Powiat świętochłowicki
| powiat | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Powierzchnia |
83 km² |
| Populacja (1931) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
2423,8 os./km² |
Położenie na mapie województwa
| |
Powiat świętochłowicki – dawny powiat z siedzibą w Świętochłowicach w województwie śląskim. Istniał w latach 1922–1939.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W połowie czerwca 1922 zapadły końcowe decyzje w sprawie obszarów należących do Polski po plebiscycie górnośląskim. Polsce przypadła część powiatu bytomskiego i postanowiono utworzyć nowy powiat z siedzibą w Świętochłowicach. Swoim zasięgiem (83 km²) obejmował on 14 gmin wiejskich i 7 obszarów dworskich. Ewenementem było to, że nie posiadał on na swym terenie żadnego miasta (nawet Świętochłowice, jako jego siedziba, nie posiadały praw miejskich). Poza tym powiat składał się z dwóch rozdzielnych fragmentów, rozdzielonych obszarem Królewskiej Huty. Był to powiat najmniejszy w skali kraju (zajmował zaledwie 2% województwa śląskiego, które było najmniejszym obszarowo województwem ówczesnej Polski[1]). Jednocześnie miał on największą gęstość zaludnienia w kraju: ok. 2700 osób na 1 km² (przy średniej dla całej Polski ok. 70 mieszkańców na 1 km²)[2]. Ów wiejski powiat nie miał prawie wcale użytków rolnych. Zamieszkiwany był prawie wyłącznie przez górników, hutników i robotników fabrycznych. W 1932 r. mógł się natomiast poszczycić największym zagęszczeniem kin w całym województwie: 14 sal, w tym 10 udźwiękowionych.[3]
W połowie lat 20. wchłonięto do powiatu tereny po zlikwidowanym powiecie rudzkim. 1 lipca 1934 r. od powiatu odłączono Nowe Hajduki[4], a 1 kwietnia 1939 r. Wielkie Hajduki[5]. 1 kwietnia 1939 r. zniesiono powiat świętochłowicki przyłączając gminy: Chropaczów, Godula, Lipiny, Łagiewniki, Nowy Bytom, Orzegów, Ruda i Świętochłowice do powiatu katowickiego, a gminy: Brzeziny Śląskie, Brzozowice-Kamień, Dąbrówka Wielka, Piekary Śląskie do powiatu tarnogórskiego[6]. W 1931 powiat liczył ponad 200 tys. mieszkańców, a sama siedziba powiatu (wieś Świętochłowice) – 26 tys.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
- Brzeziny Śląskie[7] - wieś
- Brzozowice – wieś i obszar dworski
- Chropaczów – wieś i obszar dworski
- Dąbrówka Wielka – wieś
- Godula[8] - wieś
- Hajduki Dolne – obszar dworski
- Hajduki Nowe – wieś
- Hajduki Wielkie – wieś
- Kamień – wieś i obszar dworski
- Lipiny – wieś
- Łagiewniki – wieś i obszar dworski
- Nowy Bytom – wieś
- Orzegów – wieś i obszar dworski
- Piekary Śląskie – wieś i obszar dworski
- Ruda[8] - wieś
- Szarlej[9] - wieś
- Świętochłowice – wieś (siedziba powiatu)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zagóra-Jonszta Urszula, Autonomia Śląska w ramach państwa polskiego (1922–1939), „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 509, s. 468.
- ↑ Gajdzik Bonifacy, Zięba Stanisław: Czarny Śląsk. Monografia krajoznawcza, Spółdzielczy Instytut Wydawniczy "Kraj", Warszawa 1952, s. 39
- ↑ Biel Urszula: Kina, kiniarze, polityka, w: „Śląsk”. Wydanie kwartalne tygodnika „Tak i Nie”, nr 8 (II/1987), s. 42-47
- ↑ Dz. U. Śl. z 1934 r. Nr 13 poz. 24
- ↑ Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 6 poz. 14
- ↑ Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 6 poz. 15
- ↑ nazwę z Brzeziny na Brzeziny Śląskie zmieniono ustawą z 7 maja 1931
- ↑ a b od 15 lutego 1924 po zniesieniu powiatu rudzkiego
- ↑ w 1934 przyłączono Szarlej do Piekar Wielkich
- miasto wojewódzkie – Katowice
| Powiaty miejskie |
|
|---|---|
| Powiaty ziemskie |
|
