Prehistoria Malty

Ġgantija

Ħaġar Qim

Mnajdra

Prehistoria Malty – historia Malty obejmująca okres neolityczny od ok. 5200 p.n.e do co najmniej 2500 p.n.e, gdy nastąpił kres cywilizacji na wyspach Malta i Gozo. W jaskini Għar Dalam odnaleziono ceramikę stworzoną przez człowieka z około 5000 r. p.n.e. Około 3600 p.n.e. zaczęto budować pierwsze większe budowle na Malcie – megalityczne świątynie, są one najstarszymi stojącymi budowlami w Europie i jednymi z najstarszych na świecie, są starsze niż piramidy w Egipcie.

Okres Skorba

Prehistoryczny okres Skorba, obejmujący lata 4500–4100 p.n.e, cechował się budową licznych budowli megalitycznych, głównie sarkofagów i wolnostojących bloków skalnych. Ówcześni budowniczy byli pionierami kultury megalitycznej, która w późniejszych okresach rozwinęła się na Malcie w postaci bardziej rozbudowanych świątyń: Ħaġar Qim, Mnajdra czy Ġgantija.

W okresie tym na Malcie dopiero rozwijała się kultura agrarna, która polegała głównie na łowiectwie i gromadzeniu zapasów. Mieszkańcy Malty prowadzili wówczas głównie koczowniczy tryb życia.

Najważniejsze osady w okresie Skorba znajdowały się na terenie dzisiejszej jednostki administracyjnej Mġarr, gdzie w późniejszym okresie zbudowano świątynie megalityczne Skorba.

Okres Żebbuġ

Prehistoryczny okres Żebbuġ, obejmujący lata 4100–3800 p.n.e, cechował się budową kolejnych licznych budowli megalitycznych, głównie w postaci sarkofagów i wolnostojących bloków skalnych.

W okresie tym większość mieszkańców Malty porzuciło koczowniczy styl życia na rzecz bardziej osiadłego trybu życia, opartego na rolnictwie i hodowli. Potwierdzają to znaleziska archeologiczne w postaci narzędzi, ceramiki, a także figur i wizerunków ludzkich, dokumentujące aspekty życia codziennego ówczesnej cywilizacji maltańskiej.

Okres Mġarr

Prehistoryczny okres Mġarr, obejmujący lata 3800–3600 p.n.e, cechował się powstawaniem kolejnych budowli megalitycznych (sarkofagów i wolnostojących bloków skalnych), głównie na terenie dzisiejszej jednostki administracyjnej Mġarr. Ówcześni budowniczy byli priorytetami powstania Ta’ Ħaġrat.

Okres Ġgantija

Prehistoryczny okres Ġgantija, obejmujący lata 3600–3000 p.n.e, cechował się powstawaniem bardziej potężnych budowli megalitycznych, głównie świątyni i kompleksów cmentarzy. Do dzisiejszych czasów przetrwały ruiny świątyń Ġgantija, Ħaġar Qim i Mnajdra, które były prawdopodobnie miejscami kultu i obrzędów religijnych, o czym może świadczyć obecność zdobionych ołtarzy oraz brak śladów pochówków. Te neolityczne świątynie były prawdopodobnie związane z kultem płodności i kultem bogini-matki.

Okres Ġgantija to także czas, w trakcie którego na Malcie rozwijała się bardziej zaawansowana kultura neolityczna, cywilizacja maltańska doskonaliła umiejętności z zakresu rolnictwa i hodowli. Społeczeństwa tej epoki zaczęły osiedlać się w stałych miejscach i tworzyć większe osady.

Okres Tarxien

Prehistoryczny okres Tarxien, obejmujący lata 3000–2500 p.n.e, cechował się powstawaniem i rozbudową potężnych budowli megalitycznych, głównie świątyni i kompleksów cmentarzy. Do dzisiejszych czasów przetrwały ruiny świątyń Tarxien z okresu neolitu i epoki brązu.

Ówcześni mieszkańcy Malty byli zręcznymi budowniczymi i artystami, co potwierdzają liczne znaleziska takie jak figurki ludzkie, ceramika i reliefy znalezione w okolicach Tarxien.

Okres Cmentarza Tarxien

Mimo wielowiekowego rozkwitu, w latach 2500–1500 p.n.e cywilizacja maltańska zniknęła z mapy historycznej. W okolicach 2500 lat p.n.e. nastąpiło załamanie kultury i społeczności na wyspie. Przyczyny kresu cywilizacji na Malcie dotychczas nie zostały jednoznacznie określone.