Mleczaj strefowany
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj strefowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Microglossum olivaceum Kühner & Romagn. Fl. Analyt. Champ. Supér. (Paris): 474 (1953) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie i Azji | |
Mleczaj strefowany (Lactarius zonarioides Kühner & Romagn.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1953 r. Robert Kühner i Henri Charles Louis Romagnesi[1].
Alina Skirgiełło w 1998 r. potraktowała Lactarius zonarioides jako synonim gatunku Lactarius bresadolianus Sing. i nadała mu polską nazwę mleczaj ochrowy[2]. Władysław Wojewoda w 2003 r. uznał ją za nieodpowiednią i zaproponował nazwę mleczaj strefowany[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–12 cm, kształt początkowo wypukły, szybko jednak rozpłaszcza się i w końcu jest staje się, w środku zagłębiony do wklęsłego. Brzeg początkowo podwinięty, później wyprostowany, czasami nawet nieco odgięty do góry, czasami omszony. Powierzchnia gładka, początkowo ochrowopłowa, później jasno pomarańczowobrązowawa (podobna do rydzów), z wyraźnie widocznymi okrężnymi, ciemniejszymi pręgami i smugami, początkowo sucha, później lepka i nieco błyszcząca[2].
Dość gęste i dość szerokie, przyrośnięte i nieco zbiegające, bez anastomoz, z międzyblaszkami, czasami rozwidlające się przy trzonie, początkowo kremowe, potem jasnoochrowe z płowym lub rudawym odcieniem. Ostrza ostre, często występują na nich grudki stwardniałego mleczka[2].
Wysokość 3–7 cm, grubość do 1,5 cm, walcowaty, młody gąbczasty, dojrzały pusty. Powierzchnia początkowo gładka i biaława, potem kremowa, miejscami rudawa, oszroniona, u podstawy z niewielkimi jamkami[2].
Dość gruby, i twardy, biały, po uszkodzeniu po dłuższym czasie jasnoszary, nawet z oliwkowym odcieniem. Mleczko wydziela się obficie, jest białe i na powietrzu nie zmienia barwy. Ma palący smak[2].
Jasnoochrowy[2].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki szerokoowalne, o wymiarach 8,3–9,5 × 5–9 μm, brodawkowate i pokryte nieregularną siateczką. Podstawki 42–55 × 9–11 μm. Cheilocystydy rzadko występujące, pleurocystydy częstsze, wąskie, wrzecionowate, czasem główkowate, o wymiarach 50-64 × 5–7 μm[2].
- Gatunki podobne
Jest wiele mleczajów o podobnej barwie i podobnie strefowanych, np.:
- mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis). Jest podobnej barwy, również ma gorzki smak i jego mleczko nie zmienia barwy, ale rośnie pod modrzewiami,
- mleczaj pręgowany (Lactarius zonarius) także jest podobnej barwy, również ma białe mleczko nie zmieniające barwy, ale rośnie w lasach dębowo-grabowych[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Mleczaj strefowany występuje głównie w Europie. Najwięcej jego stanowisk podano na Półwyspie Skandynawskim, w Alpach i Karpatach. Poza Europą występuje jeszcze w azjatyckiej części Rosji i na niewielkim obszarze na wschodnim wybrzeżu Kanady[5]. W Polsce do 2020 r. podano 19 stanowisk[4]. Niektóre stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E– gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. W latach 1995–2004 i oraz od roku 2014 objęty ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[4].
Naziemny grzyb mykoryzowy żyjący w symbiozie z jodłą, świerkiem i kosodrzewiną. Występuje w górskich lasach, w których rosną świerki i jodły. Owocniki tworzy od sierpnia do października[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-06-08].
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Mapa występowania na świecie Suillus flavidus na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Aktualne stanowiska mleczaja strefowanego w Polsce [online] [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.