Krzysztof Morstin
Data i miejsce urodzenia |
16 października 1905 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
30 września 1990 |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
ziemianin, działacz organizacji konspiracyjnej "Uprawa" |
Krzysztof Tadeusz Morstin ps. "Pług" (ur. 16 października 1905 w Rzeszowie, zm. 30 września 1990 w Krakowie) – polski ziemianin, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej, w czasie II wojny światowej delegat konspiracyjnej organizacji "Uprawa" na Okręg Kraków.
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, syn Henryka herbu Leliwa i Karoliny z Mycielskich herbu Dołęga. W 1934 r. poślubił Zofią Stanisławę Koczorowską herbu Rogala, mieli troje dzieci: Tadeusza, Jerzego i Marię[1].
W 1925 r. zdał maturę w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. W latach 1926-1928 uczył się na Wyższych Kursach Rolniczych dla Ziemian prof. J. Turnaua we Lwowie. Następnie w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, odbywając służbę w 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie. W 1929 roku rozpoczął zarządzanie majątkiem w Raciborsku, który w wieku 15 lat odziedziczył po śmierci swego krewnego, hr. Mariana Dydyńskiego. Dzięki pożyczce od rodziny unowocześnił gospodarstwo. W czasie kampanii wrześniowej trafił w Kowlu na Wołyniu do niewoli sowieckiej, ale został z niej wypuszczony, gdyż okupanci nie orientowali się, że jest oficerem. Po powrocie do Raciborska nawiązał poprzez Leona Krzeczunowicza kontakt z organizacją konspiracyjną ziemian i przemysłowców "Uprawa", zostając zastępca kierownika organizacji w Okręgu Kraków. W 1941 r. wstąpił w szeregi Związku Walki Zbrojnej, późniejszej Armii Krajowej, zostając członkiem placówki terenowej o krypt. „Sosna”, należącej do V kompanii II wielickiego Batalionu „Wilga”12 Pułku Piechoty AK[2].
Przekształcił swój dwór w schronienie dla Polaków wysiedlonych z Wielopolski oraz osób poszukiwanych przez Niemców. W kaplicy dworskiej za aprobatą abp. Adama Stefana Sapiehy odprawiane były nabożeństwa dla miejscowej ludności. Wspierał też oddziały leśne AK i rodziny profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po aresztowaniu Krzeczunowicza w 1944 r. przejął po nim kierownictwo "Uprawy" w Inspektoracie Kraków AK. Po paru miesiącach zteż ostał aresztowany Niemcy, a następnie osadzony w obozie w Płaszowie i więzieniu na Montelupich. Wyszedł jednak na wolność dzięki interwencji[3] Marii z Czeczów Tarnowskiej[4].
Po upaństwowieniu majątku w Raciborsku w 1945 r. przeniósł się wraz z rodziną na stałe do Krakowa. W 1950 r. został aresztowany po raz kolejny, tym razem przez UB. Trafił na sześć miesięcy do więzienie w Tarnowie. Jako "wróg ludu" otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Zmuszony był podjąć pracę fizyczną, bo innej dostać nie może. W czasie 25-letniej pracy zawodowej był zwalniany 16 razy. W 1970 r. odszedł na emeryturę. Namówił byłych członków "Uprawy" m.in. Karola Hilarego Tarnowskiego i Pawła Żółtowskiego na spisanie wspomnień z działalności organizacji. Na miejscu dworu w Raciborsku, za jego aprobatą , miejscowi wierni wznieśli murowany kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Krzysztof Tadeusz hr. Morstin z Raciborska h. Leliwa [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24] .
- ↑ Stanisław Dziedzic, Krzysztof Morstin – Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK [online], www.kedyw.info [dostęp 2023-10-24] .
- ↑ Michał Żółtowski , Leon Krzeczunowicz. "Uprawa" - "Tarcza", Warszawa 2005, s. 135-139, ISBN 83-923215-0-2 .
- ↑ Maria Aurelia Berta Czecz de Lindenwald h. wł. [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-24] .
- ↑ Stanisław Dziedzic , Krzysztof Morstin – Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK [online], www.kedyw.info [dostęp 2023-10-24] .
- Urodzeni w 1905
- Absolwenci Wyższych Kursów Ziemiańskich we Lwowie
- Polscy ziemianie
- Oficerowie 9 Pułku Strzelców Konnych (II RP)
- Członkowie „Uprawy”
- Oficerowie Armii Krajowej
- Ludzie związani z Krakowem
- Więźniowie więzienia Gestapo na Montelupich w Krakowie
- Ofiary represji komunistycznych w Polsce 1939–1989
- Zmarli w 1990
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim