Moiety
Moiety – połowa plemienia; termin w etnologii oznaczający jedną z dwóch uzupełniających się grup w organizacji plemiennej życia społecznego, religijnego i politycznego.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Koncepcję podziału plemion na dwie połowy zaproponowali w 1889 roku R. Fison i A.W. Howitt, którą następnie poparł Edward Burnet Tylor. Do literatury została wprowadzona przez H. Lowiego w 1920 który ją także sprecyzował jako jedną z połów plemienia. Koncepcja moietów wyprowadzała dualistyczny model ustroju społecznego z dwóch rodów które tworzyły rudymentarne plemię i wymieniały się wzajemnie kobietami (bezpośrednia wymiana małżeńska). Podział ten mógł się zacierać w miarę wzrostu demograficznego lecz często mógł pozostawać w wyżej wymienionej formie. H. Rivers wywodził tę organizację z fuzji dwóch plemion która doprowadziła do wzajemnej koegzystencji. Dualistyczny system spełnia ważne funkcje w życiu społecznym i religijnym grupy pod warunkiem spełniania zasady wzajemności, choć nie wykluczona jest także ceremonialna wrogość (stosunki zaczepne) jak na przykładach w rytuałach inicjacji czy pogrzebowych, a także w gospodarce. Moiety niejednokrotnie mają związek z ideologią i wierzeniami jako odwzorowanie budowy kosmosu. Występują one bardzo często w społeczeństwach o matrylinearnym systemie pokrewieństwa co można tłumaczyć ich związkiem z pierwotnymi formami ustroju społecznego. Dualistyczny system moiet jest także widoczny w społeczeństwach o podwójnym systemie pokrewienstwa.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Przykładem społeczeństwa o organizacji dwoistej są kalifornijscy Indianie z plemienia Miwoków. System moiet występuje także u południowo-amerykańskich Indian z grupy Ge: Szerente, Kaingang czy Apinayé.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kaj Birket-Smith: Ścieżki kultury. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
- Alfred Kroeber: Istota kultury. Warszawa: PWN, 1973.
- Słownik etnologiczny:terminy ogólne. Poznań: PWN, 1987.
Bibliografia obca[edytuj | edytuj kod]
- Ronald L. Olson, Clan and Moiety in North America, University of California Publications in American Archeology and Ethnology, University of California Press, Berkeley, t. XXXIII, 1934.
- William Duncan Strong, An Analysis of Southwest Society, American Anthropologist, American Anthropologist Assocation, Waszyngton, t. XXIX, 1927.