Płomiennik kongijski
| Spermophaga poliogenys[1] | |||
| (Ogilvie-Grant, 1906) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
płomiennik kongijski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Płomiennik kongijski[3] (Spermophaga poliogenys) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w centralnej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał William Robert Ogilvie-Grant w 1906 na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Holotyp pochodził z pasma Ruwenzori na obszarze Demokratycznej Republiki Konga. Został odłowiony 11 sierpnia 1906, była to dorosła samica. Autor nadał mu nazwę Spermospiza poliogenys[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza płomiennika kongijskiego w rodzaju Spermophaga. S. poliogenys jest gatunkiem monotypowym[5].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Płomienniki kongijskie występują w skrajnie południowo-wschodniej części Kamerunu, w północnym Kongu (w Parku Narodowym Nouabalé-Ndoki), w Demokratycznej Republice Konga i zachodniej Ugandzie (Las Semliki[6], na wysokości 700–800 m n.p.m.[7]).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 14 cm[8][6], masa ciała 18,7–21,7 g[6]. Długość skrzydła (nieokreślona liczba osobników) wynosi 65–73 mm[8]. U holotypu długość ogona wynosiła około 5 cm (2 cale), a skoku 22 mm (0,88 cala)[4]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U samca czoło, wierzch i boki głowy, boki i przód szyi, pierś oraz boki mają barwę jaskrawoczerwoną, niekiedy połyskującą. Kuper i pokrywy nadogonowe jaskrawoczerwone. Pozostała część upierzenia czarna. Skrzydła krótkie i zaokrąglone. U samicy obszar od głowy po górną część grzbietu porastają pióra szare lub ciemnoszare, pozostałą część grzbietu i skrzydła – łupkowoszare. Pióra te mają jednak połyskliwe, czarne krawędzie, co nadaje wierzchniej stronie ciała łuskowany wygląd. Kuper i pokrywy nadogonowe jaskrawoczerwone. Broda, gardło i górna część piersi jaskrawoczerwone lub pomarańczowe z czerwonawym nalotem. Sterówki czarne. Niższa część piersi, brzuch i boki szare lub ciemnoszare z niewielkimi, białymi plamkami, występującymi zawsze po dwie, z tyłu po bokach ciała i na pokrywach podogonowych przechodzącymi w kreski. Dziób u nasady wysoki, z zagiętą ku dołowi górną krawędzią; ma barwę niebieskawą lub metalicznie niebieską z czerwonymi lub różowymi krawędziami i końcówką. Tęczówka brązowa lub ciemnobrązowa, obrączka oczna jasnoniebieska[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia płomienników kongijskich są lasy, zarówno pierwotne jak i wtórne, niekiedy zapuszczają się na przecinki – rzadko jednak widuje się te ptaki na terenach otwartych. Są bardzo skryte i trudne do zauważenia. Żywią się stosunkowo dużymi, twardymi nasionami, owadami i pająkami. Rozród słabo poznany[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
W północno-wschodniej Demokratycznej Republice Konga osobniki młodociane widziane były w marcu, maju i czerwcu, a ptaki w kondycji rozrodczej odławiane były od grudnia do lutego, w maju i od sierpnia do września[6]. Po raz pierwszy lęgi w Ugandzie obserwowano od 10 do 12 lipca 1992 po tym, jak przypadkiem wypłoszono wysiadującą samicę. Gniazdo umieszczone było około 2,5 m nad ziemią w rozwidleniu gałęzi Cynometra alexandri. Miało wymiary około 25 na 15 cm (autorzy nie podali, jaki miało kształt), budulec stanowiły suche liście i gałązki. Zniesienie liczyło 3 jaja o białych skorupkach i średnich wymiarach 18 na 13 mm[9]. Podobnie jak u innych przedstawicieli Spermophaga, pisklęta mają żółte podniebienie; przez język przebiega pas, podobnie jak u płomienników czerwonogłowych (S. ruficapilla; u czarnogłowych, S. haematina, na języku brak wzorów)[10].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje płomiennika kongijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spermophaga poliogenys, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Spermophaga poliogenys, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-02].
- ↑ a b W. R. Ogilvie-Grant. Spermospiza poliogenys, sp. n.. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 19, s. 32–33, 1906.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-02]. (ang.).
- ↑ a b c d Payne, R.: Grant's Bluebill (Spermophaga poliogenys). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2 września 2016)].
- ↑ Terry Stevenson, John Fanshawe: Birds of East Africa: Kenya, Tanzania, Uganda, Rwanda, Burundi. A&C Black, 2004, s. 546. ISBN 978-0-7136-7347-0.
- ↑ a b c d Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 344. ISBN 978-1-4081-3530-3.
- ↑ Christine Dranzoa & Charles Otim. First east African breeding record of Grant's bluebill Spermophaga poligenys from the Semliki Forest Reserve, Uganda. „Scopus”. 16, s. 113, 1993.
- ↑ R. B. Payne. Nestling mouth markings and colors of old world finches Estrildidae: mimicry and coevolution of nesting finches and their Vidua brood parasites. „Miscellaneous Publications”. 194, 2005. Museum of Zoology, University Of Michigan. ISSN 0076-8405.
- ↑ Grant's Bluebill Spermophaga poliogenys. BirdLife International. [dostęp 2016-08-30].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia płomiennika kongijskiego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).