Pieśń przekomponowana
Pieśń przekomponowana (niem. durchkomponiertes Lied[1]) – typ pieśni, w której strofy cechują się odmiennym opracowaniem muzycznym[2][3], dostosowanym do treści utworu[4][5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowę przekomponowaną przyjmują niektóre renesansowe włoskie madrygały[6]. W okresie klasycyzmu forma przekomponowana zaczęła być stosowana w pieśniach solowych z akompaniamentem fortepianu, wypierając formę pieśni zwrotkowej[4], co zachodziło dalej w okresie romantyzmu[7].
Pieśni przekomponowane tworzyli m.in. Franz Schubert[8][9], Carl Loewe[10], Hugo Wolf[11] i Karol Szymanowski[12]. W XIX-wiecznej muzyce rosyjskiej pieśni przekomponowane i wariacyjne nazywano romansami[13].
Johann Wolfgang von Goethe kwestionował formę przekomponowaną[14], jako „zainteresowanie szczegółami”[3], faworyzując pieśni zwrotkowe, w których – jego zdaniem – jedność treści i melodii miała nadawać im wartość poetycką[15].
Forma[edytuj | edytuj kod]
W pieśni przekomponowanej występuje zależność wyrazowa między tekstem a muzyką, polegająca na podporządkowaniu muzyki walorom wyrazowym tekstu (w odróżnieniu od zależności formalnej, podporządkowującej muzykę konstrukcji tekstu)[16]. Pieśń przekomponowana może łączyć się z formą pieśni wariacyjnej[17].
Formę przekomponowaną mogą przyjmować m.in. pieśni z tekstami o budowie stychicznej[2] oraz pieśni z krótkimi tekstami np. składającymi się z dwóch strof (pieśń o budowie AB)[18] lub takimi, w przypadku których nie można mówić o budowie zwrotkowej[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Morgan i Stein 1964 ↓, s. 344.
- ↑ a b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 212.
- ↑ a b Michels 2003 ↓, s. 465.
- ↑ a b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 207.
- ↑ Michels 2002 ↓, s. 137.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 178.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 212, 235.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 235.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 91.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 93.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 98.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 180.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 101.
- ↑ Markx 2014 ↓, s. 177.
- ↑ Michels 2003 ↓, s. 395.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 27–28.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 223, 227.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 229.
- ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 233.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Michał Chomiński , Krystyna Wilkowska-Chomińska , Formy muzyczne, t. 3. Pieśni, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1974, OCLC 8727192 .
- Józef Michał Chomiński , Krystyna Wilkowska-Chomińska , Historia muzyki, t. 2, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989 (Compendium Musicum), ISBN 83-224-0385-2 .
- Ulrich Michels , Atlas muzyki, t. I, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002, ISBN 83-7255-085-9 .
- Ulrich Michels , Atlas muzyki, t. II, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, ISBN 83-7255-158-8 .
- Francien Markx , Goethe und die Musik ed. by Walter Hettche, Rolf Selbmann (review), „German Studies Review”, 37 (1), Johns Hopkins University Press, 2014, DOI: 10.1353/gsr.2014.0047 (ang.).
- Bayard Quincy Morgan , Jack M. Stein , The Lied Sings Its Defense, „Publications of the Modern Language Association of America”, 79 (3), Cambridge University Press, 1964, DOI: 10.2307/461035, JSTOR: 461035 (ang.).