Piaskowiec męciński
Piaskowiec męciński – piaskowiec wydobywany w Męcinie w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Limanowa. Jest to piaskowiec magurski facji muskowitowej. Pod względem geologicznym leży w podjednostce raczańskiej płaszczowiny magurskiej, w Karpatach Zewnętrznych. Wiek piaskowca męcińskiego to górny eocen – oligocen.
Piaskowiec męciński jest barwy niebieskoszarej lub szarej, w wyniku wietrzenia zmienia kolor na szarożółty. Przyjmuje poler. Miąższość ławic piaskowca męcińskiego waha się pomiędzy 100 a 500 cm. Pomiędzy nimi występują łupki, będące skałą płonną.
Piaskowiec męciński sprzedawany jest pod nazwą handlową Królewska Męcina. Jego kopalnie są obecnie własnością prywatnej firmy Wolimex.
Skład mineralogiczny[edytuj | edytuj kod]
W skład piaskowca męcińskiego wchodzą:
- kwarc
- muskowit
- skalenie (głównie plagioklazy)
- sporadycznie także biotyt, glaukonit, okruchy innych skał, związki żelaza i chloryty
Spoiwo zróżnicowanie, występują spoiwa: od krzemionkowo-ilastego do węglanowo-ilastego, wapienno-ilaste i wapienne.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Trudno wskazać początki eksploatacji piaskowca męcińskiego. W czasach II Rzeczypospolitej wydobywany dorywczo na potrzeby lokalne. W latach 70. XX w. kamieniołom został przejęty przez Kopalnie Surowców Drogowych w Krakowie, a następnie przez Kopalnie Odkrywkowych Surowców Drogowych w Rudawie. Od końca lat 90. był nieczynny. Po jego zakupie przez prywatną firmę Wolimex, która w 2008 uzyskała koncesję na eksploatację, w 2009 wznowił działalność.
Cechy fizyczne[edytuj | edytuj kod]
| Parametr | Badania z 2003 i 2008[1] | Badania z 2011[2] |
|---|---|---|
| gęstość objętościowa | 2670 kg/m³ | 2593 kg/m³ |
| gęstość pozorna | 2510 kg/m³ | bd. |
| porowatość | 6,28% | 2,91% |
| nasiąkliwość | 1,85% | 1,12% |
| ścieralność na tarczy Boehmego | 0,71 cm | 0,8124 cm |
| wytrzymałość na ściskanie | 129,7 MPa | 226 MPa |
| wytrzymałość na zginanie | bd. | 16,6 MPa |
| wytrzymałość na rozciąganie | 4,47 MPa | bd. |
| wytrzymałość na ścinanie | 8,94 MPa | bd. |
| mrozoodporność | (25 cykli) całkowita | (48 cykli) całkowita |
bd. – brak danych
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Piaskowiec męciński stosuje się w budownictwie (np. jako schody, elewacje, obudowy kominków) oraz w drogownictwie jako kruszywo.
Przykłady zastosowania[edytuj | edytuj kod]
Wybrane budowle, w których wykorzystany był piaskowiec męciński:
- kościół św. Jana Chrzciciela w Kobylance – schody
- osiedle Monolit w Straszynie – elewacja oraz dach[3]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pracownia Złóż Skalnych WGGiOŚ AGH w Krakowie.
- ↑ Badania wykonało laboratorium Zkušebna kamene a kameniva s.r.o. w Hořicach w Czechach.
- ↑ Osiedle Monolit w Straszynie pod Gdańskiem: domy inspirowane torosami. Architektura Muratorplus. [dostęp 2023-12-23]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Walendowski. Minimonografie polskich kamieni budowlanych. Piaskowce z Męciny. „Nowy Kamieniarz”. 6 (56)/2011, s. 71, październik 2011. ISSN 1899-3419.
- Pracownia Złóż Skalnych WGGiOŚ AGH w Krakowie