Korakl
.png)
Korakl (ang. coracle z walijskiego corwg-l; por. gaelic curach – łódź) – rodzaj małej, jednoosobowej łodzi o konstrukcji plecionej z drewnianych listew i pokrytej impregnowanym materiałem, tradycyjnie używanej na rzekach Walii.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Korakl ma kształt pudełkowaty, owalny lub niemal okrągły, jak połówka skorupki orzecha. Konstruuje się go splatając cienkie listwy drewniane jak kosz, mocując je do okrężnicy; łódź nie posiada kilu. Tradycyjnym pokryciem były skóry zwierzęce (zazwyczaj bydlęce lub końskie), współczesnym – tkanina, w obydwu przypadkach impregnowane dla wodoszczelności, zazwyczaj smołą[1]. Używa się także korakli z włókna szklanego[2].
Lekka konstrukcja łodzi umożliwia przenoszenia jej na plecach. Napędza się ją jednym wiosłem, siedząc przodem do kierunku ruchu[1] i wiosłując „w ósemkę”. Łódź jest łatwa w manewrowaniu, choć niezbyt stabilna[3]. Kształt wiosła, przypominającego łopatkę, kształt samej łodzi, oraz materiały do konstrukcji były tradycyjne i zależały od miejsca budowy. Przykładowo, korakle z Towy budowano z jesionu i leszczyny, a z Taff – z jabłoni i leszczyny[2]. Budowa korakli jest zanikającą sztuką – w 1998 roku było tylko pięciu konstruktorów tych łodzi w Wielkiej Brytanii[3].
Korakli używano przede wszystkim do połowu ryb, zapuszczając sieć rybacką między parą łodzi i powoli dryfując z prądem rzeki; typowa sieć miała około sześciu metrów długości i ponad metr głębokości. Po złapaniu ryby, zbliżano łodzie, wyciągano sieć i wybierano zdobycz głusząc ją drewnianym tłuczkiem zwanym „księdzem”[2].
Łodzie typu korakl mogą należeć do najstarszych rodzajów łodzi w ogóle konstruowanych przez człowieka, ale ze względu na swą lekką budowę nie miały szans przetrwać na stanowiskach archeologicznych (w odróżnieniu od masywnych dłubanek)[4]. Na Wyspach Brytyjskich korakli używano prawdopodobnie od czasów prehistorycznych[2]; opisał je Gajusz Juliusz Cezar, który spotkał je na Wyspach Brytyjskich i później wykorzystał w swojej kampanii na Półwyspie Iberyjskim[1]. W Szkocji zanikły w ciągu ostatnich 200 lat, w Irlandii w latach 40. XX wieku. W Anglii korakle były niegdyś powszechnie używane na Severnie – wzdłuż rzeki wykorzystywano co najmniej cztery różne odmiany tych łodzi. Zakaz łowienia ryb siecią doprowadził do ich zaniku w latach 30. XX wieku. W Walii, na rzece Dee używano dwóch typów prostokątnych korakli, także dwuosobowych; zanikły w latach 60. XX wieku. Na trzech rzekach: Teifi, Towy i Taff wciąż dozwolone jest tradycyjne łowienie siecią (z odpowiednim pozwoleniem)[2].
Łodzi o podobnej konstrukcji używa się także w Wietnamie, Indiach (parisal), Tybecie (kodru) i Iraku (guffa). Były też wykorzystywane przez Indian północnoamerykańskich[2].
Na koraklu (w polskim tłumaczeniu „czółno”) odpłynął na wschód Ryczypisk, jeden z bohaterów Podróży „Wędrowca do Świtu” C.S. Lewisa[5]. W powieści Wyspa skarbów R.L. Stevensona Ben Gunn, samotny rozbitek, też miał skonstruować sobie korakl, użyty później przez Jima Hawkinsa[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Coracle. W: Encyclopædia Britannica. T. 7. Cambridge University Press, 1911.
- ↑ a b c d e f Martin Fowler, Dan Drath. Coracles. „Ash Breeze”. 29 (4), s. 9-13, 2008. Traditional Small Craft Association, Inc. ISSN 1554-5016. (ang.).
- ↑ a b Coracle's Lasting Appeal; Graham Keeps 4,000 Years of Boating Tradition Alive. „Sunday Mercury”, s. 11, 08-02-1998. Birmingham Post & Mail Ltd.. (ang.).
- ↑ Bryan Lawton: The Early History of Mechanical Engineering. T. 1. Boston: Brill, 2004, s. 508. ISBN 90-04-13610-X.
- ↑ Peter J. Schakel: The Way into Narnia: A Reader's Guide. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans, 2005, s. 78. ISBN 0-8028-2984-8.
- ↑ Robert Louis Stevenson: Treasure Island. Oxford: Oxford University Press, 1985, s. 119. ISBN 0-19-283380-4.