Olszana
49°34′01″N 20°31′20″E/49,566944 20,522222| wieś | |
 Sady w Olszanie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
360 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2010) |
1785[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-386[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0460693 |
Położenie na mapie gminy Podegrodzie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
| 49°34′01″N 20°31′20″E/49,566944 20,522222[1]
| |
| Strona internetowa | |
Olszana – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Podegrodzie. Dzięki dobremu położeniu i sprzyjającym warunkom znana jest z rozległych sadów owocowych.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona w dolinie rzeki Jastrzębik, w Beskidzie Wyspowym na wysokości około 360 m n.p.m. znajduje się w odległości około 7 km od Podegrodzia i 20 km od Nowego Sącza. Zajmuje 7,97 km² (12,3% powierzchni gminy)[4]). Graniczy z: Rogami, Olszanką, Czarnym Potokiem, Jadamwolą[5] oraz z Szczereżem.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Olszana:[6][7]
- części wsi
- Dworskie, Działki, Górki, Nawsie, Podgórki, Słona, Stanęcin, Wolica
- przysiółki
- Budzyń, Świercze, Wydarta, Zalesie, Zawsie
Toponimika[edytuj | edytuj kod]
Najstarszy zapis: Olsana nazwy pochodzi z 1289. Jan Długosz w "Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis" wymienia nazwę Olschana. Nazwa wsi pochodzi od olszyn porastających brzegi potoku Jastrzębik.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1289 w Kodeksie Małopolskim. Kolejne wzmianki pochodzą z 1293 i mówią o założeniu wsi na tzw. surowym korzeniu przez Mateusza, kapelana św. Kingi. W 1317 otrzymała lokację na prawie magdeburskim. W XIV wieku była własnością sądeckich Klarysek.
Od XV wieku stanowiła własność królewską[8]. W XVII wieku przez wieś przejeżdżał król polski – Jan III Sobieski, zatrzymując się na nocleg w pobliskim Szczereżu. W 2. poł. XVIII wieku w dworze w Olszanie zamieszkał ród Dzianorów, a po nich ród Kopaczyńskich.
Od 1820 istniała tu szkoła, która mieściła się w drewnianym domku krytym strzechą. W 1900 wybudowano budynek nowej szkoły, również drewniany. W 1934 wieś nawiedziła powódź, która zniszczyła wiele zabudowań, w tym szkołę. W 1940 wieś nawiedziła kolejna powódź, oraz klęska nieurodzaju, a w 1942 epidemia czerwonki, w wyniku której zmarło 60 mieszkańców wsi, w tym 6 dzieci[9].
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Olszana, po jej zniesieniu w gromadzie Podegrodzie. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii w Czarnym Potoku. Działa tu też gospodarstwo agroturystyczne.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Liczne murowane i drewniane przydrożne kapliczki i krzyże.
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Szkoła Podstawowa im. Mieczysława Wieczorka[10].
- W budynku szkoły podstawowej mieści się filia Biblioteki Gminnej w Podegrodziu. Powstała 7 stycznia 1957[11].
Sport[edytuj | edytuj kod]
Sztuka[edytuj | edytuj kod]
W Olszanie działa dwóch twórców ludowych. Antoni Potoniec – malarz, rzeźbiarz, ale przede wszystkim gawędziarz. Jego repertuar obejmuje legendy i opowiadania w gwarze podegrodzkiej. Wojciech Wierzycki – zajmuje się głównie rzeźbieniem drewnianych zegarów[12].
OSP Olszana[edytuj | edytuj kod]
- Historia
Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Olszanie powstała w 1989 z inicjatywy Stanisława Tomczyka. Na początku siedzibą strażaków było pomieszczenie wynajmowane od Gminnej Spółdzielni. W 1990 przystąpiono do budowy remizy[13].
- Wyposażenie
Na wyposażeniu jednostki znajdują się: samochód Mercedes 1224[14], motopompa, agregat prądotwórczy oraz inne podstawowe sprzęty ratownicze i gaśnicze.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 92509
- ↑ Liczba ludności w 2010 r.. [dostęp 2011-07-05]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 847 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Powierzchnia Olszanej. [dostęp 2011-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-22)]. (pol.).
- ↑ Sebastian Duchowicz, Jadamwola – Gmina Łukowica [online], lukowica.pl [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Informacje w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
- ↑ Informacje na stronie UG Podegrodzie. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa w Olszanie
- ↑ Informacje o filii. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
- ↑ Twórcy ludowi na stronie GOK-u. [dostęp 2011-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-30)]. (pol.).
- ↑ Informacje o OSP Olszana. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
- ↑ OSP Olszana – Nowy Sącz 112 [online], nowysacz112.pl [dostęp 2017-12-18] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zenon Piotr Szewczyk: O pochodzeniu nazw miejscowych Gminy Podegrodzie i okolic. Nowy Sącz: UG Podegrodzie, Biblioteka Gminna w Podegrodziu, 2009. ISBN 978-83-60822-59-3.
- Kościoły i kapliczki w Gminie Podegrodzie. Podegrodzie: UG Podegrodzie, GOK Podegrodzie, 2004.
- Olszana. W: Jan Pastuszczak: Gmina Podegrodzie. Jacek Kula, Jerzy Nieć, Krzysztof Bodziony (ilustracje); Stanisław Mendelowski (redakcja). Krosno: P.U.W. „Roksana”, 2006, s. 35-37. ISBN 83-7343-126-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Podegrodzie
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
| Inne (historyczne) |
