Komitet Organizacji Drobnych Gospodarstw Wiejskich
Komitet Organizacji Drobnych Gospodarstw Wiejskich – zespół doradczy Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych ustanowiony w 1934 r., który miał na celu wyłonienie gospodarstw przodowniczych (wzorcowych), stanowiących przykład dla okolicznych rolników oraz kształcenie personelu instruktorskiego w kierunku prac społeczno-rolniczych[1].
Powołanie Komitetu pozostawało w związku z rozporządzeniem z 1928 r. o izbach rolniczych, mówiącym o tym, że do zadań izby należy udzielanie porad i pomocy fachowej w sprawach rolnictwa oraz opieki nad gospodarstwami powstałymi z przebudowy ustroju rolnego[2]. Ogół poczynań w tym zakresie określono mianem akcji organizacji drobnych gospodarstw wiejskich.
Powołanie Komitetu[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozporządzenia z 1934 r. Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych powołano Komitet z zadaniem[1]:
- opracowania zasad organizacyjnych i metodycznych dla akcji przodowniczych gospodarstw mniejszych,
- współpracy z izbami rolniczymi w zakresie koordynacji działalności tych izb w dziedzinie organizacji przodowniczych gospodarstw mniejszych,
- opracowania ogólnych wskazań programowych i technicznych dla personelu fachowego, zajmujących się organizowaniem przodowniczych gospodarstw mniejszych,
- badania stanu akcji organizacji gospodarstw mniejszych i składanie Ministrowi Rolnictwa i Reform Rolnych sprawozdań i wniosków,
- prowadzenia badań w dziedzinie organizacji drobnych gospodarstw wiejskich,
- opracowania i opiniowania zleconych ministerstwo rolnictwa spraw z dziedziny organizacji drobnych gospodarstw wiejskich.
W skład Komitetu wchodzili członkowie w liczbie 6–12 osób, którzy funkcjonowali przez czas nie dłuższy niż 3 lata. Wybór członków dokonywał Minister spośród osób, które wyróżniały się w pracy nad organizacją drobnych gospodarstw wiejskich lub byli wybitnymi znawcami w tej dziedzinie.
Wydatki związane z działalnością Komitetu były pokrywane z kredytów, przewidzianych na ten cel w budżecie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych.
Działalność Komitetu[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze posiedzenie Komitetu odbyło się 19 lutego 1935 r. pod kierownictwem Juliusza Poniatowskiego – Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych[3].
W skład Komitetu weszły następujące osoby:
- Henryk Romanowski – przewodniczący,
- Piotr Sobczyk – wiceprzewodniczący,
- Stanisław Antoniewski,
- Stanisław Czarnocki,
- Szczepan Ciekota,
- Czesław Wróblewski,
- Augustyn Serożyński,
- Bolesław Łapyra.
Na posiedzeniu przyjęto instrukcję dla izb rolniczych w sprawie organizowania zjazdów instruktorów organizacji gospodarstw[4]. Na kolejnych posiedzeniach Komitetu podjęto decyzję o zaciśnięciu współpracy ze szkołami rolniczymi, z izbami rolniczymi, organizacjami rolniczymi, a ponadto zachęcano rolników do dzielenia się własnym doświadczeniem na łamach prasy fachowej[5].
Komitet prowadził działania zmierzające do tworzenia struktur terenowych. Społecznym odpowiednikiem Komitetu na szczeblu wojewódzkim była komisja organizacji izb rolniczych, natomiast na szczeblu powiatowym sekcja[6].
Przygotowanie instruktorów rolnych[edytuj | edytuj kod]
Akcja organizacji drobnych gospodarstw wiejskich wymagała pozyskania nowego personelu instruktorskiego i przygotowania do nowych zadań[7]. Kształcenie odbywało się w specjalnie wydzielonych do tego celu ośrodkach, w tzw. okręgach ćwiczebnych[5]
Zjazdy w okręgu miały charakter teoretyczno-praktyczny, który łączono z przekazywaniem metod pracy instruktorskiej, z dyskusją nad stanem pracy w terenie i określeniem stopnia wykonania przyjętych założeń. Przygotowanie personelu do prowadzenia akcji organizacji gospodarstw przeprowadzano głównie poprzez organizowanie kursów lub zjazdów.
Przyjęto następujące sposoby i metody etapy pracy instruktorów[6]:
- określenie sposobu wyboru gospodarstwa i gospodarza (rolnika),
- dokonanie ogólnego opisu gospodarstwa,
- opracowanie planu sytuacyjnego gospodarstwa,
- przeprowadzenie szczegółowej analizy organizacji gospodarstwa,
- podsumowanie o uzyskanych rezultatach.
Rolą instruktorów rolnych było wyłonienie przodowników i przygotowanie ich do pełnienia roli lidera w danej społeczności wiejskiej. Instruktorzy skupiali swoją uwagę wyłącznie na gospodarstwach powstałych w wyniku reformy rolnej, które borykały się brakiem doświadczenia w prowadzeniu gospodarstwa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 31 października 1934 r. o utworzeniu Komitetu Organizacji Drobnych Gospodarstw Wiejskich. M. P. 1934 nr 264, poz. 358.
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o izbach rolniczych. Dz. U. 1928 nr 39, poz. 385.
- ↑ Bohdan Jędrzejowski, Pierwsze prace Komitetu Organizacji Drobnych Gospodarstw Wiejskich, Rolnictwo, Towarzystwo Oświaty Rolniczej, Rok VII, Tom II, Zeszyt 1, Warszawa 1935.
- ↑ Marcin Matusiak, Działalność J. Poniatowskiego na polu agronomii społecznej w latach 1934–1939, Zeszyty Wiejskie, Zeszyt XVI. Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013.
- ↑ a b Witold Pawlikowski, Agronomia społeczna, Cz. 1, Rozwój agronomii społecznej w Polsce w latach 1918–1939, PWN, Warszawa 1975.
- ↑ a b Bohdan Jędrzejowski, Czynnik społeczne w akcji organizacji przodowniczych gospodarstw mniejszych, Polska Gospodarcza, Rok XVII, Zeszyt 33, Warszawa 1936.
- ↑ Stefan Surzycki, Rozwój wiedzy rolniczej w Polsce, Księgarnia Gebethnera i Wolfa, Kraków 1928.