Kościół Il Gesù w Genui
44°24′24,4″N 8°56′00,0″E/44,406778 8,933333| kościół klasztorny | |||||||||||||||||||
.jpg) Fasada kościoła | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Genui  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ligurii  | |||||||||||||||||||
| 44°24′24,4″N 8°56′00,0″E/44,406778 8,933333
| |||||||||||||||||||
Kościół Il Gesù w Genui (pol. kościół Jezusa/Imienia Jezus; nazwa właściwa - chiesa dei Santi Ambrogio e Andrea – kościół Świętych Ambrożego i Andrzeja) – rzymskokatolicki kościół w Genui w dzielnicy (sestiere) Molo. Jest kościołem klasztornym, należącym do zakonu jezuitów. Wewnątrz znajdują się dwa cenne obrazy Rubensa: Obrzezanie Pańskie i Cud św. Ignacego oraz arcydzieło Guida Reniego Wniebowzięcie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kościół Sant'Ambrogio[edytuj | edytuj kod]
Na miejscu obecnego kościoła istniał pierwotnie kościół Sant'Ambrogio, zbudowany przez uchodźców z Mediolanu, którzy schronili się w Genui po tym, jak ich miasto najechali w 569 roku Longobardowie pod wodzą króla Alboina. Kościół otrzymał wezwanie patrona Mediolanu, św. Ambrożego i był w latach 569–645 siedzibą biskupów Mediolanu[1].
Kościół jezuicki[edytuj | edytuj kod]
Obecny kościół został zaprojektowany przez jezuitę Giuseppe Valerianiego i wybudowany w latach 1589–1606[2]. Koszty budowy sfinansował jezuita Marcello Pallavicino. Nową świątynię dedykował Imieniu Jezus, zastrzegając dla siebie i swojej rodziny prawo patronatu nad prezbiterium i jedną z kaplic. W 1637 roku została ukończona dekoracja dolnej części fasady, natomiast części górnej – dopiero pod koniec XIX wieku, z użyciem różowego kamienia z Finale Ligure i marmuru, według oryginalnego projektu[2]. W tym samym czasie ukończono wystrój wnętrza według pierwotnego projektu Rubensa z 1622 roku[1]. Dzwonnica pochodzi z 1928 roku[2].
W latach 2001–2004 w kościele wykonano zakrojone na szeroką skalę prace konserwatorskie, które objęły zwłaszcza dekoracje plastyczne[3].
Wystrój wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze jest trzynawowe. W środkowej partii obszernej nawy głównej znajduje się kopuła, wsparta na filarach. Nawy boczne przebudowano na obszerne kaplice (po 3 z każdej strony), zwieńczone niewielkimi kopułami; W XVI wieku dodano dwie kaplice, zamykające nawy boczne. Filary, kaplice i ambona zostały obłożone marmurem, który pokrywa perfekcyjna polichromia. Ponad belkowaniem biegnie złocony stiuk. Pod względem wyposażenia artystycznego - zwłaszcza obrazów – kościół Il Gesù należy do najważniejszych kościołów Genui[2]. Ścianę wewnętrzną fasady, nawę główną, transept i prezbiterium pokrywa cykl fresków, zrealizowanych w drugiej połowie XVII wieku przez Giovanniego Battistę Carlone: Zwiastowanie, Chrystus Sędzia między Matką Bożą a św. Janem Chrzcicielem, Wniebowstąpienie, Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Podniesienie Krzyża, Koronacja Najświętszej Maryi Panny, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny (na sklepieniu kopuły) oraz Czterej Ewangeliści (w pendentywach). Dekoracje kopuł kaplic bocznych są w dużej mierze dziełem Lorenza De Ferrari, z wyjątkiem czwartej kaplicy po prawej stronie (Sebastiano Galeotti) i pierwszej z lewej (Antonio Giolfi)[2].
Na fasadzie wewnętrznej znajduje się empora, a w niej organy, przebudowane częściowo w XIX wieku przez flamandzkiego organmistrza Willema Hermansa. Dekoracje rzeźbiarskie empory wykonał Filippo Santacroce[2].
Prezbiterium[edytuj | edytuj kod]
W ołtarzu głównym znajduje się Obrzezanie Pańskie, obraz namalowany w 1604 roku przez Petera Paula Rubensa na zamówienie Marcella Pallavicina. Było to pierwsze dzieło artysty po jego przybyciu do Genui. Radykalnie zrywa ono z całą późną tradycją manierystyczną, panującą w mieście zapoczątkowując nowy język – barokowy. Rubens w postaciach przedstawionych na obrazie wyraził całą gamę ludzkich uczuć, takich jak: smutek, zdumienie, przerażenie, skupienie. Dokonany przez niego przełom był tak gruntowny, że został zaakceptowany dopiero po około dwóch dekadach[4]. Pomiędzy czterema kolumnami stoją posągi Św. Piotr i Św. Paweł, zrealizowane przez Giuseppe Carlone. Na ścianach bocznych, w obszernych lunetach umieszczono obrazy: Rzeź niewiniątek Giovanniego Battisty Merano oraz Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu Domenica Pioli[2].
Nawa prawa[edytuj | edytuj kod]
- w zakrystii znajdują się XVI-wieczne szafy;
- I kaplica – w ołtarzu umieszczono obraz Niepokalane Poczęcie i św. Stanisław z Jezusem, autorstwa Andrei del Pozzo, flankowany posągami Św. Jan Chrzciciel i Św. Maria Magdalena, dłuta Bernarda Carlone[2];
- II kaplica – w ołtarzu jest obraz Wniebowstąpienie Guida Reniego z lat 1616–1617. Dzieło cechuje rozmach kompozycyjny – tłum apostołów rozciąga się niczym zasłona na wyimaginowanej, ukośnej osi, której początek stanowi głowa apostoła na pierwszym planie, a koniec – unosząca się, niepokalana postać Maryi. Miękkość zastosowanych kolorów dodaje lekkości całej scenerii, z której emanuje świętość: zarówno z apostołów, otaczających grób Maryi, jak i z aniołów, unoszących ją do nieba[5]. Obraz flankują posągi Św. Józef i David z pracowni Carlone;
- III kaplica – w ołtarzu jest obraz Maryje i św. Jan pod Krzyżem, dzieło Simona Voueta z lat 1621–1622, poniżej, Narodzenie, marmurowa płaskorzeźba Tommasa Orsolina, flankowana posągami Chrystus Odkupiciel i Ecce Homo, Bernarda Carlone (przypisywanymi również Francescowi Fanellemu);
- IV kaplica – ołtarz z obrazem Św. Ambroży broni dostępu do świątyni Teodozjusza pędzla Giovanniego Andrei De Ferrari flankują stojące w niszach posągi: Św. Karol Boromeusz i Św. Ambroży, dłuta Scorticone[2].
Nawa lewa[edytuj | edytuj kod]
- w ołtarzu kaplicy obok prezbiterium znajduje się obraz Św. Franciszek Ksawery (dzieło szkoły Guida Reniego). Po obu jego stronach widnieją Sceny z życia świętego Franciszka, pędzla Domenica Fiaselli, natomiast na sklepieniu – inne "Sceny z życia świętego", zrealizowane przez Valeria Castella. W niszach stoją posągi: Dziewictwo, Męstwo, Miłość i Pokora;
- I kaplica – jej ołtarz zdobi obraz Ukamienowanie św. Szczepana, pędzla Giovanniego Battisty Paggiego. Ołtarz flankują posągi Św. Wawrzyniec i Św. Wincenty, przypisywane Bernardowi Carlone[2];
- II kaplica – w jej ołtarzu znajduje się obraz Cud św. Ignacego, namalowany przez Petera Paula Rubensa około 1615 roku na zlecenie Niccolò Pallavicina. Również i w tym przypadku Rubens zastosował własne rozwiązania kompozycyjne – przestrzeń płótna, wypełniona licznymi postaciami, wyrażającymi swoje emocje i gestykulującymi, rozbudowana została w wyraźnie teatralny sposób. Mistrzowsko operując światłem i kolorystyką artysta zaakcentował postacie św. Ignacego i młodej kobiety[5]. Po bokach ołtarza stoją posągi Abraham i Dawid, dłuta Bernarda Falconiego.
- III kaplica – jej ołtarz zdobi obraz Chrzest Chrystusa pędzla Domenica Passignana;
- IV kaplica – w ołtarzu widnieje obraz Św. Franciszek Borgiasz, dzieło Andrei del Pozzo[2].
-
Guido Reni, Wniebowzięcie, 1616–1617 -
Peter Paul Rubens, Obrzezanie Pańskie, 1604 -
Peter Paul Rubens, Cud św. Ignacego, ok. 1615 -
Domenico Piola, Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu -
Giovanni Battista Merano, Rzeź niewiniątek -
Dekoracje sklepienia
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Cultura in Liguria: Chiesa dei Santi Ambrogio e Andrea detta del Gesù. culturainliguria.it. [dostęp 2017-10-13]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j k I palazzi dei Rolli di Genova: Chiesa del Gesù. irolli.it. [dostęp 2017-10-13]. (wł.).
- ↑ Travel Italia: Chiesa del Gesù. guide.travelitalia.com. [dostęp 2017-10-13]. (wł.).
- ↑ ARTE.it: Circoncisione. arte.it. [dostęp 2017-10-13]. (wł.).
- ↑ a b Patrizia Gallina: Pagine d’arte: La Chiesa del Gesù uno scrigno di capolavori da Rubens a Reni. giornalistibeniculturali.wordpress.com. [dostęp 2017-10-13]. (wł.).