Minamoto no Shitagō
 Minamoto no Shitagō autorstwa Yasunobu Kanō, 1648 | |
| Data urodzenia |
911 |
|---|---|
| Data śmierci |
983 |
| Narodowość |
japońska |
| Język |
japoński, chiński klasyczny |
| Dziedzina sztuki |
literatura (poezja), leksykografia |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
|
wiersze w Wakan rōeishū, eseje w Honchō monzui i słownik Wamyō ruijushō | |
Minamoto no Shitagō (jap. 源 順; ur. 911, zm. 983) – japoński uczony i urzędnik okresu Heian, jeden z Trzydziestu Sześciu Mistrzów Poezji, jeden z pierwszych leksykografów japońskich.
Pochodził z niższej arystokracji, co powodowało, że jego utwory prezentowane były raczej na prywatnych spotkaniach i rzadko otrzymywał oficjalne zamówienia na wiersze, które były domeną poetów z najwyższych warstw[1]. Kształcił się w cesarskiej akademii Daigaku-ryō[2][3][4][a], był urzędnikiem średniego szczebla i pracował jako prywatny nauczyciel – jego najważniejszym patronem był Minamoto no Takaakira – tworząc m.in. encyklopedyczne kompendia wiedzy dla swoich pracodawców[1].
Uznany mistrz poezji w stylu chińskim; jego wiersze i eseje znajdują się m.in. w takich zbiorach jak Wakan rōeishū (jap. 和漢朗詠集)[2], w którym jest 30 jego utworów[5], i Honchō monzui (jap. 本朝文粋). W tym ostatnim znajdują się m.in. jego utwory o charakterze satyrycznym (w „Krowie bez ogona” sugeruje, że sam traktuje swoją pozornie kaleką, a w rzeczywistości bardzo wartościową krowę lepiej niż cesarz swych lojalnych i uczonych, choć niearystokratycznych, urzędników)[6]. Honchō monzui zawiera 24 eseje i 8 wierszy Minamoto, pisanych po chińsku, którą to formą wypowiedzi posługiwał się biegle, tak samo jak biegle pisał poezje japońskie. Jego waka zgromadzone są w osobistym zbiorze Minamoto no Shitagō shū (jap. 源順集). Jego twórczość wskazuje na łączenie tradycji tworzenia literatury w języku chińskim i japońskim na dworze Heian[5].
Był jednym z nashitsubo no gonin (jap. 梨壺の五人), czyli kompilatorów zbioru Gosen wakashū (jap. 後撰和歌集)[7]. Przypisuje mu się też, aczkolwiek brak jest decydujących dowodów, autorstwo fantastycznej opowieści w dwudziestu tomach Utsuho monogatari / Utsubo monogatari (jap. 宇津保物語, „Opowieść o dziupli”, ok. 970–983) [8][9].
W 934 na polecenie Kinshi, czwartej córki cesarza Suzaku, skompilował słownik Wamyō ruijushō (jap. 倭名類聚抄, „Japońskie nazwy [rzeczy], opisane i sklasyfikowane”). Był to słownik typu bunruitai (jap. 分類体), tj. rzeczowy, o charakterze encyklopedycznym, z hasłami ułożonymi w grupy według znaczeń (np. zjawiska przyrodnicze, relacje międzyludzkie itp.). Słownik porządkuje hasła w 24 grupy główne i 128 podgrup. Hasła są podane w języku chińskim, następnie cytowane jest źródło, podana wymowa chińska i ewentualnie wymowa japońska, zapisana man’yōganą. Jest to pierwszy zachowany (choć być może nie pierwszy w ogóle stworzony) słownik rzeczowy z objaśnieniami japońskimi[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Biuro Wyższej Edukacji (Departament ds. Nauki), czasem tłumaczone jako Akademia, zostało utworzone po raz pierwszy w połowie VII wieku prawd. w 670 roku, a rozszerzone w 701 roku zgodnie z kodeksem Taihō.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Shirane 2016 ↓, s. 180–181.
- ↑ a b Shirane 2016 ↓, s. 178.
- ↑ Edoardo Gerlini: The Heian Court Poetry as World Literature. Firenze University Press, 2014. s. 9. [dostęp 2019-01-31]. (ang.).
- ↑ Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1984, s. 448. ISBN 83-04-01486-6.
- ↑ a b Shuichi Kato: A History of Japanese Literature: The First Thousand Years. Palgrave Macmillan, 2014, s. 157–159. ISBN 978-1-349-03084-2. (ang.).
- ↑ Shirane 2016 ↓, s. 191.
- ↑ Shirane 2016 ↓, s. 124.
- ↑ Shirane 2016 ↓, s. 126.
- ↑ Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 76. ISBN 978-83-01-17214-5.
- ↑ Don Clifford Bailey. Early Japanese Lexicography. „Monumenta Nipponica”. 16 (1/2), s. 1–52, 1960.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Haruo Shirane: The Cambridge History of Japanese Literature. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 2016. ISBN 978-1-107-02903-3. (ang.).