Paragon fiskalny

Paragon fiskalny – wystawiony dla nabywcy przez kasę rejestrującą podczas sprzedaży dokument fiskalny z dokonanej sprzedaży.

Podstawa prawna

Sposób wydawania paragonów fiskalnych w Polsce jest dziś regulowany na gruncie:

1. Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2023 r. poz. 1570)
2. Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1625)
3. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1759).

Zawartość paragonu

Informacje zawarte na paragonie

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących paragon fiskalny drukowany przez kasę musi zawierać następujące informacje:

• imię i nazwisko lub nazwę podatnika, adres punktu sprzedaży, a w przypadku sprzedaży prowadzonej w miejscach niestałych – adres siedziby lub miejsca zamieszkania podatnika
• numer identyfikacji podatkowej (NIP) podatnika
• numer kolejny wydruku
• datę oraz godzinę i minutę sprzedaży
• oznaczenie „PARAGON FISKALNY”
• nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację
• cenę jednostkową towaru lub usługi
• ilość i wartość sumaryczną sprzedaży danego towaru lub usługi z oznaczeniem literowym przypisanej stawki podatku
• wartość opustów, obniżek lub narzutów, o ile występują
• wartość sprzedaży brutto i wysokość podatku według poszczególnych stawek podatku z oznaczeniem literowym po uwzględnieniu opustów, obniżek lub narzutów
• wartość sprzedaży zwolnionej od podatku z oznaczeniem literowym
• łączną wysokość podatku
• łączną wartość sprzedaży brutto
• oznaczenie waluty, w której jest zapisywana sprzedaż, przynajmniej przy łącznej wartości sprzedaży brutto
• kolejny numer paragonu fiskalnego
• numer kasy i oznaczenie kasjera – przy więcej niż jednym stanowisku kasowym
• numer identyfikacji podatkowej (NIP) nabywcy – na żądanie nabywcy
• logo fiskalne i numer unikatowy.

Układ paragonu

Wysokość znaków na paragonie fiskalnym nie może być mniejsza niż 2,50 mm, szerokość taśmy paragonowej nie może być mniejsza niż 28 mm.

Cechy dodatkowe paragonu

Jeżeli nabywca zażąda zamieszczenia na paragonie swojego NIP-u, a przy tym kwota transakcji nie przekracza kwoty 450 zł lub 100 euro, to można uznać ten paragon za fakturę uproszczoną – mówi o tym por. art. 106e ust. 5 pkt 3 oraz art. 106h ust. 4 ustawy o VAT.

Na podstawie faktury uproszczonej można dokonać odliczenia podatku naliczonego (jeżeli dotyczy zakupów, które dają prawo do takiego odliczenia).

Paragon elektroniczny (tzw. eParagon)

Podstawa prawna

Art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług określa, iż podatnik ma obowiązek wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny. Nowelizacja z dnia 1 kwietnia 2020 r. wprowadziła możliwość wydawania paragonów w postaci elektronicznej, o ile jest to dokonywane za zgodą nabywcy i przesyłane w sposób z nim uzgodniony.

Pkt 8 tego samego ustępu przygotowuje możliwość zaprzestania wydruku paragonów z urządzenia fiskalnego, a taka możliwość została wprowadzona w rozporządzeniu w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1759). Na podstawie tego rozporządzenia sprzęt fiskalny ma możliwość niedokonywania wydruku oraz wystawienia i wydania nabywcy paragonu wyłącznie w postaci elektronicznej. Ustawodawca przewiduje zatem możliwość całkowitego zaprzestania wystawiania i wydawania paragonów w postaci papierowej.

Należy zwrócić uwagę na otwarty charakter zmiany i dobrowolność dla obu stron transakcji: sprzedawca nie ma obowiązku ich wydawania, a nabywca zawsze ma możliwość otrzymania paragonu papierowego. Otwarty model eParagonu jest zabiegiem celowym, umożliwiającym przedsiębiorcom wybór optymalnego rozwiązania pod kątem własnych potrzeb.

Możliwość wystawiania eParagonów zyskali wyłącznie podatnicy, którzy używają urządzeń fiskalnych online (ograniczenie nałożone przez art. 145a ust. 12 ustawy). Ograniczenie wprowadzono, aby zachęcić przedsiębiorców do przechodzenia na sprzęt fiskalny online i w efekcie szybciej dokonać uszczelnienia systemu podatkowego.

Kwestie techniczne

Wystawianie dokumentu

Paragon fiskalny w postaci elektronicznej może wystawić – podobnie jak dokument papierowy – wyłącznie urządzenie fiskalne. W tym celu niezbędna jest homologacja Głównego Urzędu Miar dla każdego urządzenia fiskalnego. Wymóg posiadania tej funkcjonalności przez sprzęt fiskalny nakłada rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1759)

Format

Sposób przesyłania eParagonu został dookreślony w nowelizacji rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących, która uspójnia treść rozporządzenia ze znowelizowaną ustawą. Zmianie ulega m.in. definicja dokumentu elektronicznego:

dokumencie w postaci elektronicznej – rozumie się przez to utworzony przez kasę on-line zbiór ustrukturyzowanych i uporządkowanych danych z dokumentów fiskalnych i niefiskalnych, zapisywanych w pamięci fiskalnej lub pamięci chronionej, w formacie określonym w protokole komunikacyjnym przesyłania danych w przypadku dokumentów fiskalnych;

Wynika z tego, iż eParagon musi mieć konkretną strukturę (format), zgodny z formatem wysyłanym do Centralnego Repozytorium Kas. Wysyłka w tym konkretnie formacie jest przyjazna dla komputerów, ale zupełnie nieczytelna dla finalnego odbiorcy eParagonu, co już na wstępie wymusza istnienie narzędzi pośredniczących w przedstawieniu danych paragonowych kupującemu.

Zachowanie prywatności

Urządzenia fiskalne online wysyłają do Centralnego Repozytorium Kas prowadzonego przez Krajową Administrację Skarbową wszystkie dokumenty i rejestr czynności na urządzeniu. Tym niemniej nie trafiają do niego żadne dane, dzięki którym CRK mogłoby zidentyfikować odbiorcę eParagonu. Wysyłka eParagonu może odbywać się z użyciem jednorazowych identyfikatorów, które zasłaniają tożsamość kupującego.

Sposób dostarczenia

W prasie pojawiały się trzy podstawowe metody dostarczenia eParagonu: wysyłka na e-mail, wysyłka sms oraz aplikacja mobilna na telefonie. SMS w praktyce nie będzie mógł być wykorzystany wprost ze względu na wymagania co do formatu eParagonów. Wysyłka na e-mail jest możliwa, jednak kupujący potencjalnie utraci możliwość udowodnienia np. podczas reklamacji, iż dysponuje oryginalnym dowodem zakupu. Paragon przesłany na e-mail można bowiem swobodnie kopiować. Podawanie adresu e-mail/telefonu przy kasie także może rodzić obawy o naruszenie prywatności. Należy zatem oczekiwać pojawienia się innych metod identyfikacji – powiązania z kartą lojalnościową, kartą płatniczą lub innym dyskretnie przekazywanym identyfikatorem kupującego.

Rozwiązaniem może być aplikacja mobilna sprzedawcy (niefiskalne paragony wydaje już dziś w ten sposób np. Lidl), aplikacja mobilna banku lub inna aplikacja o dedykowanym eParagonom zastosowaniu. Należy zwrócić przy tym uwagę, iż sytuacja, w której dokument zostanie wysłany z urządzenia fiskalnego, ale pozostanie pod bezpośrednią kontrolą sprzedającego (np. na zarządzanych przez niego serwerach), może być interpretowana w taki sposób, iż w rzeczywistości nie został spełniony obowiązek przesłania go do kupującego. Co w efekcie implikuje na sytuację w której sprzedawca nie wydaje paragonów po transakcji, a to stanowi sankcjonowane finansowo wykroczenie skarbowe. Ponadto konsument nie ma realnej kontroli nad paragonem, co może ograniczać jego prawa konsumenckie, a także nie możliwości sprawdzenia, czy paragon w ogóle został wydany przez urządzenie fiskalne, co tworzy ryzyko rozszczelnienia systemu podatkowego. Rozwiązaniem byłoby tu wprowadzenie certyfikowanych repozytoriów paragonów elektronicznych, które mogłyby takiej weryfikacji dokonywać w imieniu konsumenta. Mechanizm wydawania eParagonów za pośrednictwem aplikacji mobilnej może także zapewniać natychmiastową możliwość potwierdzenia przez konsumenta, iż paragon został otrzymany.

Wdrożenia

Kasy rejestrujące

We wrześniu 2019 roku pilotaż eParagonów rozpoczął PKN Orlen we współpracy z PKO Bankiem Polskim. eParagony ze stacji PKN Orlen są dostępne w aplikacji IKO wyłącznie dla zakupów zapłaconych kartami debetowymi wydanymi przez PKO Bank Polski i przypisanymi do kont w tym banku.

eParagony w sprzedaży stacjonarnej i mające moc dokumentu fiskalnego są wydawane od lutego 2021 do zakupów realizowanych za pośrednictwem systemu Spark. Planowane są wdrożenia w LPP, Super-Pharm, Decathlon, Putka i IKEA Retail.

Kasy rejestrujące mające postać oprogramowania

Od początku 2021 roku e-paragon jest wydawany z tzw. „wirtualnych kas fiskalnych”, np. w przewozach realizowanych przez Uber czy Bolt. Pierwsze kasy tego typu zostały dopuszczone przez GUM w grudniu 2020 roku i były nimi Elzab KW1 (dla Uber) i Novitus SDF-1 (dla innych operatorów usług przewozowych i taksówek).

Zobacz też

• paragon
• faktura