Ołtusz
51°41′16″N 23°58′02″E/51,687778 23,967222.jpg) Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Ołtuszu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1651 |
| Kod pocztowy |
225921[2] |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 51°41′16″N 23°58′02″E/51,687778 23,967222
| |
Ołtusz[3] (biał., ros. Олтуш) – wieś (agromiasteczko) na Białorusi w rejonie małoryckim obwodu brzeskiego, centrum administracyjne sielsowietu.
Siedziba parafii prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego[4].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona na Polesiu Brzeskim, na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Ołtuskiego, na północ od Orzechowa i Jeziora Orzechowskiego, 15 km na południowy zachód do Małoryty. Przez wieś przebiega droga republikańska R17, wiodąca do białorusko-ukraińskiego przejścia granicznego Ołtusz-Piszcza (drogowe, osobowo-towarowe, przeznaczone wyłącznie dla obywateli Białorusi i Ukrainy[5][6]).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1546[7].
Wieś królewska położona w ekonomii brzeskiej, w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego.
Po III rozbiorze w 1795 r. Ołtusz znalazł się w granicach zaboru rosyjskiego. W XIX w. był centrum gminy w powiecie brzeskim guberni grodzieńskiej. Na początku XX w. liczył 53 domy i 572 mieszkańców. Znajdowały się tu dobra Majmeskułów i Bohatyrewiczów[8]. Cerkiew i parafia prawosławna Przemienienia Pańskiego w Ołtuszu należały w 1900 do dekanatu Włodawa eparchii grodzieńskiej i brzeskiej[9].
W okresie międzywojennym wieś należała do gminy Ołtusz w powiecie brzeskim województwa poleskiego II Rzeczypospolitej[10]. Oprócz Urzędu Gminy znajdowały się tu posterunek Policji Państwowej, poczta, apteka, lekarz oraz folwark[11].
Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 Ołtusz znalazł się w granicach Białoruskiej SRR. W czasie II wojny światowej od 1941 do 20 lipca 1944 znajdował się pod okupacją niemiecką.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- drewniana cerkiew Przemienienia Pańskiego z 1783, przebudowana w 1862, 1868 i 1889[12][13];
- kaplica cmentarna (czasownia) św. Aleksego z 1872[14][13];
- głaz z tablicą i krzyżem upamiętniający Romualda Traugutta[15];
- zbiorowa mogiła mieszkańców Ołtusza rozstrzelanych w 1942 przez okupantów niemieckich[11];
- grób Wacława Waryszaka, porucznika 84 Pułku Strzelców Poleskich, zastrzelonego przez czerwonoarmistów we wrześniu 1939[16][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Почтовые коды РБ. Справочник Адресов. zip.belpost.by. [dostęp 2017-01-25]. (ros.).
- ↑ Protokół 66. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. ksng.gugik.gov.pl, 2011-12-07. s. 8. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Православный приход храма Преображения Господня в агрогородке Олтуш. pravbrest.by. [dostęp 2021-01-29]. (ros.).
- ↑ Государственный пограничный комитет Республики Беларусь: Пункт пропуска "Олтуш". gpk.gov.by. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-28)]. (ros.).
- ↑ Пропускной пункт Олтуш на границе с Украиной. tuda-suda.by. [dostęp 2017-01-25]. (ros.).
- ↑ Ołtusz - zabytki, zdjęcia. radzima.org. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Ołtusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 409.
- ↑ Ołtusz - cerkiew i parafia prawosławna Przemienienia Pańskiego. radzima.net. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Ołtusz, agromiasteczko. radzima.net. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ a b c Krzysztof Wojciechowski: U grobu porucznika Waryszaka. kresy.pl, 2012-06-04. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Cerkiew Przemienienia Pańskiego - Ołtusz. radzima.org. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ a b Олтуш. globus.tut.by. [dostęp 2017-01-25]. (ros.).
- ↑ Kaplica - Ołtusz. radzima.org. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Igor Demjaniuk, Regina Demjaniuk: Przewodnik po obwodzie brzeskim Białorusi. Wybrane trasy turystyczne. kresy24.pl. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Ihar Melnikau: Bohater września 1939 r. – porucznik Wacław Waryszak. dobroni.pl, 2012-07-19. [dostęp 2017-01-25].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ołtusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 526.
- Ołtusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 409.
- Ołtusz (Олтуш) na mapie rejonu małoryckiego