie zakończył prace w 1663 roku[2][4].
W 1860 roku wnętrze kościoła zostało odrestaurowane i ozdobione sztukateriami oraz złoceniami. W 1873 roku dominikanki zostały wywłaszczone przez rząd włoski i musiały opuścić klasztor, w którym urządzono świecką szkołę. W 1874 roku przeprowadzono prace zmniejszające nachylenie Via Nazionale, co doprowadziło do obniżenia poziomu gruntu przed kościołem oraz po jego lewej stronie[7]. W efekcie musiano dobudować dodatkowy ciąg schodów prowadzących do wejścia[10]. W 1928 roku prowadzone przez dominikanów Angelicum odkupiło od rządu dawny klasztor św. Dominika i Sykstusa[11].
Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]
Kościół zbudowano na planie prostokąta, ma on jedną nawę z apsydą. Został wzniesiony z cegły, detale architektoniczne są z trawertynu.
Dzwonnica
Dzwonnica znajduje się po prawej stronie apsydy. Jej górna kondygnacja zaczyna się nieco powyżej linii dachu, z każdej strony ma ona wysoki wąski otwór dźwiękowy, nad którym znajduje się trójkątny fronton z modylionami, powyżej jest niewysoki kwadratowy cokół, na którym z kolei spoczywa cokół ośmiokątny z okrągłymi otworami z każdej strony, a na nim osadzono hełm[7].
Schody
Do kościoła prowadzą schody, których najniższy pojedynczy ciąg powstał pod koniec XIX wieku, w związku z obniżeniem poziomu gruntu w efekcie prac drogowych, i nie jest on częścią pierwotnego planu. Oryginalne natomiast są dwa ciągi schodów prowadzące koliście z dwóch stron na eliptyczny podest przed wejściem. Oryginalny jest również trzeci ciąg zlokalizowany po prawej stronie i prowadzący z podestu w dół. Pierwotne schody oraz podest mają balustrady z balaskami i zwieńczeniami w postaci kuli na cokole[7].
Fasada
Fasada jest dwukondygnacyjna. Na pierwszej kondygnacji znajdują się cztery pary korynckich pilastrów, wspierających belkowanie z gzymsem zdobionym modylionami i ząbkami. We fryzie umieszczono napis dedykacyjny: B[eato] P[atri] Domin[ico] Ord[inis] Praed[icatorum] Fu[n]dat[ori] et monialium parenti, d[icata]. Środkowa para pilastrów flankuje wejście, po którego bokach znajdują się kolumny jońskie z festonami w kapitelach, na nich spoczywają niewysokie słupki, które z kolei podtrzymują przerwany półkolisty fronton. W przerwie frontonu umieszczono owalną niszę z rzeźbą autorstwa Marcantonio Caniniego przedstawiającą Maryję, nisza ta obramowana jest gałązkami kwiatów. Między drzwiami a frontonem znajduje się płaskorzeźba psa z pochodnią w pysku, poniżej której umieszczono głowę putta ze skrzydełkami. Po obu stronach kolumn flankujących drzwi znajduje się para pilastrów w tym samym stylu. W bok od wejścia, między parami pilastrów z każdej strony są dwie puste tabliczki w barokowych ramach (rama górnej tablicy jest zdobiona od góry głową putta ze skrzydełkami, a od dołu festonem)[7]. Tablice te znajdują się nad i pod posągami autorstwa Carlo Maderno[9], przedstawiającymi św. Sykstusa (po lewej) i św. Dominika (po prawej)[7].
Górna kondygnacja fasady zaczyna się od cokołu, na którym znajdują się cztery tablice z symbolami patronów kościoła: po lewej stronie są symbole św. Sykstusa – korona ze skrzyżowanymi palmami męczeństwa oraz tiara, po prawej natomiast symbole św. Dominika – pies i gwiazda. Powyżej znajdują się kolejne cztery pary pilastrów korynckich, przy czym pilastry każdej pary są oddzielone od siebie wąskimi pionowymi panelami z rozetami i półrozetami. Pilastry wspierają belkowanie i trójkątny fronton z modylionami. W tympanonie znajduje się otwór w kształcie połowy elipsy, otoczony zdobieniami z głową anioła u góry. Po bokach, pomiędzy parami pilastrów, znajdują się zwieńczone frontonami i obramowane prostokątne nisze[7], w których stoją posągi autorstwa Marcantonio Caniniego: św. Piotr z Werony po lewej i św. Tomasz z Akwinu po prawej[9]. Pośrodku górnej kondygnacji jest duże okno z balustradą flankowane wąskimi pilastrami, podtrzymującymi trójkątny fronton z muszlą w tympanonie[7].
_11_06_2019_03.jpg)
Wnętrze kościoła[edytuj | edytuj kod]
Ściany boczne nawy mają ślepe arkady złożone z trzech łuków po każdej ze stron stron. W powstałych w ten sposób wnękach znajdują się ołtarze boczne. Łuki są oddzielone podwójnymi korynckimi pilastrami o pozłacanych kapitelach, które wspierają belkowanie z modylionami podtrzymującymi gzyms biegnący wokół wnętrza kościoła. W pachach łuków znajdują się XIX-wieczne sztukatorskie anioły[7].
Środkowy panel sklepienia zdobi malowidło Domenico Maria Canuti z 1674 roku Apoteoza św. Dominika[9].
Ołtarz główny przy tylnej ścianie apsydy jest autorstwa Giovanniego Lorenzo Berniniego[4][9]. Ma on dwie pary kolumn korynckich z czerwono-białego marmuru, które wspierają przedzielony półokrągły fronton. W przerwę frontonu wstawiono płaskorzeźbę Bóg Ojciec, która ma swój mały trójkątny fronton zagnieżdżony we frontonie półokrągłym[7]. Pośrodku ołtarza umieszczono XV-wieczny wizerunek Madonny z Dzieciątkiem[9]. W ołtarzu jest krata, za którą znajduje się sarkofag z relikwiami bł. Jacka Marii Cormiera, który był generałem zakonu dominikanów na początku XX wieku[2].
Po obu stronach ołtarza znajdują się drzwi prowadzące do kaplicy chóru. Nad drzwiami umieszczono sześć obrazów, po trzy z każdej strony, przedstawiających sceny z życia Matki Bożej[7].
_11_06_2019_07.jpg)
Kaplice boczne[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Alealeona
Pierwsza kaplica po prawej stronie została zaprojektowana przez Giovanniego Lorenzo Berniniego[9] na zlecenie przełożonej klasztoru Marii Alealeona[12].
Ołtarz w kaplicy przedstawia scenę Noli me tangere. Konstrukcja ołtarza oparta jest na dwóch krzywiznach. Jest on pochylony (wypukły), natomiast tło dla grupy rzeźbiarskiej jest wklęsłe[7]. Centralnie umieszczone postacie zmartwychwstałego Chrystusa i św. Marii Magdaleny wykonał Antonio Raggi (jeden z uczniów Berniniego)[12][9]. W tle znajduje się fresk przedstawiający pusty grób w ogrodzie. Rzeźby ołtarza flankuje para korynckich kolumn z czerwonego marmuru, które podtrzymują dwie części podzielonego półokrągłego frontonu. W przerwie frontonu znajduje się figura anioła trzymającego krzyż, poniżej są dwa mniejsze anioły trzymające koronę cierniową i chustę Weroniki. Przerwa między fragmentami frontonu jest podświetlona przez okno lunety[7].
Kaplica św. Piotra z Werony
Druga kaplica po prawej stronie jest poświęcona św. Piotrowi z Werony. W ołtarzu umieszczono Męczeństwo św. Piotra, anonimowe dzieło w stylu Tycjana. Freski są autorstwa Baldiniego[7].
Kaplica Costaguti
Trzecia kaplica po prawej stronie dedykowana została św. Dominikowi. Obraz ołtarzowy przedstawia Widzenie w Soriano, został on wykonany przez Pier Francesco Mola w 1648 roku[9].
Kaplica Matki Bożej Różańcowej
Pierwsza kaplica po lewej stronie poświęcona jest Matce Bożej Różańcowej, której przedstawienie umieszczono w ołtarzu, jest to dzieło Giovanniego Francesco Romanelli z 1652 roku[9].
Kaplica św. Katarzyny ze Sieny
Druga kaplica po lewej stronie dedykowana została św. Katarzynie ze Sieny. Obraz ołtarzowy przedstawiający Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny został namalowany przez Francesco Allegrini[9], który jest również autorem fresków ze scenami z życia świętej[7].
Kaplica krucyfiksu
Trzecia kaplica po lewej stronie była poświęcona Ukrzyżowaniu i dawniej w ołtarzu znajdowała się kopia dzieła Lanfranco. Obecnie w ołtarzu jest fragment fresku z 1460 roku Madonna z Dzieciątkiem i św. Pawłem autorstwa Antoniazzo Romano. Natomiast freski na bocznych ścianach tematycznie związane są z pierwotną dedykacją kaplicy i przedstawiają Agonię w ogrodzie oraz Biczowanie[7].
Kardynałowie diakoni[edytuj | edytuj kod]
Kościół świętych Dominika i Sykstusa jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-diakonom (Titulus Sanctorum Dominici et Sixti)[13]. Tytuł ten został ustanowiony 21 października 2003 roku[13] przez papieża Jana Pawła II.
- Georges Cottier OP (2003-2014), tytuł prezbiterialny pro hac vice (2014-2016)
- José Tolentino Mendonça (2019-nadal)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Touring Club of Italy: Italy: A complete guide to 1000 towns and cities and their landmarks, with 80 regional tours. Milano: Touring Editore, 1999, s. 323. ISBN 978-1-84825-618-7. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Michael Walsh: Every pilgrim's guide to Rome. Norwich: Canterbury Press, 2015, s. 90. ISBN 978-1-84825-618-7. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ a b Chiesa rettoria santi Domenico e Sisto. Diocesi di Roma. [dostęp 2020-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-04)]. (wł.).
- ↑ a b c Serena De Leonardis, Stefano Masi: Art and history: Rome and the Vatican. Firenze: Bonechi, 1999, s. 95. ISBN 978-88-476-0178-9. [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
- ↑ a b S. Domenico e S. Sisto. Monastic Matrix (The Ohio State University). [dostęp 2020-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-23)]. (ang.).
- ↑ San Sisto Vecchio. Churches of Rome. [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Santi Domenico e Sisto. Churches of Rome. [dostęp 2020-02-21]. (ang.).
- ↑ Spiazzi 1993 ↓, s. 13.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Touring Club Italiano: Guida d'Italia. Roma. Wyd. 10. Milano: Touring Editore, 1999, s. 305. ISBN 88-365-1324-7. [dostęp 2020-03-15]. (wł.).
- ↑ Fec: tra i capolavori opere e progetti del Bernini. Ministero del'Interno (Governo Italiano). [dostęp 2020-02-23]. (wł.).
- ↑ Spiazzi 1993 ↓, s. 733-734.
- ↑ a b Stefano Pierguidi. Gian Lorenzo Bernini e Antonio Raggi alla cappella Alaleona nei Santi Domenico e Sisto. „Nuovi Studi Rivista di Arte Antica e Moderna”. 19, s. 181-192, 2013. Tipografia Editrice Temi S.A.S.. [dostęp 2020-02-23]. (wł.).
- ↑ a b Kościół świętych Dominika i Sykstusa w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2020-02-21] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Raimondo Spiazzi (red.): Cronache e fioretti del monastero di San Sisto all'Appia. Bologna: Edizioni Studio Domenicano, 1993. ISBN 88-365-1522-3. [dostęp 2020-03-15]. (wł.).