Marek Pupiusz Pizon Frugi Kalpurnian

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Marcus Pupius Piso Frugi Calpurnianus – polityk rzymski okresu schyłku republiki. Syn Lucjusza Kalpurniusza Pizona Frugi, pretora w 112 p.n.e. Około 90 p.n.e. adoptowany przez Marka Pupiusza[1] gdy ten był już bardzo stary[2]. W młodości oddawał się studiom retorycznym i filozoficznym. Jego nauczycielem był perypatetyk Staseas z Neapolu. Marek Tuliusz Cyceron wspomina[3], że codziennie uprawiał ćwiczenia retororyczne po łacinie i po grecku wraz ze swoimi przyjaciółmi: Kwintusem Pompejuszem Bityńskim i właśnie z Markiem Pupiuszem. Pod koniec 79 p.n.e. Marek Pupiusz odbył podróż do Grecji, prawdopodobnie razem z Cyceronem i jego bratem, sugeruje to wzmianka o ich wspólnym pobycie w Metaponcie[4]. W 84 p.n.e., po śmierci Korneliusza Cynny, poślubił wdowę po nim, Annię. Jednak w 81 p.n.e. rozwiódł się z nią, żeby przypodobać się Sulli. Wellejusz Paterkulus przeciwstawia jego postawę zachowaniu Cezara, który będąc zięciem Cynny, nie odtrącił jego córki z lęku przed represjami[5]. W 83 p.n.e. sprawował urząd kwestora. Został przydzielony do konsula Lucjusza Korneliusza Scypiona Azjatyckiego, ale odmówił przyjęcia obowiązków, zajmując inną pozycję w toczącej się wojnie domowej[6]. W 74 p.n.e. starał się o urząd edyla, ale przegrał wybory z Markiem Sejuszem, choć ten ostatni na skutek procesu sądowego stracił znaczną część majątku, spadając poniżej cenzusu ekwity[7]. W 72 p.n.e. sprawował funkcję pretora, a w roku następnym objął jako prokonsul namiestnictwo prowincji Hiszpania[8]. Po powrocie z prowincji odbył triumf, bez, według jego przeciwników, dostatecznych osiągnięć[9][10]. W 67 p.n.e. został legatem Pompejusza w wojnie z piratami. Prowadził działania wojenne w Bosforze i Propontydzie[11]. Pozostał legatem Pompejusza w wojnie z Mitrydatesem. Brał udział w 63 p.n.e. w zdobyciu Jerozolimy[12][13]. W 61 p.n.e. przy aktywnym poparciu Pompejusza został wybrany konsulem razem z Markiem Waleriuszem Messalą Nigrem[14]. Już na początku konsulatu mocno uraził Cycerona, nie pytając go jako pierwszego o zdanie w czasie dyskusji w senacie, co ustalało porządek zabierania głosu na cały rok[15]. Bronił Klodiusza oskarżonego o sprofanowanie misteriów ku czci Dobrej Bogini (Bona Dea). W grudniu 62 p.n.e. Klodiusz w kobiecym przebraniu wszedł do domu Cezara, ówczesnego najwyższego kapłana (pontifex maximus), gdzie odbywały się właśnie doroczne misteria ku czci Dobrej Bogini, i gdzie w tym czasie wstęp mężczyzn był zabroniony. Celem tej wizyty miała być schadzka z Pompeją, żoną Cezara[16][17]. Ostatecznie, dzięki przekupstwu, Klodiusz został uniewinniony[18]. Cyceron zwalczający Klodiusz, atakował też jego popleczników, w tym Pizona, i doprowadził do powzięcia przez senat uchwały odbierającej Pupiuszowi Pizonowi przeznaczoną już dla niego prowincję Syrię[19].

Mimo że Marek Pupiusz był przeciwnikiem politycznym Cycerona, który z pogardą wypowiadał się o działalności konsula z 61 p.n.e., po latach wprowadził Cyceron go do dialogu „Problemy najwyższego dobra i zła (De finibus)”. Opisuje w nim wycieczkę w czasie wspólnych studiów w Atenach do gaju, w którym Platon założył kiedyś Akademię. Pizon wygłasza wykłada o tym, co jest najwyższym dobrem według filozofii perypatetycznej.

Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]

                                         

Lucjusz Kalpurniusz Pizon Frugi
konsul 133 p.n.e.

   
   

Lucjusz Kalpurniusz Pizon Frugi
pretor 112 p.n.e.

                     
               

Lucjusz Kalpurniusz Pizon Frugi
pretor 74 p.n.e.

Marek Pupiusz Pizon Frugi Kalpurnian
konsul 61 p.n.e.

       
       

Gajusz Kalpurniusz Pizon Frugi
kwestor 58 p.n.e.
• Tullia

Marek Kalpurniusz Pizon Frugi
pretor 44 p.n.e.

   
   

Marek Licyniusz Krassus Frugi
konsul 14 p.n.e.

   
   

Marek Licyniusz Krassus Frugi
konsul 27 n.e.
• Skrybonia

                                       
                           

Gnejusz Pompejusz Magnus
• Klaudia Antonia

Marek Licyniusz Krassus Frugi
konsul 64 n.e.

Lucjusz Kalpurniusz Pizon Frugi Licynianus
po adopcji Servius Sulpicius Galba Caesar

Licyniusz Krassus Skrybonian

Licynia Wielka
• Lucjusz Kalpurniusz Pizon

                               
                       

Licyniusz Skrybonian Kamerin

Gajusz Kalpurniusz Pizon Krassus Frugi Licynian
konsul zastępczy 87 n.e.

Licynia Preteksta
westalka

Lucjusz Skryboniusz Libon Rupilius Frugi
konsul zastępczy za Nerwy

Licynia Kornelia Woluzja Torkwata

                               
                       

Gajusz Kalpurniusz Pizon Krassus Frugi Licynian

Kalpurnia Preteksta

Rupilia Faustina

Matidia Młodsza

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: DE ORATORE AD QVINTVM FRATREM; I, 104. [dostęp 2009-06-11]. (łac.).
  2. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: For his house; 32. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  3. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: Brutus; 310. [dostęp 2009-06-16]. (łac.).
  4. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: DE FINIBVS BONORVM ET MALORVM; 5,2. [dostęp 2009-06-16]. (łac.).
  5. ↑ Księga druga, 41. W: Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006, s. 93. ISBN 83-04-04830-2.
  6. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: Against Verres; 1,37. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  7. ↑ Mowa w obronie Plancjusza. W: Marek Tulliusz Cyceron: Mowy. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  8. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: Flaccus, 6. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  9. ↑ Kwintus Askoniusz Pedianus: IN SENATU CONTRA L. PISONEM; Pis_62. [dostęp 2009-06-11]. (łac.).
  10. ↑ Marek Tulliusz Cyceron: Piso, 62. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  11. ↑ Appian: History of Rome: The Mithridatic Wars; 95. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  12. ↑ Księga XIV;rozdział IV,2. W: Józef Flawiusz: Dawne dzieje Izraela. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  13. ↑ Józef Flawiusz: THE WARS OF THE JEWS OR THE HISTORY OF THE DESTRUCTION OF JERUSALEM; Chapter 7,2. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  14. ↑ Księga I, 2;35. W: Cezar: O wojnie galijskiej.
  15. ↑ Att, I 13. W: Marek Tulliusz Cycero: Wybór listów. Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2004, s. 21-22. ISBN 83-04-04742-X.
  16. ↑ Att, I 12. W: Marek Tulliusz Cycero: Wybór listów. Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2004, s. 20. ISBN 83-04-04742-X.
  17. ↑ Att, I 13-14. W: Marek Tulliusz Cycero: Wybór listów. Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2004, s. 23-28. ISBN 83-04-04742-X.
  18. ↑ Księga Trzydziestej Siódma. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
  19. ↑ Att, I 16,8. W: Marek Tulliusz Cycero: Wybór listów. Wrocław: Ossolineum – De Agostini, 2004, s. 35. ISBN 83-04-04742-X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marek_Pupiusz_Pizon_Frugi_Kalpurnian&oldid=70555159”