Maria Dynowska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Maria Dynowska (ur. 29 września 1872 w Warszawie, zm. 3 maja 1938 w Krakowie) – polska nauczycielka, pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Przyszła na świat jako córka Henryka i Franciszki z Budnickich Dynowskich. Ojciec był profesorem gimnazjum. Maria pobierała nauki w domu. Po usunięciu ojca ze stanowiska dyrektorskiego w ramach prześladowania ze strony rządu rosyjskiego i objęciu przez niego funkcji dyrektora Szkoły Technicznej Kolei Warszawsko-Terespolskiej Maria uczyła się pod okiem profesorów tejże szkoły. Później brała udział w wykładach na Uniwersytecie Latającym. Dokształcała się samodzielnie w bibliotekach. Podjęła pracę społeczno-oświatową na tajnych kursach dla ochroniarek[1].
W czasie rewolucji w 1905 wraz z Karoliną Stolzenwald otworzyła salę zabaw dla chłopców z biedoty miejskiej. Wykładała na tajnych kursach języka polskiego i literatury polskiej dla nauczycieli szkół powszechnych. W 1906 wyjechała na studia do Krakowa. W latach 1909–1913 wykładała literaturę na tajnych kompletach w Warszawie[1]. W 1913 notowano ją jako członkinię Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie[2].
W czasie I wojny światowej wraz z siostrą Jadwigą, malarką, wyprowadziła się do Krakowa[1]. Wcześniej Maria sprzedała majątek w Wiśle, gdzie mieszkała przed wojną i była pionierką ruchu oświatowego. W Krakowie pracowała jako nauczycielka[3].
W 1910 na łamach „Pamiętnika Literackiego” opublikowała pierwszą rozprawę naukową – Hieronim Morsztyn i jego spuścizna literacka. Akademia Umiejętności w Krakowie wydała jej dwie prace: Jan Franciszek Loredano i polski tłumacz anonim „Dianei” (1913) i Filip Nereusz Golański (1916). Pisała szkice literackie, np. o liryce Marii Konopnickiej. W 1921 wydała Podręcznik do historii i literatury polskiej, w 1929 – Korespondencję Józefa Ignacego Kraszewskiego i Leopolda Kroenenberga. Pisała książki dla dzieci i młodzieży. Publikowała wierszem i prozą. Układała słuchowiska radiowe dla dzieci. W 1937 wydała antologię Skarbiec poezji polskiej[1].
Należała do Stronnictwa Narodowego. Wygłaszała odczyty, pracowała jako sekretarka redakcji „Roku Polskiego”. Była wiceprzewodniczącą Narodowej Organizacji Kobiet, w której zajmowała się szczególnie sprawą rozdawnictwa odzieży i dokarmiania dzieci[1]. Przewodniczyła organizacji w województwie krakowskim[3]. W 1930 znalazła się na liście kandydujących do Sejmu. Po wygłoszeniu mowy programowej została aresztowana i na kilka dni umieszczona w więzieniu[1]. Zabroniono jej wrócić do zawodu nauczycielki, pracowała więc w redakcji „Słownika Biograficznego”[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Alina Świderska, Dynowska Maria, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6: Dunin Rodryg–Firlej Henryk, Kraków 1948, s. 66.
- ↑ Henryk Rutkowski, Początki Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie (1906–1914), „Przegląd Historyczny”, 98 (4), 2007, s. 527.
- ↑ a b c Maria Dynowska / Hypatia [online], Hypatia [dostęp 2023-03-28].