Metafizyka krytyczna
Metafizyka krytyczna (niem. Kritische Metaphysik) – metafizyka rozwijana na bazie filozofii kantowskiej przez nurt metafizyczny w neokantyzmie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Chociaż nastawienie Immanuela Kanta od metafizyki było krytyczne, to jednak nie odrzucał on jej całkowicie i uznawał potrzebę metafizyczną w człowieku[1]. Wielokrotnie rozważał pomysł reformy metafizyki jako nauki[2][3]. Problem zainspirował idealistów niemieckich do dyskusji nad nową krytyczną metafizyką. Johann Gottlieb Fichte stwierdza, że krytyka przygotowuje metafizykę jako teorię wiedzy[4]. Friedrich Wilhelm Joseph Schelling rozwija zasady idealizmu transcendentalnego Kanta i Fichtego w formie wielokrotnie modyfikowanego projektu systemu metafizycznego, który miał zawierać filozofię jaźni, filozofię przyrody i filozofię ducha ludzkiego[5]. Georg Wilhelm Friedrich Hegel uznaje, że nauka logiki „jest właściwą metafizyką albo filozofią czysto spekulatywną”[6].
Ostatecznie idea nowej metafizyki została rozwinięta przez filozofów należących do nurtu metafizycznego w neokantyzmie, takich jak Otto Liebmann, Friedrich Paulsen i Johannes Volkelt.
Pojęcie[edytuj | edytuj kod]
Pojęcie metafizyki krytycznej pojawia się w rozprawie Ottona Liebmanna pt. Zarys metafizyki krytycznej[7]. Dla Liebmanna krytyczne podejście w metafizyce polega na akceptacji hipotetycznego statusu rzeczy samych w sobie i próbie wyprowadzenia z tego stanu rzeczy konsekwencji filozoficznych, pozostając przy tym w granicach ludzkiego rozumu[8]. Wszystko, co wykracza poza doświadczenie, metafizyka może potraktować tylko jako hipotetyczne przypuszczenia, które wymagają sprawdzianu pod względem ich wiarygodności, gdyż nawet metafizyczne twierdzenia mogą mieć różną wartość.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu. T.1, wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1986, B XVI, ISBN 83-01-03669-9, OCLC 68676316 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Immanuel Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1993, ISBN 83-01-11368-5, OCLC 749448916 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Immanuel Kant, O postępach metafizyki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2007, ISBN 978-83-7453-793-3, OCLC 749757835 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ J.G. Fichte, Teoria wiedzy : wybór pism. T. 1, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1996, s. 9-10, ISBN 83-01-12128-9, OCLC 749615280 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Honorata Jakuszko, NIEMIECKA FILOZOFIA KLASYCZNA [online].
- ↑ G.W.F. Hegel, Nauka logiki. Tom I, 2011, s. 6, ISBN 978-83-01-16814-8.
- ↑ Otto Liebmann, Grundriß der kritischen Metaphysik. In: Gedanken und Tatsachen. Bd. 2., Straßburg 1904.
- ↑ Tomasz. Kubalica, Metafizyka krytyczna Ottona Liebmanna, 2014, s. 59, OCLC 899939361 [dostęp 2019-08-02].