PZL M-17
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ |
szkolno-sportowy |
| Konstrukcja |
metalowa |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
7 lipca 1977 |
| Wycofanie ze służby |
1979 |
| Liczba egz. |
1 prototyp |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 silnik rzędowy tłokowy Walter Minor 6-III |
| Moc |
118 kW (160 KM) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,2 m |
| Wydłużenie |
7,5 |
| Długość |
6,5 m |
| Wysokość |
1,7 m |
| Powierzchnia nośna |
11,3 m² |
| Profil skrzydła |
NACA 66-215[1] |
| Masa | |
| Własna |
745 kg |
| Startowa |
1050 kg |
| Zapas paliwa |
310 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
300 km/h |
| Prędkość przelotowa |
250 km/h |
| Prędkość minimalna |
95 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
500 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
474 m/min |
| Pułap |
6500 m |
| Zasięg |
2200 km |
| Rozbieg |
180 m |
| Dobieg |
290 m |
| Dane operacyjne | |
PZL M-17 – polski prototyp samolotu szkolno-sportowego, skonstruowany w zakładach PZL Mielec w latach 70. XX wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zespół studentów Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem inż. Edwarda Margańskiego[2] w 1969 roku rozpoczął prace mające doprowadzić do powstania konstrukcji, dzięki której studenci poszerzyliby swą wiedzę i zdobyli praktyczne umiejętności z zakresu konstruowania samolotów, a jednocześnie takiej, która będzie miała walory użytkowe. Przyjęto założenie, że ma to być konstrukcja, która zachowa użyteczność przez wiele lat oraz da możliwość łatwego wprowadzania modyfikacji[3]. Dlatego też wybór zespołu konstrukcyjnego padł na samolot szkolno-treningowy. Kierowano się aktualnym zapotrzebowaniem oraz tym, że była to konstrukcja nie wymagająca dużych nakładów finansowych[4].
Wybrano układ dwubelkowego średniopłata z silnikiem ze śmigłem pchającym jako dający najwięcej walorów użytkowych – doskonałą widoczność z kabiny, łatwe wsiadanie i wysiadanie, niski poziom hałasu w kabinie oraz poprawę właściwości aerodynamicznych. Samolot też miał być przystosowany do hangarowania po złożeniu skrzydeł. Spodziewano się, że ta decyzja spowoduje problemy związane z chłodzeniem silnika oraz konstrukcją układu sterowania[3].
Efektem prac, prowadzonych w latach 1969–1971, był projekt samolotu eksperymentalnego EM-5A „Duduś-Kudłacz”. Przyjęte założenia doprowadziły konstruktorów do stworzenia samolotu o maksymalnie uproszczonej konstrukcji – płatowiec składał się z 800 części, czyli dwa razy mniej niż inne podobne konstrukcje[3]. Prace miały charakter doświadczalny, co spowodowało dwukrotne opracowanie konstrukcji skrzydła i usterzenia[3].
Projekt stał się podstawą opracowania prototypu samolotu PZL M-17[5]. Jego budową zajęły się zakłady PZL w Mielcu, gdzie po ukończeniu studiów zostali zatrudnieni Edward Margański, Zbigniew Paturski, Jerzy Cisowski i Leszek Rachoń[6]. Kierownikiem zespołu opracowującego prototyp został inżynier Zbigniew Paturski[7]. Uległa zmianie konstrukcja, łączenia klejone zostały zamienione na nitowane. Prototyp został oblatany 7 lipca 1977 roku przez Stanisława Wasila[8]. Zostały mu nadane znaki rejestracyjne SP-PEM[2]. Samolot nie uzyskał osiągów obliczeniowych, ponieważ zastosowano w nim silnik o niższej mocy oraz stałe śmigło drewniane zamiast planowanego metalowego o zmiennym skoku[9]. Miał też wady: silnik się przegrzewał, śmigło było źle dobrane[9]. Grupa konstruktorów przystąpiła do wprowadzania zmian w konstrukcji samolotu: dodano kolejne wloty powietrza, zmieniono śmigło na nowe. Rozpoczęła się budowa drugiego prototypu, który miał zostać wyposażony w silnik Lycoming o mocy 132 kW, jednak prace zostały przerwane[9].
Po lotach testowych samolot został przekazany w 1979 roku Politechnice Rzeszowskiej[10].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Dwumiejscowy samolot szkolno-sportowy w układzie dwukadłubowego średniopłata o konstrukcji mieszanej.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej w układzie dwubelkowym. Kabina pilotów zakryta, wyposażona w zdublowane przyrządy sterownicze. Za fotelami pilotów miejsce na bagaż lub dodatkowy fotel[1]. W centropłacie, będącym integralną częścią kadłuba, umieszczono główne zbiorniki paliwa. Tablica przyrządów wyposażona w sztuczny horyzont, żyrokompas, radiokompas oraz radiostację[1][3]. W kadłubie były zabudowane reflektory do lądowania i kołowania[3].
Płat o konstrukcji półskorupowej, dwudzielny o obrysie trapezowym, wyposażony w bezszczelinowe lotki oraz klapy. W skrzydle zabudowane dodatkowe zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 180 litrów. Do hangarowania istniała możliwość demontowania skrzydeł, belek kadłubowych i usterzenia. Po ich złożeniu samolot zajmował przestrzeń o wymiarach 6,5 × 2,8 × 2,2 m[3].
Podwozie trójkołowe ze sterowanym kółkiem przednim, chowane w locie, z amortyzacją olejowo-pneumatyczną, wyposażone w hamulce hydrauliczne[3]. Jako kółko przednie zastosowano koło z szybowca SZD-12 Mucha, jako kół głównych użyto kół z samolotu Zlin 526 F[1]. Chowanie i wypuszczanie podwozia odbywało się za pomocą instalacji elektrycznej, w przypadku jej awarii istniała możliwość wypuszczenia metodą mechaniczną (grawitacyjnie pod własnym ciężarem)[3].
Usterzenie – stateczniki pionowe stanowiły integralną część belek kadłubowych. Usterzenie poziome płytowe, jednoczęściowe, o konstrukcji mieszanej. Usterzenie poziome było zamocowane przegubowo na szczycie usterzenia pionowego[3].
Silnik rzędowy Walter Minor 6-III o mocy 118 kW (160 KM) z dwułopatowym drewnianym śmigłem pchającym o średnicy 170 cm. Rozruch elektryczny[5]. Planowano użycie silnika Lycoming o mocy 132 kW z trójłopatowym śmigłem z samolotu L-200 Morava[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d WSK-Mielec M17 [online], www.cfiamerica.com [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ a b Andrzej Glass: Samoloty PZL 1928-1978. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980, s. 168-169. ISBN 83-206-0064-2.
- ↑ a b c d e f g h i j k Mgr inż. Edward Margański: Nasz samolot. „Młody Technik”. 8/1972, s. 38-45, sierpień 1972. Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia. ISSN 0462-9760.
- ↑ Edward Margański:Samolot polskich studentów. „Skrzydlata Polska”. 36/1971, s. 10-12, 5 września 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ a b PZL M-17 [online], www.samoloty.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Ryszard Niczyporuk. Samolot studentów warszawskich powstaje w Mielcu. „Skrzydlata Polska”. 1/1974, 6 stycznia 1974. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ PZL M-17 samolot szkolno-sportowy [online], www.polot.net [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014, s. 650. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- ↑ a b c PZL M17 (EM-5A „Duduś Kudłacz”) [online], www.wykop.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ M-17 [online], www.airwar.ru [dostęp 2019-05-05] (pol.).